بازار، تنها راه‌حل ناترازی انرژی /آب هم بورسی شد

به گزارش صدای بورس، محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران در نشست خبری خود با اشاره به موقعیت ویژه ایران در حوزه انرژی گفت:ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع انرژی فسیلی در جهان و همچنین برخوردار از ظرفیت‌های بالقوه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر انرژی باد، خورشید و زمین‌گرمایی، سرزمینی است که می‌تواند نقش مهمی در بازارهای بین‌المللی انرژی ایفا کند.

وی با اشاره به اینکه ایران نخستین کشور منطقه در اکتشاف نفت است و میدان نفتی مسجدسلیمان به‌عنوان نخستین میدان نفتی جهان در این کشور کشف شده، تأکید کرد: صنعت نفت و انرژی در ایران از قدیمی‌ترین صنایع دوران مدرن به شمار می‌آید.

با این سابقه، انتظار می‌رفت ایران نقشی محوری در بازار منطقه‌ای انرژی داشته باشد، اما متأسفانه نه‌تنها به این جایگاه نرسیده‌ایم، بلکه در بسیاری مواقع از تأمین نیازهای صنایع و خانوار نیز ناتوان بوده‌ایم.

مدیرعامل بورس انرژی ایران ریشه این وضعیت را در «سوء مدیریت در تخصیص و مصرف منابع» دانست و گفت: این موضوع در حوزه آب، با توجه به کمبود مزمن منابع آبی در کشور، اهمیت دوچندانی دارد.در سال‌های اخیر، بد مصرفی و تخصیص ناکارآمد در همه منابع، نمود خود را به‌صورت ناترازی نشان داده است.

نظیفی تأکید کرد: ما در بورس انرژی معتقدیم تنها راه برون‌رفت از این ناترازی‌ها، استفاده از «سازوکار بازار» است. بورس انرژی مسئولیت دارد با ایجاد بسترهای شفاف و منصفانه، دسترسی متقابل عرضه و تقاضا را فراهم کرده و کارایی در مبادلات منابع انرژی را تضمین کند.

تنوع بازارها و ابزارهای نوین مالی در بورس انرژی

محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، با اشاره به توسعه روزافزون بازارهای تخصصی در این بورس اظهار داشت: تاکنون بورس انرژی ایران موفق به راه‌اندازی بازارهای متنوعی در حوزه حامل‌های انرژی شامل نفت، گاز و مشتقات، همچنین بازار برق با تابلوهای عادی، سبز و آزاد، بازار آب‌های نامتعارف و نیز ابزارهای مالی و مشتقات مرتبط با این حوزه‌ها شده است.

وی افزود: بورس انرژی در راستای ارتقای بهره‌وری منابع که یکی از پایه‌های اصلی رشد تولید داخلی محسوب می‌شود، اقدام به طراحی و عرضه ابزارهایی در راستای توسعه پایدار کرده است.

نظیفی با اشاره به برخی از این ابزارها گفت: گواهی‌های صرفه‌جویی در حوزه برق و گاز هم‌اکنون در حال معامله هستند و در حوزه آب نیز این گواهی‌ها برای شرکت‌های آب و فاضلاب قابل عرضه است.

وی همچنین از همکاری بورس انرژی با سازمان حفاظت محیط زیست برای راه‌اندازی ابزارهای مالی در زمینه انتشار کربن خبر داد و افزود: این ابزارها در آینده نزدیک به چرخه معاملات بورس انرژی افزوده خواهند شد.

تصمیم‌گیری درباره منابع، در اختیار مردم و صنایع

مدیرعامل بورس انرژی با تأکید بر نقش مردم و صنایع در مدیریت منابع کشور گفت: فلسفه بنیادین بورس انرژی بر این اصل استوار است که هیچ برنامه متمرکزی بهتر از مردم و صاحبان صنایع نمی‌تواند منابع کشور را مدیریت کند.تنها راهکار علمی، فعال‌سازی بازار انرژی است و بستر این تصمیم‌سازی‌ها در بورس انرژی فراهم شده است.

نظیفی، از ثبت ۳۳۰ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات در بورس انرژی طی سال ۱۴۰۳ خبر داد و گفت: از این رقم، ۲۸۰ هزار میلیارد تومان مربوط به معاملات هیدروکربوری، ۱۹ هزار میلیارد تومان به بازار برق و نزدیک به ۲۰ هزار میلیارد تومان نیز به معاملات گواهی‌های صرفه‌جویی و ابزارهای مالی و مشتقات اختصاص داشته است.

نظیفی همچنین با اشاره به عملکرد بورس انرژی در سال جاری افزود: طی ۴ ماه نخست سال ۱۴۰۴، مجموع معاملات انجام‌شده در این بازار به ۱۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده که از این میزان، ۸۵ همت در بازارهای هیدروکربوری، ۲۶ همت در بازار برق و ۴٫۲ همت در حوزه ابزارهای مالی و گواهی‌ها ثبت شده است.

وی با اشاره به مقایسه عملکرد سال جاری با مدت مشابه سال قبل، تأکید کرد: این ارقام نشان‌دهنده رشد ۲۶ درصدی ارزش معاملات بورس انرژی نسبت به سال گذشته است.

گاز مایع و نفتا در صدر رینگ بین‌الملل

محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، اعلام کرد: بیش از ۸۰ درصد ارزش معاملات بورس انرژی ایران متعلق به بازار هیدروکربوری است که بخش عمده‌ای از آن، معادل ۷۰ درصد، در رینگ بین‌الملل و با تسویه‌های ریالی و دلاری انجام شده است.

به گفته وی، در رینگ بین‌الملل، گاز مایع با ۵۰ هزار میلیارد تومان، نفتا با ۳۵ هزار میلیارد تومان و نفت سفید با ۲۲ هزار میلیارد تومان، بیشترین حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص داده‌اند.

مدیرعامل بورس انرژی همچنین افزود: در رینگ داخلی نیز محصولات نفتی نظیر نفت سفید، متانول و نفتای سنگین در صدر فهرست پرمعامله‌ترین کالاها قرار دارند.

وی با اشاره به تنوع فعالان بازار گفت: بازیگران این بازار شامل نهادهای عمومی و خصوصی، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و صنایع مختلف هستند که در نقش عرضه‌کننده و خریدار محصولات هیدروکربوری در بورس انرژی ایران حضور فعال دارند.

ورود بازار آب‌های نامتعارف به مرحله توسعه

محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، با اشاره به عملکرد این بازار در حوزه انرژی‌های نو و منابع غیرمتعارف اعلام کرد: در سال گذشته، ۶۶۰ هزار مگاوات‌ساعت برق سبز به ارزش بیش از ۲۶۰۰ میلیارد تومان در بورس انرژی ایران مورد معامله قرار گرفته است.

وی افزود: همچنین در همین بازه زمانی، ۱۸ میلیون مگاوات‌ساعت برق فیزیکی به ارزش ۵۴۰۰ میلیارد تومان و ۹۹ میلیون مگاوات‌ساعت برق در بازار مشتقه به ارزش ۱۱ هزار میلیارد تومان خرید و فروش شده است که نشان‌دهنده گسترش بازارهای برق در این بورس است.

مدیرعامل بورس انرژی همچنین از رشد تدریجی بازار آب‌های نامتعارف خبر داد و گفت: در سال جاری، ۳۰۰ هزار متر مکعب آب از سوی شرکت آب و فاضلاب تهران در این بازار عرضه شده که بخش عمده آن توسط صنایع و شهرداری‌ها خریداری شده است.

نظیفی با اشاره به آینده این بازار افزود: با توسعه ابزارهایی نظیر گواهی صرفه‌جویی آب و استفاده از اوراق سلف برای تأمین مالی پروژه‌های آب‌شیرین‌کنی، پیش‌بینی می‌شود بازار آب نیز در کنار بازارهای برق و انرژی‌های فسیلی به یکی از مسیرهای مهم تأمین منابع و مدیریت مصرف در کشور تبدیل شود.

تأمین مالی ۲۱ هزار میلیاردی از طریق بورس انرژی

وی ادامه داد: سال گذشته، بورس انرژی ابزار تأمین مالی برای پروژه‌هایی به ارزش ۱۵ هزار میلیارد تومان را فراهم کرد. در سال جاری تاکنون نیز ۶ هزار میلیارد تومان تأمین مالی در این بازار به ثبت رسیده است.

مدیرعامل بورس انرژی ایران با اشاره به نقش این بورس به‌عنوان راه‌حلی برای ناترازی انرژی در کشور، از تعیین اهداف راهبردی برای ایفای نقش مؤثرتر در اقتصاد انرژی خبر داد.

وی اظهار داشت: ایجاد مرجعیت برای تابلوهای بورس انرژی، افزایش عمق بازارها، توسعه ابزارهای نوین سرمایه‌گذاری، ارتقای زیرساخت‌های فناوری، گسترش تعاملات بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی از جمله مهم‌ترین اهدافی است که در مسیر تحقق برنامه‌های کلان بازار انرژی کشور در دستور کار قرار دارد.

نظیفی افزود: ایفای نقش مرکزی بورس انرژی در نظام بازار انرژی کشور، هم‌راستا با اهداف تعیین‌شده در برنامه هفتم توسعه دنبال می‌شود.

به گفته وی، ارتقای شاخص‌های تخصصی، بهبود کیفیت و کمیت گزارش‌های آماری و توسعه معاملات در حوزه‌های گازوئیل، بنزین و نفت خام از دیگر محورهای مورد توجه در آینده خواهد بود. همچنین بهره‌گیری از ابزار گواهی سپرده نفت خام در دستور کار این بورس قرار دارد تا تنوع ابزارهای معاملاتی و امکان تأمین مالی برای فعالان بازار بیش از پیش فراهم شود.

در پایان، مدیرعامل بورس انرژی ایران اظهار داشت: برای افزایش سهم بورس انرژی در معاملات برق تا سطح ۶۰ درصد، تعامل مؤثر با نهادهای تصمیم‌گیر از جمله کمیسیون اقتصادی مجلس، کمیسیون دولت، وزارتخانه‌های اقتصاد، نفت و نیرو برقرار شده و امید می‌رود این همکاری‌ها به دستاوردهای قابل توجهی منجر شود.