به گزارش صدای بورس، فوتبال، ورزش جذاب در بین عموم مردم و همچنین مهم در اقتصاد کشورهاست. این ورزش مهمی است که کشورهای در حال توسعه عربی برای نشان دادن خود به دنیا و قدرتمند شدن، سرمایهگذاری بر روی آن را شروع کردهاند. در عین حال، یکی از موقعیتهای توسعه و پیشرفت در اقتصاد است که ایران در آن ناتوان عمل کرده است.
جذابیت و فراگیری فوتبال در بین ملتها به قدری زیاد است که سرمایهگذاری روی آن به یکی از سیاستهای قابل توجه و مؤثر کشورها در اقتصاد آنها بدل شده است. به گونهای که این مهم دیگر تنها ورزش به حساب نمیآید. استناد این تأثیر را میتوان در کشورهای عربی همسایه مشاهده کرد.
پیشینه دو دهه قبل کشورهای عربی در حوزه ورزش نشان میهد که آنها در این حوزه حرفی برای گفتن نداشتند اما امروز دست کم فوتبال عربی در حال تثبیت جای پای خود در عرصه بینالمللی است.
سرمایهگذاری درست، منطقی، اصولی، با برنامهریزی و آیندهنگری موردی است که باعث توسعه کشورهای عربی شده است. خرید بازیکنان مطرح لیگهای اروپایی از جمله سرمایهگذاریهای آیندهنگرانهای است که آنها برای مطرح کردن و توسعه اقتصاد خود انجام دادهاند. برای مثال با خرید بازیکنان خارجی همچون کریستیانو رونالدو به قیمتهای گزاف به ظاهر خرید کلانی را متحمل شدند اما واقعیت این است که با این سرمایهگذاری آیندهنگرانه و اصولی چندین برابر هزینهها به سود و درآمد خواهند رسید. اهمیت این موضوع به حدی است که بن سلمان، ولیعهد عربستان در پاسخ به پرسش انتقادی یک خبرنگار که پرسیده بود، آیا این اقدام شما به نوعی «ورزششویی» محسوب نمیشود، گفته بود: اگر این کار به افزایش تولید ناخالص داخلی عربستان کمک کند، برایم اهمیتی ندارد که چه نامی به آن میدهید. واقعیت این است که این سرمایهگذاری به افزایش یک درصدی تولید ناخالص داخلی عربستان منجر شده و من به دنبال رشد ۱.۵ درصدی هستم.
با این حال چنین سرمایهگذاری در اقتصاد ما معنایی نداشته و به آن توجهی نمیشود. این بیتوجهی به حدی است که تدارکات استادیوم آزادی برای میزبانی بازی پرسپولیس و النصری که با وجود رونالدو میتوانست معرفی خوبی از ایران و فوتبال آن برای دنیا باشد، خوب نبود.
PIF عربستان در مصاف با صندوق توسعه ملی
صندوق سرمایهگذاری عمومی، PIF یا صندوق الإستثمارات العامة درواقع صندوق ثروت دولتی عربستان سعودی است. این صندوق یکی از بزرگترین صندوقهای ثروت ملی در جهان است که دارایی کل آن حداقل ۶۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان سعودی (PIF) در سال ۱۹۷۱ با فرمان سلطنتی و با هدف حمایت مالی از پروژههای دارای اهمیت استراتژیک برای اقتصاد ملی این کشور تأسیس شد. در بیشتر تاریخ خود، PIF یک نهاد منفعل بود که بر ارزش خالص دولت سعودی در شرکتهای فهرست شده نظارت میکرد. هنگامی که کشورهای نفتی همسایه از منابع مالی خود برای نفوذ خود استفاده میکردند، عربستان سعودی نیز از آنها پیروی کرد. یکی از سرمایهگذاریهای سودآور این صندوق مالکیت باشگاه فوتبال نیوکاسل یونایتد بود.
سرمایهگذاریهای این صندوق به نیوکاسل، چلسی، منچستر سیتی و... در خارج از مرزهای عربستان محدود نمیشود. این صندوق، مالکیت اکثریت تیمهای عربی خود مانند الهلال، النصر و الاتحاد را نیز در اختیار دارد. حرکتی که به نظر در کشور ما هم میتواند انجام شود.
صندوقهای ثروت یا توسعه ملی مثل صندوق ثروت عربستان یا صندوق ثروت نروژ بخشی از درآمدهای کلان نفتی را صرف سرمایهگذاری در حوزههای مختلف میکنند که درآمدهای حاصل از آن به نسلهای بعدی منتقل میشود. به عنوان مثال، صندوق ثروت نروژ بیش از ۹۰ درصد از درآمدهای حاصل از فروش نفت خام را در سراسر جهان و در حوزههای مختلف سرمایهگذاری میکند و عواید حاصل از آنها را صرف بهبود وضعیت مردم این کشور میکند. اخیرا صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان در کنار سرمایهگذاریهای مختلف در ورزش فوتبال نیز سرمایهگذاری سنگینی انجام داده است. آیا امکان چنین سرمایهگذاری برای صندوق توسعه ملی ما هم وجود دارد؟
ترکیب ایران در مصاف با دیگر کشورها
صندوق توسعه ملی، پس از تجربه ناموفق حساب ذخیره ارزی، بر اساس ماده ۸۴ قانون برنامه پنجم توسعه با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت و گاز، میعانات گازی و فرآوردههای نفتی به ثروتهای ماندگار، مولد و سرمایههای زاینده اقتصادی و نیز حفظ سهم نسلهای آینده از منابع نفت و گاز و فرآوردههای نفتی تأسیس شد.
از جمله اهداف این صندوق، ایجاد ثبات در میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، تبدیل داراییهای حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایر و کاهش تلاطمهای ارزی است. به عنوان مثال سرمایهگذاری در میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یکی از موارد قابل استفاده از صندوق ذخیره ارزی است. در اینجا ذکر این نکته اهمیت دارد که سرمایهگذاری در بخش گردشگری، به دلیل پتانسیل بالای کشور در برخورداری از مراکز تاریخی و مناطق دیدنی (و به اصطلاح چهارفصل) زمینه بسیار مساعدی برای سرمایهگذاری به شمار میرود.
بر اساس قوانین برنامه سوم و چهارم توسعه، دولت در صورتی مجاز به برداشت از این حساب است که درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت خام نسبت به ارقام پیشبینی شده کاهش پیدا کند. همچنین برداشت از حساب ذخیره ارزی برای تأمین کسری ناشی از عواید غیرنفتی بودجه عمومی ممنوع است.
در قانون پنج ساله چهارم توسعه مقرر شده به منظور سرمایهگذاری و تأمین بخشی از اعتبارات مورد نیاز طرحهای تولیدی و کارآفرینی بخش غیردولتی که توجیه فنی و اقتصادی آنها به تأیید وزارتخانههای تخصصی ذیربط رسیده باشد، تا ۵۰ درصد حساب ذخیره ارزی، از طریق شبکه بانکی داخلی و بانکهای ایرانی خارج از کشور، به صورت تسهیلات با تضمین کافی تخصیص یابد.
فلسفه شکلگیری این حساب در ایران بیشتر در راستای تعدیل فشارهای ناشی از نوسان قیمت نفت بر اقتصاد ملی بوده تا ایجاد حساب پسانداز برای نسلهای آینده کشور و حاکمیت این نگرش بر دیدگاه دولتمردان و برنامهریزان کشور، نحوه عملکرد این حساب را به صورت مستقیم تحت تأثیر قرار داده است. اینجاست که ضعف صندوق توسعه ملی در مقابل دیگر صندوقهای ثروت ملی نمایان میشود. صندوقی که در عملکرد آن نشانی از سرمایهگذاریهای متنوع برای نسلهای آینده به چشم نمیخورد.
گل به خودی
بازسازی استادیوم آزادی از وعدههای وزیر اسبق ورزش بود که در این رابطه حرکت مناسبی را شاهد نبودیم. در این زمینه، رئیس فدراسیون فوتبال گفته بود: چمن آزادی ۲۰ سال است عوض نشده است. تاج همچنین عنوان کرده بود: حدود ۲۸ میلیون دلار تیم ملی و باشگاههای ما در فیفا پول بلوکه شده دارند. اگر چنین پولی وارد فوتبال ما شود، یک کار زیربنایی فوقالعاده میتوانیم انجام دهیم. پولی برای ما واریز نخواهد شد اما به پولهای بلوکه شده ما اضافه خواهد شد.
هزینه کلی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی حدود ۵۰۰ میلیون تومان برآورد شده بود اما با اشتباهات پیاپی مسئولان، این هزینه به شدت افزایش یافت. گفته میشود که برای آبیاری چمن ورزشگاه از آب دریاچه قایقرانی آزادی استفاده شده که علاوه بر انتقال باکتری به زمین فوتبال، به کاهش سطح آب دریاچه و عقب افتادن تیم ملی قایقرانی از برنامههای تمرینی منجر شده است.
همین وضعیت نامساعد استادیوم آزادی پاشنه آشیل پرسپولیس در بازی با النصر شد، در شرایطی که فوتبال دوستان فکر میکردند زمین نامناسب آزادی برگ برنده پرسپولیس است، این تیم بازی را با ناکامی به پایان برد. به قدری زمین بازی نامناسب بود که بازیکنان النصر از ترس مصدومیت آنگونه که باید و شاید نتوانستند بازی کنند، اتفاقی که برای پرسپولیس افتاد و علاوه بر دو گل خورده با دو مصدوم از چمن نه چندان مطلوب آزادی خارج شد. تیم النصر با وجود هزینههای گزافی که برای خرید رونالدو کرده بود در مقابله با تیم اول لیگ فوتبال ایران به خوبی از این بازیکن استفاده نکرد. با اینکه النصر ششمین تیم در لیگ فوتبال عربستان است اما توانست تیم اول لیگ فوتبال ایران را مغلوب کند. در کل اما باخت ما به دلیل پایین بودن سطح کیفی بازیکنان بود چون با وجود اینکه النصر آنگونه که باید بازی نکرد اما به دلیل بالا بودن کیفیت بازیکنان خود توانست پرسپولیس را مغلوب کند. این باخت دوباره یادآوری کرد ایران در زمین فوتبال و سرمایهگذاریهای پربازده اقتصادی آن ناکام است و شرایط حال حاضر تیمهای عربی برای فوتبال ما جای غبطه خوردن دارد. نکته مهم اینکه، پیش از این در یکی از مسابقات خارج از ایران، تیم پرسپولیس توانسته بود النصر را شکست دهد اما این بار در خانه مغلوب شد.
باید توجه داشت که ایران نه تنها مانند عربستان برای فوتبالش با هدف توسعه گردشگری و درنهایت توسعه اقتصادی ریخت و پاش نمیکند بلکه در حال حاضر با اجرای قانون سقف قرارداد برای بازیکنها، شرایط تیمها را سختتر از قبل کرده است. سؤالی که در نهایت به وجود میآید، این است که آیا زمان آن نرسیده که نگاهی متفاوت به ورزش فوتبال و خارج کردن آن از زیر سایه سیاست داشته باشیم؟
نقل و انتقالات دو سر برد
در حالی که سیاستهای توسعهای ایران در حال در جا زدن است، دولت عربستان در روز ملی عربستان توانست نگاهها در جهان را به خود مجذوب کند. درواقع پس از حضور پرحاشیهی کریستیانو رونالدو در ایران و جهانی شدن این اخبار، این ستاره پرتغالی و هم تیمیهایش در باشگاه النصر، در ویدیویی که این باشگاه به مناسبت روز ملی عربستان منتشر کرده است با لباس سنتی عربی و شمشیر به دست ظاهر شدند. این ویدیو که در حساب شبکه اجتماعی النصر منتشر شده است، سه کودک را نشان می دهد که در استادیوم باشگاه النصر قدم می زنند و تعدادی از ستارهها را در حال انجام فعالیتهای سنتی مشاهده میکنند. در پایان این ویدیو، رونالدو در کنار مانه با شمشیری در دست و لباس سنتی عربستان بر تن ظاهر میشود. بازیکنان دیگری مانند مارسلو بروزوویچ، اوتاویو، تالیسکا و الکس تلس نیز در این ویدیو حضور دارند.
انتشار این ویدیو در شبکههای اجتماعی، نظرات مختلفی را به همراه داشت. برخی کاربران به این اقدام رونالدو اعتراض داشتند و معتقد بودند که این اسطوره فوتبال به خاطر پول هر کاری میکند. اما جدای از همه این حاشیهها عربستان با این ویدئو توانست حواس جهان را به خود و جاذبههای گردشگری خود جلب کند. یکی از راههای توسعه اقتصادی و ارز آوری به کشورها، تقویت صنعت توریست است. در حال با وجود این افراد مشهور در عربستان دنیا توانسته بیشتر با جاذبههای این کشور آشنا شود. مسیر سرمایهگذاری که همچنان ما در آن ناتوانیم و کشورهای عربی دو - صفر از ما جلوتر هستند.
- نگین عظیمی - خبرنگار
- شماره ۵۱۱هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما