هفته‌نامه بورس: طبق مطالعات انجام شده، نرخ ارز یک متغیر کلیدی است که عدم توجه به مدیریت آن، می‌تواند مسائل و مشکلاتی را برای اقتصاد هر کشوری در ابعاد گوناگون ایجاد کند و اقتصاد ایران نیز از این موضوع مستثنی نیست. بنابراین نرخ ارز، قیمت یک واحد پول رایج برحسب پول رایج دیگر است؛ لذا مقدار لازم از یک واحد پولی که می‌تواند مقداری از واحد پولی دیگر خریداری کند، همان نرخ ارز است. براین اساس، نرخ مزبور می‌تواند یک عامل تاثیرگذار در افت و خیز شاخص‌های اقتصادی به شمار آید.
در سال‌های گذشته همواره نرخ ارز با تغییرات زیادی همراه بود که البته در دوره دوم ریاست جمهوری حسن روحانی، این نوسانات شدت گرفت؛ به‌طوری که از حدود 3800 تومان یکباره به حدود قیمت 6000 تومان رسید. این نوسانات نرخ ارز، قاعدتا بر روند تولید و صادرات و واردات کشور تاثیر می‌گذارد. در نتیجه انتخاب سیاست‌های ارزی با توجه به شرایط اقتصادی، به گونه‌ای که منجر به استقرار سیستم مناسب نرخ ارز شود، نه تنها می‌تواند راهی برای رسیدن به رشد و توسعه باشد، بلکه خود می‌تواند بر عوامل کلان دیگر نیز اثرگذار باشد. البته از سوی دیگر نوسانات شدید نرخ ارز، نگرانی‌هایی را درخصوص ناپایداری و عدم اطمینان از شرایط سرمایه‌گذاری را به وجود می‌آورد. همچنین از سوی دیگر نوسان نرخ ارز در اقتصاد ایران، نرخ تورم را هم تغییر می‌دهد.
رابطه مستقیم افزایش نرخ ارز با واسطه‌گری
محمدرضا اسلامی کارشناس معاملات کارگزاری سهم‌آشنا گفت: تک نرخی شدن نرخ ارز سبب شده اکثر کالاها با سقف قیمتی در بورس کالا معامله شوند و کالاها اکثرا در اختیار واسطه‌هایی قرار می‌گیرد که قیمت را در بازار آزاد با نرخ‌های بالایی تعیین می‌کنند. بنابراین از این‌رو شاهد افزایش چشمگیر قیمت اکثر مواد پتروشیمی هستیم، البته بورس کالا با تمهیداتی که در خصوص سقف سهمیه‌ها در نظر گرفته است و هر روز نیز در حال بررسی و به روزرسانی هست به نظر می آید این تمهیدات به شفافیت بازار و در اختیار گرفتن کالاها با درصد پخش بالاتر میان مصرف‌کنندگان کمک کند. البته در صورتی یکسان‌سازی نرخ ارز به بازار تعادل می‌بخشد که این یکسان‌سازی تاثیر فیزیکی خود را نیز بتواند در بازار اعمال کند. به‌طور خلاصه اینکه یکسان‌سازی نرخ ارز باید به معنای واقعی اجرا شود؛ به‌طوری که تجهیزات و مواد اولیه با قیمت دلار 4200 تومان برای شرکت‌ها قابل تهیه شود، در این صورت شاهد رشد چشمگیر سود شرکت‌ها و سایر موارد چرخه تولید خواهیم بود.
افزایش نرخ ارز به نفع تولیدکنندگان
خشایار دادمنش مسئول معاملات بورس كالا و انرژي نیز در این رابطه گفت: در بازار كالا با توجه به ثابت شدن نرخ ارز، قيمت‌هاي اعلامي از سوي صنايع پايين دستي پتروشيمي صرفا با توجه به قيمت‌هاي جهاني تغييرات مي‌كند كه اين موضوع برای توليدكنندگان اتفاق خوبي است و از تغييرات بسيار زيادي كه در ماه‌هاي گذشته شاهد آن بوديم، خبري نيست. از طرفی در بورس انرژي اين ثبات نرخ ارز باعث رونق معاملات صادراتي شده است، زيرا مبناي معاملات قيمت ارز در مقصد بوده و با توجه به اينكه در كشورهاي اطراف قيمت دلار در حدود ٥٥٠٠ است، خريد با دلار ٤٢٠٠ از بورس انرژي كاملا معقول است.
آثار قابل تامل ارز چندنرخی
یکی دیگراز کارشناسان بازار سرمایه تاکید کرد: در تشریح این موضوع می‌توان مدعی شد که دولت برای جلوگیری از مشکلاتی که تا به حال در رابطه با اقتصاد ایران ایجاد شده، بهترین کار را انجام داده است. اما بعضی مسائل از جمله اینکه قرار است برای محصولات استراتژیک، ارز با قیمت پایین‌تر تخصیص داده شود، هنوز در دست بررسی است. البته هم‌اکنون بازار نیاز به یک آرامش دارد تا بتوانیم سیاست ارز تک نرخی را عملی کنیم. وی اضافه کرد: چندنرخی بودن ارز چند آسیب دارد؛ در وهله اول باعث رشد فساد اداری می‌شود. برخی ارز را با قیمت پایین‌تر دریافت می‌کنند که به دنبال آن توانایی فروش با قیمت بالاتر را به دست می‌آورند. نکته دوم اینکه کل معاملات را غیرشفاف می‌کند. در مرحله بعدی، کشور با کمبود منابع مواجه می‌شود، زیرا یک تقاضای کاذب برای برخی محصولات ایجاد خواهد شد. نکته دیگر باز هم متهم به پولشویی می‌شویم که به دنبال آن با FATF نیز درگیر خواهیم شد.
از بین رفتن شفافیت و ایجاد رانت
سیدعلی خسروشاهی هم دیگر کارشناس بازار سرمایه (مدیرسرمایه‌گذاری تأمین سرمایه سپهر) در این رابطه گفت: ایجاد بازار غیررسمی و زیرزمینی، معایب زیادی دارد که مهم‌ترین آنها از بین رفتن شفافیت در بازار ارز، ایجاد رانت برای عده‌ای و همچنین از بین رفتن اعتماد مردم به دولت می‌تواند باشد. البته در بازارهای مالی هم به دلیل نوسانات زیاد و غیرمعمول نرخ ارز، نوعی از بی‌اعتمادی شکل خواهد گرفت که می‌تواند باعث فرار سرمایه از این بازارها شود. به عنوان نمونه از یک طرف دولت ارز را در 4200 تومان تک نرخی اعلام کرد و شرکت‌های پتروشیمی مجبور هستند ارز خود را با این نرخ به دولت بفروشند و از طرف دیگر نرخ ارز در بازار آزاد بالای 5600 تومان فروخته می‌شود. در چنین شرایطی که بسیاری از فعالان بازار سرمایه باتوجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و البته بحث برجام، سعی کردند برای حفظ سرمایه خود سهام شرکت‌های صادراتی مانند پتروشیمی را بخرند، با این تصمیم دولت شاید دیگر تمایلی برای این کار نداشته باشند. بر این اساس ترجیح بدهند برای حفظ سرمایه خودشان در مقابل نوسانات ارزی به صورت مستقیم وارد بازار ارز و سکه شوند که این اتفاق برای اقتصاد به هیچ عنوان خوب نیست.
تک نرخی شدن، شاید وقتی دیگر
همچنین میثم رادپور از دیگر کارشناسان بازار سرمایه معتقد است: در حال حاضر شرایط اقتصادی کشور به صورتی است که باز هم پروژه تک نرخی شدن ارز منتفی است و نباید آن را جدی گرفت.
وی افزود: در شرایط کنونی موضوعی که اتفاق افتاد این است که با بالا رفتن عجیب قیمت ارز در پایان سال 96، تنها مسئله ای که می‌توانست کمی بازار و مردم را آرام کند، همین وعده تک نرخی کردن ارز بود. البته باید در نظر داشت از سال‌های گذشته بسیاری دولت‌ها به دنبال اجرای سیاست ارز تک‌نرخی بودند که تاکنون نیز تحقق این دیدگاه، جامه عمل نپوشیده است.
تصمیم‌های هیجانی
محمد حسینی دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز در پایان تاکید کرد: در كل ارز تك نرخي برای اقتصاد کشور بسیار مفید و حرکتی رو به جلو است، البته اگر زيرسازي‌های آن انجام شود و جامعه را دچار تشنج نکند. البته از آنجایی که ما زیرساخت‌های لازم را نداریم، فعلا امکان تک نرخی کردن آن را هم نداریم.
حسینی اضافه کرد: متاسفانه از آنجایی که زیرساخت‌ها هنوز فراهم نشده، این موضوع می‌تواند یک تصمیم هیجانی باشد که به دلیل موج افزایش نرخ وحشتناکی که بعد از سال‌های 91 صورت گرفت، به جای حل مساله، عملا صورت مساله پاک شد. پس اعلام تک نرخی شدن ارز، به نوعی آرام کردن فضا و بعد از آن بالا بردن قیمت‌ها بود. به گفته حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در جلسه‌ای، اعلام کردند که قیمت ۴۲۰۰ تومان خوب است ولی با این ضرب‌الاجل باید فضای روانی کشور و قیمت آرام آرام به ۴۲۰۰ می‌رسید.
شماره ۲۴۹ هفته نامه بورس - صفحه۴
نظر شما