شرکت‌های مستعد تجدید ارزیابی دربورس را بشناسید

به گزارش صدای بورس، رونق به بورس تهران بازگشت. پس از نزول‌های طولانی مدت و کم‌رونقی اخیر، بازار سرمایه از چهارشنبه ۸ آذر ماه روند صعودی خود را آغاز کرد. به نوعی که دوشنبه ۱۳ آذر ماه در ۳۰ دقیقه ابتدای شروع زمان معاملات، شاخص کل به محدوده ۴۰ هزار واحد رسید.

این رشد تحت تاثیر عوامل مختلفی روی داد. برخی کارشناسان معتقدند این عوامل شامل کاهش تنش‌های ژئوپلتیکی و آرامش سیاسی و اخبار حول همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه با عربستان و مسائل دیگر است. در این میان این بحث‌ها هم مطرح می‌شود که داغ شدن دوباره بحث تجدید ارزیابی‌ها باعث این صعود و سبزی بازار شده است. درواقع برای اینکه شرکتی بتواند فعالیت‌های خود را به صورت مداوم ادامه دهد باید همگام با تورم ارزش دارایی‌های خود را به روز کند تا بتواند در صورت نیاز متناسب با تورم به خرید دستگاه‌ها و ماشین‌آلات جدید اقدام کند. در اقتصادهای تورمی مانند اقتصاد ایران پیش از این حداقل هر ۵ سال یکبار دارایی‌های شرکت در طبقه‌های مختلف تجدید می‌شد تا روند کار تولید و سرمایه‌گذاری شرکت آسیب نبیند.

دست درازی به جیب شرکت‌های سودده
بازار در چند ماه اخیر متاثر از جریمه ۲۶ همتی بانک‌ها و نرخ خوراک و بحث حذف معافیت‌های مالیاتی و رقابت با نرخ بهره بالا از شرایط خوبی برخوردار نبود. ارزش معاملات سهم‌های کوچک، متوسط و زیانده از ارزش معاملات شرکت‌های بزرگ بازار هم پیشی گرفته بود. چون با نرخ بالای بهره، بخش عمده پول فعالان بازار به سمت صندوق‌های فیکس رفته و ارزش معاملات بازار کاهش یافته بود. همچنین با ارزش معاملات ۳-۴ همتی و دست درازی دولت به جیب شرکت‌های سودآور، ترجیح فعالان این بود تا سراغ سهم‌هایی بروند که مداخله دولت در آن‌ها کمتر است و با این نقدینگی به راحتی بتوان سهم را با شناوری کم، پروژه کرد. در این میان برنامه دولت و سازمان برای افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها در هلدینگ‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های مختلف جذابیت این شرکت‌ها را افزایش می‌دهد و دیگر نگاه‌ها صرف به سود و p/e نخواهد بود. در این صورت شرکت‌های زیانده که تنها برگ برنده آن‌ها همین تجدید ارزیابی برای خروج از ماده ۱۴۱ بود، رقابتشان با سهم‌های سودده سخت خواهد شد. توجهات به شرکت‌های تجدیدی سودده که قیمت تئوریک این‌ها نزدیک ارزش اسمی است بیشتر شده و دولتی که بیش از ۱۵۰ همت از جیب صنایع بورسی دزدیده، با کوچکترین هزینه‌ای می‌تواند این بازار را سرپا نگه دارد.

پیشنهاد در بودجه ۱۴۰۳
بحث تجدید ارزیابی‌ها از اوایل تابستان با اصلاح قانون تجدید ارزیابی دارایی‌ها از ۵ سال به ۳ سال شروع شد و تاکنون ادامه داشته است. به نوعی که عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس گفته که «کاهش دوره تجدید ارزیابی دارایی‌ها از ۵ سال به ۳ سال به عنوان پیشنهاد در بودجه ۱۴۰۳ مطرح خواهد شد». در گزارش‌های پیشین به شرکت‌هایی که در سال ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ تجدید ارزیابی داشتند، چه بر اساس قانون قدیمی یعنی ۵ سال یکبار و چه اصلاحیه جدید یعنی هر ۳ سال یکبار باید امسال تجدید ارزیابی دارایی داشته باشند، پرداخته شد.
بنابراین بررسی آمارهای برخی ناشران نشان داد، حدود ۳۶ شرکت در ۵ سال گذشته افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها داشته‌اند که امسال موعود تجدید ارزیابی آن رسیده است. در این میان برخی شرکت ها نیز وجود دارند که با ۳ سال یکبار شدن این قانون امسال زمان تجدید ارزیابی آن‌ها رسیده است. برای مثال شرکت‌هایی مانند بانک پارسیان، ایران خودرو، بانک صادرات ایران، ذوب آهن اصفهان و... از جمله شرکت‌هایی هستند که طبق قانون امسال باید افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها بدهند. در سال ۱۳۹۹ اما تعداد ۶۸ شرکت از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها افزایش سرمایه دادند که نمادهاس «ونوین»، «وبملت»، «کوثر» و... از جمله آن‌ها بودند.

شرکت‌ها فراخوانده شدند
به تازگی اسامی شرکت‌های حاضر در جلسه تجدید ارزیابی منتشر شده است که نمادهای «فملی»، «ومعادن»، «شستا»، «وبصادر» و... در این لیست هستند. بر این اساس هلدینگ‌های بورسی برای تجدید ارزیابی دارایـی‌ها به سازمان بورس فراخوانده شده‌اند و اعلام شده با هدف همگرایی و نزدیک‌تر شدن ارزش بازار سهام و ارزش ذاتی شرکت‌ها و با تاکید سازمان بورس، هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ در مسیر تجدید ارزیابی دارایـی‌ها قرار خواهند گرفت.
در همین رابطه عضو هیات مدیره و معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، تجدید ارزیابی دارایی‌ها را یکی از وجوه ارزشگذاری شرکت‌ها برشمرد و گفت: اکنون ارزش بازار شرکت‌ها بسیار کمتر از ارزش روز دارایی‌های شرکت‌هاست. رضا عیوضلو با بیان اینکه یکی از وظایف اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار، حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران است، افزود: یکی از وجوه حقوق سرمایه‌گذاران، دسترسی سهامداران به اطلاعات کامل و مرتبط در مورد سهامی است که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند. وی ادامه داد: با توجه به اینکه ارزش دفتری دارایی‌ها در ترازنامه شرکت‌ها معمولا با بهای تمام شده در دفاتر ثبت شده است، به نظر می‌رسد در شرایط تورمی اطلاعات کامل و کافی به ذینفعان و سرمایه‌گذاران ارائه نمی‌شود و این موضوع، هم ترازنامه و هم سود و زیان شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
عیوضلو اضافه کرد: از این رو، سازمان بورس و اوراق بهادار به دنبال آن بود که از طریق مواد قانونی در قانون برنامه هفتم توسعه، این موضوع نیز لحاظ شود که شرکت‌های ثبت شده نزد این سازمان در راستای شفافیت صورت‌های مالی ملزم به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها شوند. او افزود: علاوه بر پیگیری این مهم، به‌تازگی هلدینگ‌ها هم به‌صورت موازی به سازمان فراخوانده شدند تا با هم‌اندیشی هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ بازار، تجدید ارزیابی انجام شود.

تجدید ارزیابی، راهی برای واقعی‌تر شدن ارزش بازار شرکت‌ها
معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: سرمایه‌گذاران و سهامداران حق دارند از ارزش روز دارایی‌ها مطلع شوند. این اتفاق هم برای سرمایه‌گذاران و هم برای تصمیم‌گیران و سیاستگذاران مزایایی در پی خواهد داشت. زیرا در برخی مواقع صورت‌های مالی که با بهای تاریخی در سامانه کدال (سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران ثبت شده نزد سازمان بورس) منتشر می‌شود، مبنای سیاست‌گذاری نیز قرار می‌گیرد. وی افزود: وقتی تجدید ارزیابی انجام نشود، ارزشگذاری بر اساس اطلاعات تاریخی صورت گرفته ممکن است کارایی لازم را نداشته باشد. علاوه بر این، هم به دلیل ارائه اطلاعات مناسب برای سرمایه‌گذاران و هم به منظور ارائه اطلاعات کامل و مرتبط به سایر ذینفعان اعم از دولت و سیاستگذاران اقتصادی و غیره، از هلدینگ‌ها برای حضور در جلسه هم‌اندیشی در خصوص تجدید ارزیابی دعوت شد.
در جدول زیر می‌توانید شرکت‌های فراخوانده شده به جلسه تجدید ارزیابی‌ها، درصد احتمالی تجدید آنها، EPS فعلی و EPS آین نمادها پس از افزایش سرمایه را مشاهده کنید.

در جلسه تجدید ارزیابی‌ها چه گذشت؟
پس از برگزاری جلسه‌ای پیرامون تجدید ارزیابی‌ها در سازمان بورس مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار خلاصه‌ای از نکات مهم در خصوص این جلسه پیرامون موضوع تجدید ارزیابی را اعلام کرد.
امیرمهدی صبائی گفت: بر اساس نظرات مطرح شده در جلسه، انتظار می‌رود ناشران اوراق بهادار مشروح برنامه‌های خود در خصوص تجدید ارزیابی دارایی‌ها را با هدف استمرار شفافیت و انصاف در بازار و از بین بردن هر گونه عدم تقارن اطلاعاتی، به اطلاع سهامداران برسانند.
وی افزود: با توجه به سطح اهمیت موضوع تجدید ارزیابی دارایی‌ها، رسیدگی به درخواست های افزایش سرمایه از این محل توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، در اولویت قرار دارد. به گفته صبائی، استفاده از ظرفیت تجدید ارزیابی به هیچ وجه محدود به مدعوین این جلسه نبوده است و برای تمامی ناشران اوراق بهادار دارای ظرفیت بالقوه در صنایع مختلف، امکان پیگیری و اجرا دارد.
وی در پایان توضیح داد: تجدید ارزیابی محدود به هیچ طبقه خاصی از دارایی ها نیست و متناسب با ظرفیت و شرایط هر ناشر اوراق بهادار و رعایت صرفه و صلاح سهامداران، امکان پذیر است. همچنین این سازمان در اجرای وظیفه قانونی خود مبنی بر ضرورت اتخاذ تدابیر ضروری و انجام اقدامات لازم برای حمایت از حقوق و منافع سرمایه گذاران در بازار اوراق بهادار، موضوع تجدید ارزیابی دارایی ها را به منظور همگرایی و کاهش فاصله بین «ارزش بازاری سهام» و «خالص ارزش روز دارایی های ناشر» دنبال می‌کند

تجدید ارزیابی از نگاه حسابداری
حسابداری تجدید ارزیابی فرآیندی است که شامل ارزیابی مجدد ارزش دفتری دارایی های یک شرکت برای انعکاس ارزش منصفانه فعلی است. این یک انحراف از اصل بهای تمام شده تاریخی است، که در آن دارایی ها در ابتدا به بهای تحصیل ثبت می شوند و متعاقباً مستهلک می شوند. در همین رابطه برخی کارشناسان حوزه حسابداری معتقدند که طبق استانداردهای حسابداری، دارایی‌ها باید به قیمت‌ تمام شده در دفاتر ثبت و در صورت‌های مالی منعکس شوند اما این ظرفیت در استانداردهای حسابداری در دهه‌های گذشته به دلیل وضعیت تورمی شدید وجود دارد که بتوان با ارزیابی دارایی‌ها به ارزش‌های منصفانه روز موسوم به تجدید ارزیابی گزارشگری مطلوب‌تری با هدف ارائه اطلاعات مفید و به روز فراهم کرد. بنابراین با تجدید ارزیابی دارایی‌ها صورت‌های مالی از جمله ترازنامه و سود و زیان با ارزش های واقعی تری گزارش و مبنای تجزیه و تحلیل مناسب‌تری خواهند شد.
از آنجایی که شمول مالیات نسبت به مازاد تجدید ارزیابی در سال‌های گذشته حذف شد، ناشران به تجدید ارزیابی دارایی‌ها تحت ضوابط معین رغبت پیدا کردند. با تاکید بر ارزیابی تمامی طبقات عملا سایر دارایی‌های استهلاک پذیر باید تجدید ارزیابی شده و سود و زیان نیز تحت تاثیر آن واقعی‌تر نشان داده شود.
بنابراین، سود شرکت‌های مایل به تجدید ارزیابی به میزان استهلاک اضافی ناشی از تجدید ارزیابی کاهش پیدا می‌کند و در واقع سود ناشی از تورم از سود و زیان خارج و سود واقعی‌تری مبنای بررسی عملکرد مدیریت خواهد بود.
با وجود مزیتی که از ارایه واقعی تر صورت های مالی بوجود می آید و صرف نظر از موضوعات چگونگی، تشریفات و مبانی ارزشیابی، باید به جنبه های منفی تجدید ارزیابی در این دور توجه ویژه کرد. در وضعیت اقتصادی ناپایدار فعلی و وجود زیان انباشته بعضی از شرکت های بزرگ و کوچک، پیش بینی می شود بعضی شرکت ها در مقایسه با عملکرد گذشته خود زیانده و یا زیان انباشته‌شان افزایش یابد. این در حالی است که بسیاری از سهامداران تصمیم گیری برای خرید و نگهداری سهام بعضی از ناشران را به انگیزه سود هر سهم و سود نقدی دریافتنی (DPS) اتخاذ می کنند و این اتفاق اثر نامطلوبی در نظر این گروه از سرمایه گذاران خواهد داشت. در مورد شرکت‌های دارای زیان انباشته و مشمول ماده ۱۴۱ نیز می‌توان پیشنهاد مقررات‌گذاری ‌برای گزینه تسویه مازاد تجدید ارزیابی با زیان انباشته را در نظر گرفت؛ چنانچه چنین اقدامی در قوانین سابقه دارد.

• نگین عظیمی - خبرنگار
• شماره ۵۲۲ هفته نامه اطلاعات بورس