فراز و فرودهای بازار سرمایه همیشه امری طبیعی بوده است اما سقوط شاخص کل بورس گاه تعداد زیادی از افراد تازه‌وارد را متضرر می‌کند. در این بین «پرتفوی سرمایه‌گذاری» کلمه پرتکراری است که چند سالی است با گوش همه ما آشنا شده است اما چند نفر با آگاهی اقدام به خرید سهام و تشکیل پرتفوی می‌کنند؟
سال ۹۹ درست بزنگاهی بود که در آن داشتن حداقل سواد مالی می‌توانست بسیاری را از ضررهای هنگفت نجات دهد. در آن سال نزدیک به ۲۰ میلیون کد معاملاتی جدید صادر شد. همه با پول روز مبادا آمدند، به طمع ثروت افسانه‌ای سهم خریدند و در نهایت بسیاری با ضرر و اندوه از بازار خارج شدند؛ شاید اگر از همان ابتدا پرتفوی سرمایه‌گذاری و خرید سهام به واسطه دانش مالی جدی گرفته می‌شد، افراد کمتری متضرر می‌شدند. یکی از راه‌های کاهش ریسک معاملات افراد و سازمان‌ها در بازار مالی استفاده از صندوق‌های سبدگردانی است. این شرکت‌ها با در اختیار داشتن تیم حرفه‌ای و تحلیلگران مسلط به روندهای بازار می‌توانند به هر شخص سبد سرمایه‌گذاری مناسب او را پیشنهاد کنند و با ابزارهای پوشش ریسک ضرر و زیان را به حداقل برسانند، حامد حامدی نیا، مدیرعامل شرکت سبدگردان الگوریتم درباره ابزارهای پوشش ریسک اطلاعات بیشتری داد.
* سبدگردان الگوریتم در چه حوزه‌هایی فعالیت می کند؟
شرکت سبدگردان الگوریتم زیرمجموعه صددرصدی گروه خدمات بازار سرمایه الگوریتم و شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی بوده و از این حیث جزو شرکت‌های سبدگردان نهادی محسوب می‌شود. این شرکت فعالیت خود را از سال ۱۳۹۷ آغاز و در حوزه سرمایه‌گذاری متعارف و جایگزین فعال است؛ در حوزه متعارف، سبدگردانی اختصاصی با دارایی‌هایی در حدود ۱۰۰ ر ۱ تا ۲۰۰ ر ۱ میلیارد تومان در حال انجام است. همچنین در زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق سهامی مانا الگوریتم با دارایی نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان و صندوق با درآمد ثابت قابل معامله دارا الگوریتم با دارایی نزدیک به ۳۴۰ میلیارد تومان در حال فعالیت هستند. صندوق بازارگردانی مولتی NAV «کوشا الگوریتم» هم که شامل ۷ نماد است، نزدیک به ۲۰۰ میلیارد تومان دارایی دارد. در حوزه سرمایه‌گذاری جایگزین نیز دو صندوق جسورانه «پویا الگوریتم» و «پیشگام» فعال هستند که از طریق این دو صندوق، سرمایه‌گذاری مناسبی در شرکت‌های استارت آپی انجام شده است، «پویا» سرمایه ۵۰ میلیارد تومانی دارد که از این مقدار ۴۰ درصد آن تأدیه شده و مابقی در تعهد است. «پیشگام» نیز سرمایه تعهد شده ۲۴۰ میلیاردی و تأدیه ۵۰ درصدی دارد. در حوزه تأمین مالی جمعی نیز که به نوعی زیرمجموعه سرمایه‌گذاری جایگزین است سبدگردان الگوریتم به عنوان نهاد مالیِ سه سکو (عامل) مشغول به فعالیت است. لازم به ذکر است سبدگردان الگوریتم جزو شرکت‌های پیش‌رو در این حوزه بوده و در نظر دارد نسبت به افزایش خدمات در حوزه تأمین مالی جمعی اقدام کند. سبدگردان الگوریتم دارای مجوز مشاور سرمایه‌گذاری است و خدماتی از قبیل ارزش گذاری، تهیه طرح توجیهی و تحلیل سهام و بازار را نیز ارائه می‌دهد.
* به شرکت متبوع شما بپردازیم؛ سبد چه تعداد مشتری را سبدگردانی می‌کنید؟
برای ۱۲ شرکت و شخص حقیقی سبدگردانی انجام می‌دهیم که ۷ شرکت هم گروه و باقی مشتریان خارج از گروه هستند. بازدهی سبدها و صندوق‌ها وضعیت مناسبی داشته و اکثر قریب به اتفاق سبدها بازدهی بیشتری نسبت به شاخص را نصیب مشتریان کرده اند.
* قرار بود مجوز چند صندوق جدید هم از سازمان بورس بگیرید؟
بله؛ تأسیس صندوق با ساختار صدور- ابطالی جزو برنامه‌های توسعه‌ای شرکت است و در حال حاضر منتظر دریافت موافقت اصولی آن از سازمان هستیم. در حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالامحور هم مدارک و مستندات لازم برای درخواست مجوز آماده شده است که پس از بررسی نهایی ارسال خواهد شد. همچنین با توجه به اینکه سبدگردان الگوریتم زیرمجموعه صددرصدی شرکت "گروه خدمات بازارسرمایه الگوریتم" و خود زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی است؛ پتانسیل مناسبی در مجموعه وجود دارد که صندوق سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات را هم راه‌اندازی کنیم. در عین حال برای راه‌اندازی صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی هم با چندین مجموعه وارد مذاکره شده‌ایم.
* جایگاه سبدگردان الگوریتم در میان شرکت‌های هم گروه چیست؟
تا امروز ۵۸ شرکت مجوز سبدگردانی خود را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده اند که حدود ۶۰ درصد از آنها در دو سال گذشته وارد بازار شده‌اند و تعداد زیادی هم در صف انتظار صدور مجوز هستند. با توجه به اتفاقات سال ۱۳۹۹ و هجوم سرمایه به بازار، سود شرکت‌های سبدگردان به صورت چشمگیری افزایش یافت و اقبال زیادی برای ورود به این صنعت ایجاد شد و با توجه به انحصار نسبی شرکت‌های سبدگردان، نرخ کارمزدها رقابتی نبوده و در برخی از موارد ناعادلانه بوده است. اما پس از افزایش تعداد این شرکت‌ها، نرخ کارمزدها اصلاح و رقابتی شد. بر اساس صورت‌های مالی شرکت‌های سبدگردان در تاریخ ۳۱/۶/۱۴۰۰، شرکت سبدگردان الگوریتم با دارایی تحت مدیریت در حدود ۲.۰۰۰ میلیارد تومان، جزو سبدگردان‌های برتر است.
* این روند با لحاظ بازدهی به چه صورتی است؟
به لحاظ بازدهی در صندوق سهامی بازدهی خوبی داشته‌ایم به طوری که در اسفند ماه چند هفته‌ای رتبه اول بازدهی را کسب کردیم و روند سودآوری صندوق مثبت بوده است. نرخ سود تقسیمی صندوق درآمد ثابت شرکت نیز در چند ماه اخیر ۲۰.۳ درصد بانکی معادل بیش از ۲۲ درصد YTM بوده است و تقریباً پوشش ریسک خوبی ایجاد شده است. در چند ماه آتی نیز با تغییرات ایجاد شده در پرتفوی صندوق دارا در تلاش هستیم تا نرخ سود صندوق را افزایش دهیم.
* برنامه‌ای برای افزایش دامنه فعالیت‌های خود دارید؟
در بخش سرمایه‌گذاری جایگزین با جدیت به دنبال توسعه هستیم و قصد داریم صندوق جسورانه بعدی را تأسیس کنیم تا از ظرفیت صندوق‌های جسورانه که در شرکت های استارت‌آپی سرمایه‌گذاری می‌کنند، استفاده کنیم. در دنیا مرسوم است بعد از دو سال از تأسیس اولین صندوق جسورانه، صندوق‌های بعدی راه‌اندازی شده و این روند ادامه می‌یابد. همچنین در حال رایزنی برای تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی(Private Equity) هستیم، با توجه به بازار جذابی که در این زمینه وجود دارد می‌توان شرکت‌های زیان‌ده را شناسایی و ساختار آنها را بهبود بخشید. صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی به ویژه اگر وابسته به سرمایه‌گذاران نهادی باشند، می‌توانندبا ورود به شرکت‌های تولیدی که محصولات رقابتی دارند اما بازار خوبی ندارند، موجب اصلاح مدیریت داخلی و روند فروش محصولات این شرکت‌ها شده و سودآوری مناسبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند. از سوی دیگر با توجه به این موضوع که شرکت‌های زیادی در کشور با مشکلات یاد شده روبه رو هستند، انتظار می‌رود در آینده این نوع صندوق‌ها با رشد زیادی همراه باشند. در نهایت باید اشاره کرد جای خالی صندوق سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات نیز در بازار احساس می‌شود. این صندوق‌ها می‌توانند با
متنوع سازی دارایی سهامداران نهادی، ریسک غیرسیستماتیک شرکت‌های مذکور را کاهش دهند. به عبارتی تا چند وقت اخیر برای پوشش ریسک پرتفوی فقط از سهام استفاده می‌شد که در سال‌های اخیر با اضافه شدن صندوق‌های طلا ریسک پرتفوی به واسطه متنوع‌سازی کاهش یافت ولی امکان سرمایه‌گذاری در مسکن با استفاده از ابزارهای مالی وجود نداشت. صندوق‌های زمین و ساختمان هم با توجه به مشکلات ساختاری نتوانستند در راستای اهداف مذکور موثر باشند البته در راستای بهبود مشکلات مذکور، سازمان بورس و اوراق بهادار در حال انجام اصلاحاتی است. سرمایه گذارانی که صندوق‌های املاک و مستغلات را خریداری می‌کنند از یک طرف از افزایش قیمت مسکن سود می‌برند و از طرف دیگر می‌توانند اجاره بهای دریافت شده در صندوق را به عنوان سود دریافت کنند. به دنبال آن هستیم تا در آینده ای نزدیک صندوق طلا، جسورانه و سرمایه‌گذاری خصوصی را تأسیس کنیم. در بخش خدمات متعارف هم به دنبال افزایش منابع صندوق درآمد ثابتمان هستیم ضمن آنکه با اقدامات در دستِ انجام عملکرد آن را بهبود بخشیم. در صندوق سهامی نیز با توجه به بهبود قابل توجه عملکرد با شیب ملایمی در حال افزایش دارایی ها هستیم اما رشد و توسعه و صنعت بازارگردانی مطابق انتظار نبوده است.
- بیشتر بخوانید:
اخبار جدید درباره واگذاری سهام دولت در سایپا و ایران خودرو
* مشکل صندوق‌های بازارگردانی چیست؟
همانطور که مستحضرید وظیفه اصلی بازارگردان، افزایش نقدشوندگی و تحدید دامنه نوسان است. معمولاً وقتی اختلاف بین مظنه خرید و فروش زیاد باشد، سهم نقدشوندگی کمی داشته و در شرایط برابر با سهام مشابه از اقبال کمتری برای خرید برخوردار است. در این راستا معمولاً برای سهامداران عمده و شرکت اصلی، انگیزه کافی وجود دارد تا نقدشوندگی سهام را از طریق بازارگردان بهبود بخشند. در سال ۱۳۹۹ تعداد بازارگردان‌ها به واسطه الزامات قانونی افزایش یافت که به دلیل شرایط بازار بر خلاف وظیفه اصلی خود نقش حمایتی ایفا کردند که موضوع یاد شده منجر به تحقق زیان قابل توجه برای بازارگردانان و سهامداران عمده شد. وجود دامنه نوسان و نوسانات اقتصادی غیر قابل پیش بینی نز منجر به ناکارایی بازارگردانان در حال حاضر شده است.
* راهکار پیشنهادی‌تان برای کمک به شرکت‌های زیان‌ده چیست؟
یکی از مهم ترین وظایف شرکت‌های سرمایه‌گذاری خصوصی بهبود وضعیت سودآوری شرکت‌های زیان ده با این فرض که با ایجاد تحولات ساختاری منجر به بهبود وضعیت و کسب سود در آینده شوند، است. به همین دلیل به نظر می‌رسد استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی یکی از کارآمدترین ابزارها برای کمک به شرکت‌های زیان ده باشد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی به شرکت هایی ورود می کنند که مشکل آنها از طریق تزریق سرمایه و یا ایجاد بازار جدید قابل حل باشد.
* بهترین استراتژی‌های سرمایه‌گذاری از نگاه شما چیست؟
استراتژی سرمایه‌گذاری معمولاً بر اساس میزان ریسک‌پذیری افراد متفاوت است به عبارتی در ابتدا باید میزان ریسک پذیری یا ریسک‌گریزی فرد را بررسی و در نهایت سبدی مناسب به ایشان پیشنهاد کرد. در حال حاضر با توجه به تورم انتظاری کشور، سرمایه‌گذاری در سهام مناسب بوده و می‌تواند بازدهی بهتری را نصیب سرمایه‌گذاران کند. به نظر می‌رسد تعیین میزان ریسک پذیری افراد با استفاده از روش‌های سنتی کارایی لازم را نداشته و باید از روش‌های نوین همانند هوش مصنوعی استفاده کرد.
* با توجه به سرمایه ثبت شده، برنامه‌ای برای افزایش سرمایه دارید؟
در شرکت‌های سبدگردانی برخلاف سایر نهادهای مالی میزان سرمایه از اهمیت کمتری برخوردار است. از طرفی داشتن حداقل سرمایه در هنگام تاسیس و ایجاد صندوق‌های جدید و یا در اختیار داشتن منابع کافی برای بازارگردانی صندوق‌های تحت مدیریت، از جمله مواردی است که افزایش سرمایه را ایجاب می‌کند همچنین سرمایه سبدگردان می‌تواند به عنوان یکی از شاخص‌های سرمایه‌گذاران در انتخاب سبدگردان مورد توجه قرار گیرد. با این توضیح و با توجه به اینکه شرکت سبدگردان الگوریتم به تازگی سرمایه خود را از ۱۵ میلیارد به ۵۰ میلیارد افزایش داده است، فعلاً برنامه‌ای برای افزایش سرمایه نداریم.
* شرایط عمومی شرکت‌های سبدگردانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همانطور که پیشتر هم اشاره شد با توجه به صدور مجوزهای زیاد در این حوزه و افزایش رقابت، کارمزدها کاهش یافته است و این به خودی خود امتیاز منفی محسوب نمی‌شود چرا که با از بین رفتن انحصار، کارمزدها رقابتی شده و شرایط برای سرمایه‌گذاران چه از لحاظ حداقل سرمایه لازم برای ایجاد سبد اختصاصی و هم از نقطه نظر نحوه محاسبه کارمزد (پلکانی، شاخصی و ...) عادلانه تر شده است. از سوی دیگر با ورود شرکت‌های سبدگردانی جدید، ریسک رقابت منفی، صنعت سبدگردان را تهدید می‌کند. از این رو شرکت‌های فعال در این حوزه باید با متنوع‌سازی خدمات خود و تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اقداماتی از این دست ریسک فعالیت خود را کاهش دهند تا ریسک نوسانات بازار تأثیر کمتری بر شرکت‌های مذکور داشته و منجر به استمرار فعالیت آنها شود.
* به موضوع روز کشور هم بپردازیم، فکر می‌کنید رفع یا باقی ماندن تحریم‌ها تاثیری بر فعالیت شرکت‌های سبدگردان دارد؟
قطعاً تحریم‌ها به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر بورس تاثیر می‌گذارد. هر اندازه که فضای کلی بازار از آرامش بیشتری برخوردار باشد، عملکرد سبدگردان‌ها بهتر خواهد بود. زمانی که بازار تحلیل‌پذیر باشد، ابزارهای بنیادی و تکنیکال کارایی خود را حفظ و فعالان بازار از جمله سبدگردان ها سود خوبی کسب می‌کنند ولی در شرایط عدم اطمینان، تحلیل کارایی خود را از دست داده و ریسک بازار بالا می‌رود. با نگاهی دیگر رفع تحریم‌ها باعث رشد مطلوب بازار می‌شود که در نتیجه آن اقبال به شرکت‌های سبدگردان به صورت چشمگیری افزایش می‌یابد. همچنین رشد بازار باعث خواهد شد که سرمایه‌گذاران خارجی نیز تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار ایران داشته باشند که خود باعث سودآوری شرکت‌ها بخصوص سبدگردان‌ها خواهد شد. شرکت سبدگردان الگوریتم نیز با توجه به بازدهی تعدیل شده مناسب توانایی پذیرش مشتریان خارجی را دارد.
* صدور مجوزهای متعدد برای شرکت‌های این صنعت را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در این خصوص در نظر گرفتن یک سیاست میانه مطلوب به نظر می‌رسد به این معنا که رویه باید به گونه ای باشد که منجر به انحصار و یا رقابت بیش از حد نشود. همانگونه که اشاره شد، انحصار موجب ایجاد نرخ‌های ناعادلانه کارمزد و رقابت منفی می‌شود. در این شرایط هماهنگی بین فعالان صنعت سبدگردانی کار بسیار مشکلی است. برای جلوگیری از این موارد به نظر می‌رسد، سخت‌تر کردن شرایط صدور مجوز و یا الزام شرکت‌ها به کسب سرمایه به میزان مشخص به منظور جلوگیری صنعت از تهدیدات پیش‌رو مؤثر خواهد بود.
* پیش‌بینی شما برای نیمه اول سال چیست؟
با توجه به گزارش‌های خوب منتشر شده، پیش رو بودن فصل مجامع و اخباری که از برجام به گوش می‌رسد افق بازار روشن است و به نظر می‌رسد صنایع با سودآوری بالا و تقسیم سود مناسب بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری هستند.
- میثم قریشی - روزنامه‌نگار
نظر شما