یکی از پیش زمینه‌های وجود بازار آزاد این است که حاضرین در بازار برای فروش رقابت کنند، اما متاسفانه انحصار موجود برای محصولات صنعت پتروشیمی موجب شده که در کشور ما روز به روز شاهد افزایش رقابت برای خرید باشیم.
از زمانی که واردات محصولات پتروشیمی متوقف و یا بسیار دشوار شد موجب شده است که بازار به صورت کامل در دست پتروشیمی‌های داخلی باشد و این انحصار عاملی شده است برای اعمال فشار توسط پتروشیمی‌ها به صنایع تکمیلی. در طرح جدید وزارت صمت برای مدیریت بازار محصولات پتروشیمی این موضوع مطرح شده است که اگر عرضه یک محصول به میزان لازم نباشد، امکان واردات وجود خواهد داشت، اما این واردات نیز مانند سال‌های گذشته با شروط متعددی همراه است که به نظر می رسد دور از دسترس باشد. دشواری‌های موجود در واردات در شرایطی وجود دارد که صنعتگران صنایع پلیمر به عنوان یکی از اشتغال‌آفرین‌ترین صنایع کشور، بارها به ضرورت واردات مواد اولیه تاکید کرده‌اند. به باور فعالان صنعت پلیمر واردات باید به چند دلیل تسهیل شود.
عرضه محصولات وارداتی توسط شرکت‌های پتروشیمی یا بازرگانی در بورس کالا به شرطی که مانع واردات توسط شرکت‌های تولیدی نشده و موجب ایجاد انحصار جدیدی در صنعت نشود می‌تواند منافع ذیل را به همراه داشته باشد.
افزایش کیفیت
یکی از دلایلی که صنایع تکمیلی با تکیه بر آن به ضرورت واردات مواد اولیه تاکید می‌کنند این است که کیفیت محصولات تولید داخل با محصولات خارجی برابر نیست. به همین دلیل آزادسازی واردات و عرضه در بورس، پتروشیمی‌ها را ملزم به افزایش کیفیت می‌کند و مصرف کننده آیتم‌های انتخاب کیفی را هم در دسترس خواهد داشت. ضمن این که تولید برخی از محصولات پلیمری با سطح کیفی مواد اولیه داخلی ممکن نیست و واردات این مانع را از سر راه صنایع تکمیلی برمی‌دارد.
تنوع محصولات
صنعت پتروشیمی کشور توان تولید مجموعه‌ای مشخص از محصولات را دارد و با توجه به خواص مشابه، بسیاری از مواد توسط صنایع تکمیلی جایگزین می‌شوند و به عبارتی تولید بسیاری از مصنوعات پلیمری با گریدهای تخصصی انجام نمی‌گیرد و گرید جایگزین نقش مواد اولیه را بازی می‌کند. باید بر این موضوع نیز تاکید کرد که تولید تخصصی منجر به افزایش ضریب کیفی محصولات نهایی می‌شود، از این رو تولیدکنندگان باید بتوانند برای دسترسی به مواد اولیه متنوع و مطابق با نیاز خود، به مواد وارداتی در سبد عرضه بورس دسترسی داشته باشند. این امرعلاوه بر ارتقای بازار داخلی، امکان را برای صادرات محصولات نهایی با ارزش افزوده بالاتر فراهم می‌کند.
بازار رقابتی
یکی دیگر از دغدغه‌های صنایع تکمیلی ایجاد بازار رقابتی برای محصولات پتروشیمی است. در حال حاضر متاسفانه نرخ‌های محصولات پتروشیمی با شیوه‌ای غیرشفاف تعیین می‌شود. حال آن که عرضه محصولات وارداتی در بورس کالا، پتروشیمی‌ها را ملزم می‌کند که برای فروش محصولات خود، علاوه بر رشد کیفی، قیمت محصولات خود را به صورت منطقی تعیین کنند و در نتیجه رقابت قیمتی در بازار مشخص کند که خریداران کدام مواد اولیه را انتخاب می‌کنند.
رفع انحصار
عرضه کنندگان داخلی محدود به خصوص در گریدهای ملتهب ایجاد انحصار در سمت عرضه کرده و عرضه محصولات وارداتی در بورس کالا با تکیه بر سازوکارهای پلکانی و مرحله‌ای، رفته رفته انحصاررا از بازار محصولات پتروشیمی برداشته و به جای فشار و ایجاد محدودیت در سمت تقاضا برای کنترل بازار و قیمت‌ها، راه برای ایجاد بازار منطقی بر اساس مولفه‌های اقتصادی عرضه و تقاضا باز شود.
- مسعود جمالی - عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران
نظر شما