تئوری اقتصاد نئوکلاسیک، نسخه توسعه‌یافته‌ای از تئوری اقتصاد کلاسیک و رویکردی است که در آن گفته می‌شود، الگوهای عرضه و تقاضا بر تولید، مصرف و ارزش کالاها و خدمات اثرگذار هستند. ویلفردو پارتو نماینده نسل دوم از انقلاب نئوکلاسیک به شمار می‌رود.
ویلفردو فدریکو داماسو پارتو در ۱۵ جولای ۱۸۴۸ در شهر پاریس متولد شد. خانواده او از اهالی جنوا بودند که به فرانسه تبعید شده بودند. پس از بازگشت به ایتالیا، او در میان مردمان طبقه متوسط رشد کرد و در تحصیل به پیشرفت خوبی دست یافت. در ۱۸۶۹ موفق به دریافت دکترای مهندسی از موسسه‌ای شد که امروز به نام دانشگاه پلی‌تکنیک تورین مشهور است. موضوع رساله دکترای پارتو، «اصول بنیادین تعادل در اجسام سخت» بود که بعدها همین موضوع در تحلیل‌های اقتصادی و اجتماعی او نمود پیدا کرد.
ویلفردو پارتو، مهندس عمران، جامعه‌شناس، اقتصاددان، سیاستمدار و فیلسوف ایتالیایی یکی از اثرگذارترین اقتصاددانان نئوکلاسیک در قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی است. او در توسعه بسیاری از مفاهیم اقتصادی، به ویژه مطالعه توزیع درآمد و تحلیل انتخاب‌های فردی مشارکت مهم و اثرگذاری داشت. پارتو همچنین کسی بود که به محبوبیت و استفاده عمومی از واژه «نخبه» (Elite) در تحلیل‌های اجتماعی کمک زیادی کرد.
ویلفردو پارتو در سن ۴۲ سالگی به اقتصاد روی آورد. او را رهبر مکتب اقتصادی لوزان معرفی می‌کنند. نوشته‌های او، ایده‌های لئون والراس (ریاضیدان و اقتصاددان فرانسوی) را بازتاب می‌داد. پارتو را از پایه‌گذاران اقتصاد ریاضی می‌دانند که دیدگاهش درباره تعادل عمومی در اقتصاد رفاه از اهمیت زیادی برخوردار است، به طوری که برخی از نظریه‌های اقتصادی امروز بر پایه تئوری‌های او استوار است.
پارتو به توسعه حوزه اقتصاد خرد کمک کرد و مفهوم «بازده پارتو» را عرضه کرد. او همچنین اصطلاح «اصل پارتو» را بر اساس مشاهداتش از وضع اقتصادی ایتالیا وضع کرد. بر اساس این شاخص، در ایتالیا ۸۰ درصد ثروت در اختیار ۲۰ درصد جمعیت قرار داشت. به گفته بنوا ماندلبرو ریاضیدان، پارتو در زمینه توسعه ریاضی و جامعه‌شناسی نیز مشارکت داشت. ماندلبرو می‌گوید: میراث پارتو به عنوان یک اقتصاددان بسیار پربار است. کتاب‌های او بیشتر به متون اقتصادی مدرن شباهت دارد تا نوشته‌های مرسوم آن روزگار؛ کتاب‌هایی که پر از جداول آماری از سراسر جهان، ردیف‌هایی با نشانه‌های انتگرال و معادلات، نمودارها و جداول پیچیده هستند.
- بیشتر بخوانید:
دیوید ریکاردو؛ اقتصاددان عضو پارلمان
پس از علاقه‌مندی به اقتصاد، پارتو به یکی از هواداران تجارت آزاد تبدیل شد و با دولت ایتالیا مشکلاتی پیدا کرد. او در کتاب «راهنمای اقتصاد سیاسی» که در سال ۱۹۰۶ به زبان ایتالیایی نگاشته شده، بر مقوله تعادل بر اساس راه‌حل‌های ارائه شده برای مشکلات فردی تمرکز دارد.
پارتو در زمینه علوم سیاسی و جامعه‌شناسی نیز نظریات گوناگونی ارائه کرده است. او معتقد بود، دموکراسی یک توهم است و به همین دلیل همیشه یک طبقه حاکمه ظهور می‌کند و قوی می‌شود. پرسش اساسی برای او این بود که حاکمان چقدر می‌توانند مقتدرانه حکومت کنند. به همین دلیل، او که خواهان کاهش شدید قدرت دولت بود، از ظهور بنیتو موسولینی (دیکتاتور فاشیست ایتالیا) استقبال کرد و آن را در راستای رسیدن به دولت حداقلی دانست. رهبر آینده ایتالیا در سال ۱۹۰۴، زمانی که دانشجوی جوانی بود، در برخی سخنرانی‌های پارتو که در دانشگاه لوزان برگزار می‌شد، حضور می‌یافت. به همین دلیل است که برخی معتقدند، دور شدن موسولینی از سوسیالیسم و تمایل او به نخبه‌گرایی احتمالا ریشه در عقاید پارتو دارد.
ویلفردو پارتو در اواخر عمر از سوی حکومت فاشیستی موسولینی به عضویت مجلس سنای ایتالیا انتخاب شد. این موضوع تا جایی اهمیت دارد که کارل پوپر (فیلسوف اتریشی-بریتانیایی) او را تئوریسین «توتالیتاریانیسم» یا تمامیت‌خواهی معرفی کرده است. البته این دیدگاه پوپر را بسیاری از جامعه‌شناسان و نخبگان علوم سیاسی رد کرده‌اند.
از ویلفردو پارتو چندین کتاب و مقاله به زبان فرانسه و ایتالیایی باقی مانده است. او در ۱۹ آگوست ۱۹۲۳ در سن ۷۵ سالگی در سوئیس درگذشت.
- علی دانیال - روزنامه‌نگار
نظر شما