رشد سریع اقتصاد دیجیتال در سالهای اخیر باعث شده مفهوم «توکنسازی داراییها» از یک ایده نوآورانه به یکی از محورهای اصلی تحول بازارهای مالی تبدیل شود. فرآیندی که در آن یک دارایی واقعی (ملک، اوراق بدهی، انرژی یا مواد معدنی) به واحدهای دیجیتال قابل معامله روی بلاکچین تبدیل شده و امکان مالکیت کسری، تسویه لحظهای و نظارتپذیری کامل را فراهم میکند. این معماری جدید، نه یک فناوری صرف که رویکردی ساختاری برای بازتعریف گردش ارزش در اقتصاد است. مطابق گزارشهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ مجمع جهانی اقتصاد و شرکتهای مشاوره بینالمللی، توکنسازی به سه دلیل اصلی در حال تبدیل شدن به جریان اصلی بازارهای مالی است:
۱. نقدشوندگی و تسویه آنی: قراردادهای هوشمند امکان انتقال مالکیت در چند ثانیه را فراهم میکنند و هزینههای عملیاتی را کاهش میدهند.
۲. دسترسیپذیری و مالکیت کسری: داراییهایی مانند ساختمانها، معادن یا اوراق بزرگ که قبلاً صرفاً در دسترس سرمایهگذاران بزرگ بودند، اکنون قابل تقسیم و معامله برای عموم هستند.
۳. شفافیت و نظارتپذیری بالا: بلاکچین دفترکل واحد و غیرقابلتغییری ایجاد میکند که نهادهای نظارتی و حسابرسی میتوانند از آن برای اطمینان از صحت گردش داراییها استفاده کنند. این ویژگیها باعث شده بانکها، بورسها، نهادهای نظارتی و شرکتهای مدیریت دارایی در کشورهای مختلف - از ایالات متحده تا سنگاپور و قطر - به سمت استانداردسازی این حوزه حرکت کنند.
تنوع داراییهای قابلتوکانیزه بسیار گسترده است، اما سه دسته املاک و پروژههای ساختمانی، کالاهای معدنی و محصولات استخراجی و داراییهای انرژی و کالایی در ایران اهمیت ویژهای دارند؛ توکنسازی املاک امکان تأمین مالی چابک، شفاف و مشارکتپذیر را فراهم میکند. به عبارتی پروژههایی که به دلیل عدم دسترسی به منابع سنتی تأمین مالی متوقف میشوند، از این طریق میتوانند منابع گستردهتری جذب کنند. در بخش معادن و فرآوردههای معدنی ارزشگذاری روشن، بازار مشخص و قابلیت ذخیرهسازی ویژگیهایی است که آنها را به یکی از مناسبترین حوزهها برای توکنسازی، تأمین مالی تولید و ایجاد بازار ثانویه تبدیل میکند. و در داراییهای انرژی و کالایی، تجربه بازارهای بینالمللی نشان میدهد توکنسازی انرژی - از برق و گاز تا محصولات نیروگاهی- یکی از سریعترین حوزههای در حال رشد است. در ایران نیز در دو سال گذشته مقدمات ورود رسمی به این حوزه فراهم شده است. دریافت مجوز رسمی سندباکس در حوزه توکنسازی داراییها توسط پلتفرم مزدکس نقطه عطفی بود که امکان آزمایش مدلهای مختلف توکنسازی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار را ایجاد کرد. این مجوز اولین چارچوب حقوقی-فنی را برای طراحی، صدور، تسویه و معامله توکنها فراهم کرد و مسیر را برای ورود داراییهای واقعی به بازار دیجیتال هموار ساخت. همچنین تفاهمنامه همکاری با بورس انرژی برای بررسی مدلهای توکنسازی انرژی و ابزارهای کالایی، گام دیگری برای توسعه زیرساختهای معاملاتی مبتنی بر داراییهای واقعی محسوب میشود. این تفاهمنامه رویکردی هماهنگ میان نهاد ناظر، بورس کالایی و پلتفرمهای فناوری ایجاد کرده که میتواند مبنای شکلگیری ابزارهای نوین تأمین مالی در حوزه انرژی، برق و سوخت باشد.
توکنسازی میتواند به یکی از مؤثرترین ابزارهای مولدسازی داراییها در اقتصاد ایران تبدیل شود و در همان به حوزه کارکردی شایسته داشته باشد؛ در حوزه املاک؛ پروژههایی که سالها به دلیل کمبود نقدینگی یا عدم امکان جذب سرمایهگذار خرد متوقف ماندهاند، با توکنسازی میتوانند منابع مالی خرد و کلان را جذب کنند. در حوزه معادن، ارزش ذخایر و محصولات معدنی که از دید سرمایهگذاران پنهان مانده، میتواند از طریق توکنسازی به نقدینگی فعال تبدیل شود و در حوزه انرژی قراردادهای فروش آینده، ظرفیت تولید و محصولات انرژیبر میتوانند ابزارهای دیجیتال شفاف و استاندارد برای جذب سرمایه داخلی و خارجی باشند. از سوی دیگر توکنسازی داراییها نهتنها یک تحول فناورانه که ابزاری استراتژیک برای توسعه بازار سرمایه، افزایش عمق مالی، بهبود شفافیت و تقویت تأمین مالی پروژهها در ایران است. تجربههای جهانی نشان میدهد کشورهایی که زیرساختهای حقوقی و فنی توکنسازی را سریعتر توسعه میدهند، توانستهاند جریانهای جدیدی از سرمایه را فعال کنند و داراییهای راکد را به چرخه ارزش بازگردانند. در ایران، ایجاد سندباکس نظارتی و آغاز همکاریهای کالایی و انرژی، نشان میدهد مسیر ورود رسمی به این تحول بزرگ آغاز شده و میتواند به یکی از پایههای مدرنسازی نظام مالی کشور تبدیل شود.
-
محمد قاسمی - مدیرعامل مزدکس
-
شماره ۶۱۸ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما