کمیته تسهیل؛ از امید به هماهنگی تا آزمون اعتماد بخش خصوصی

به گزارش صدای بورس،طی ماه‌های اخیر، بحث پیرامون تشکیل «کمیته تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال» به یکی از داغ‌ترین موضوعات اکوسیستم فناوری کشور تبدیل شده است. مصوبه‌ای که در تیرماه سال جاری توسط شورای عالی فضای مجازی تصویب شد، هدفش حمایت از فعالان بخش خصوصی، جلوگیری از مداخلات غیرقانونی نهادهای مختلف و رفع موانع بر سر مسیر رشد اقتصاد دیجیتال عنوان شده است. اما از همان ابتدا، این تصمیم واکنش‌های متناقضی برانگیخت: برخی آن را گامی مثبت برای سامان‌دهی مقررات دانستند و برخی دیگر، نگران تمرکز بیش‌ازحد قدرت تصمیم‌گیری در نهادهای فراقانونی شدند.

در این میان، بخش خصوصی به‌ویژه استارتاپ‌ها و پلتفرم‌های آنلاین بیش از همه چشم به عملکرد این کمیته دوخته‌اند. آنها سال‌هاست از تصمیمات ناگهانی و برخوردهای سلیقه‌ای در حوزه‌های مختلف، از فین‌تک و حمل‌ونقل گرفته تا بیمه و تبلیغات دیجیتال، آسیب دیده‌اند. بسیاری از کارشناسان معتقدند کمیته تسهیل می‌تواند، در صورت کارکرد درست، حلقه مفقوده میان دولت، رگولاتورها و فعالان بازار باشد. اما هنوز ابهامات و پرسش‌های زیادی درباره شیوه عملکرد، میزان شفافیت و محدوده اختیارات آن وجود دارد.

در این میان، «قادر صادقی»، کارشناس اقتصاد دیجیتال درباره نقش مهم کمیته تسهیل در اقتصاد دیجیتال می‌گوید: «یکی از چالش‌های قدیمی اکوسیستم دیجیتال، تعدد نهادهای تصمیم‌گیر و نبود یک مرجع مشخص برای سیاست‌گذاری بوده. اگر کمیته تسهیل بتواند به‌صورت بین‌دستگاهی و با رویکرد گفت‌وگو محور عمل کند، می‌تواند از دوباره‌کاری‌ها، برداشت‌های متناقض و تصمیمات ناگهانی جلوگیری کند. مهم این است که تصمیم‌ها با حضور ذی‌نفعان واقعی، یعنی بخش خصوصی، گرفته شود نه صرفاً پشت درهای بسته.

کمیته تسهیل؛ میان جدال نهادها و امید فعالان فناوری

بعضی منتقدان از احتمال تمرکز تصمیم‌گیری در شورای عالی فضای مجازی نگران‌اند؛ در مقابل، مدافعان می‌گویند این تمرکز می‌تواند از تصمیمات پراکنده و سلیقه‌ای جلوگیری کند. صادقی در این رابطه اضافه می‌کند: «تجربه ما در بخش خصوصی نشان داده که پراکندگی تصمیم‌گیری‌ها معمولاً آسیب بیشتری دارد تا تمرکز هدفمند. شرطش اما شفافیت و حضور نمایندگان واقعی بخش خصوصی در فرآیند تصمیم‌سازی است. اگر شورا یا هر نهاد متمرکز دیگری بتواند با نگاه تخصصی و داده‌محور عمل کند، تمرکز تصمیم‌ها می‌تواند به نفع توسعه باشد. اما اگر این تمرکز به معنای حذف گفت‌وگو و مشارکت فعالان باشد، دوباره به همان بن‌بست قبلی می‌رسیم.

او درباره نقش کمیته تسهیل در پرونده استارتاپ‌های بیمه‌ای افزود: «در پرونده استارتاپ‌های بیمه‌ای، کمیته با شنیدن هر دو طرف و درک واقعیت‌های بیزینسی، نقش میانجی منصفانه‌ای ایفا کرد. به نظر من این نشانه‌ حرکت به سمت یک رگولاتور بالغ‌تر است؛ رگولاتوری که به‌جای نگاه از بالا به پایین، با واقعیت بازار و نوآوری همدل است.

او درباره امید به نقش کمیته تسهیل به عنوان الگوی تازه‌ای برای هماهنگی میان دولت و استارتاپ‌ها ادامه می‌دهد: شاید هنوز زود باشد برای قضاوت نهایی. بله این کمیته پتانسیلش را دارد اما مسیر سختی پیش روست. اگه کمیته بتواند ارتباط مستمر، شفاف و داده‌محور بین نهادهای دولتی و اکوسیستم نوآوری بسازد، می‌تواند مدل جدیدی از حکمرانی مشترک خلق کند. اگر جلسات کمیته به‌صورت منظم، شفاف و با خروجی قابل‌پیگیری ادامه پیدا کند، می‌تواند به مدلی بومی از هم‌افزایی بین دولت و استارتاپ‌ها تبدیل شود ،چیزی که سال‌ها جایش در اکوسیستم ما خالی بوده. اما باید یادمان باشد که دنیای امروز، مخصوصاً با رشد هوش مصنوعی، خیلی سریع‌تر از ساختار تصمیم‌گیری سنتی حرکت می‌کند. پس موفقیت این مدل به سرعت، ثبات و جسارت در تصمیم‌گیری بستگی دارد، نه فقط نیت خوب.