ترامپ قاره آمریکا را به‌هم می‌ریزد 

به گزارش صدای بورس، از زمان حمله به پاناما در سال ۱۹۸۹، ایالات متحده در آمریکای لاتین بسیار تهاجمی عمل کرده است. در دوم سپتامبر، نیروهای مسلح آمریکا یک قایق تندرو را در جنوب کارائیب منهدم کردند.

دونالد ترامپ گفت که این قایق از ونزوئلا مواد مخدر به ایالات متحده منتقل می‌کرد. یازده نفر از سرنشینان آن کشته شدند. ساعاتی بعد، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه او، هنگام ترک فلوریدا برای سفر به مکزیک و اکوادور، اعلام کرد که ترامپ از «تمام توان ایالات متحده برای مقابله و ریشه‌کن کردن این کارتل‌های مواد مخدر» استفاده خواهد کرد. در هشتم سپتامبر، پیت هگست، وزیر دفاع که اخیراً به عنوان وزیر جنگ تغییر نام داده است، از عرشه یک کشتی جنگی در لنگرگاه پورتوریکو، به تفنگداران دریایی گفت که آنها در «خط مقدم» یک ماموریت حیاتی مبارزه با مواد مخدر هستند.
روز بعد، پس از پرسشی در مورد واکنش رئیس جمهور به محکومیت قریب الوقوع جایر بولسونارو، رئیس جمهور سابق راست افراطی برزیل، کارولین لیویت، دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، گفت ترامپ «از استفاده از قدرت نظامی ایالات متحده آمریکا برای محافظت از آزادی بیان در سراسر جهان» «نمی‌ترسید». سیاست دوره دوم ترامپ در قبال آمریکای لاتین در حال آشکار شدن است. این سیاست سه هدف اصلی دارد: پایان دادن به جریان مواد مخدر و مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده، مهار نفوذ چین در سراسر منطقه و مداخله در سیاست داخلی برای حمایت از دوستان و ضربه زدن به دشمنانش. این موضع جدید یادآور دکترین مونروئه قرن نوزدهم است که بر اساس آن ایالات متحده هرگونه مداخله خارجی در قاره آمریکا را تهدیدی برای امنیت خود می‌دانست. در نسخه به‌روز شده و قرن بیست و یکم، ترامپ آزادانه از تاکتیک‌های قهری - تعرفه‌ها، تحریم‌ها و نظامی - استفاده می‌کند.
قدرت نظامی - برای آسیب رساندن به کسانی که مانع از دستیابی او به اهدافش در منطقه می‌شوند. ترامپ برای کاهش مهاجرت غیرقانونی، کشورها را مجبور به کند کردن حرکت مردم به سمت شمال و پذیرش اخراجی‌ها از ایالات متحده کرده است. برای متوقف کردن جریان مواد مخدر غیرقانونی، او تعدادی از باندهای فعال در سراسر آمریکای لاتین را به عنوان سازمان‌های تروریستی خارجی تعیین کرده و مجموعه‌ای از گزینه‌های جدید را برای تعقیب آنها به ایالات متحده داده است. او مکزیک را با تعرفه‌ها هدف قرار داده و تهدید کرده است که اگر قاچاق مواد مخدر را از مرز شمالی خود متوقف نکند، آنها را گسترش خواهد داد. انتظار می‌رود او به زودی اعلام کند که کلمبیا در مهار قاچاق مواد مخدر «به طور آشکار شکست خورده است». تعرفه‌ها یا تحریم‌ها می‌توانند در پی آن اعمال شوند. مداخله نظامی از نوعی که اکنون در کارائیب در حال وقوع است، ماه‌هاست که مطرح شده است، از جمله تهدید به حمله به باندهای داخل مکزیک حتی پیش از آنکه ترامپ به ریاست جمهوری برسد، دولت پاناما را به دلیل آنچه که او مشارکت بیش از حد چین در عملیات کانال پاناما، یک خط کشتیرانی که به ویژه برای ایالات متحده حیاتی است، می‌نامید، تحت فشار قرار می‌داد. او از تهدید تعرفه‌ها برای وادار کردن مکزیک به اعمال تعرفه‌های خود بر واردات چینی استفاده کرده است. به دولت‌های سراسر نیمکره غربی گفته می‌شود که از پروژه‌های زیرساختی چین اجتناب کنند و هشدار داده شده است که چین تهدیدی برای «صلح منطقه‌ای» است. مداخلات سیاسی ترامپ عمدتاً به شکل حمایت از خودکامگان و پوپولیست‌های راست‌گرا بوده است. نایب بوکله، رئیس جمهور اقتدارگرای السالوادور، «دوست بزرگ» ترامپ و تنها رهبر آمریکای لاتین است که در دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ در دفتر بیضی پذیرفته شده است. بوکله با زندانی کردن اخراجی‌ها از ایالات متحده در زندان‌های السالوادور، او را خشنود می‌کند.
در برزیل، محاکمه بولسونارو توجه ویژه ترامپ را به خود جلب کرده است. او آن را «شکار جادوگر» نامیده و بالاترین نرخ تعرفه‌های خود را بر برزیل اعمال کرده است تا دولت این کشور را مجبور به براندازی دادگاه‌ها کند. برخورد دولت با رژیم نیکولاس مادورو در ونزوئلا نیز فشار زیادی را به همراه دارد، تا حدی به این دلیل که این رژیم ظاهراً سوسیالیستی است. کاخ سفید این کشور را «کارتل مواد مخدر-ترور» می‌نامد و اشاره می‌کند که این کشور نیز ممکن است مورد حمله قرار گیرد.
بسیاری از این اقدامات، به ویژه علیه باندهای مواد مخدر و مهاجران، ناشی از دستور کار داخلی ترامپ است. برخی دیگر به دلیل مانور مشاوران ترامپ است که دائماً تلاش می‌کنند اهداف خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که برای او جذاب باشد. از جمله فعال‌ترین آنها می‌توان به روبیو، از طرفداران قدیمی موضع سختگیرانه در قبال ونزوئلا و تندرو در قبال چین، اشاره کرد. اما این رویکرد در سیاست‌گذاری باعث ایجاد تفرقه می‌شود. یک تحلیلگر در واشنگتن خاطرنشان می‌کند که وزارت امور خارجه روبیو مخالف سرکوب باندهای مواد مخدر در داخل مکزیک است، در حالی که پنتاگون موافق است و کاخ سفید هنوز تصمیمی نگرفته است.

مقاومت بیهوده است

برخی از کشورها بیش از حد به ایالات متحده وابسته هستند که بتوانند مقاومت زیادی نشان دهند. برای مثال، مکزیک که ۸۰ درصد از صادرات خارجی خود را به همسایه شمالی خود ارسال می‌کند، از افزایش تعرفه‌ها چنان آسیب شدیدی خواهد دید که برای جلب رضایت ترامپ تمام تلاش خود را کرده است. این کشور علاوه بر اعمال تعرفه بر کالاهای چینی، ۱۰۰۰۰ سرباز را به مرز شمالی اعزام کرده تا آن را در برابر مواد مخدر و مهاجران ایمن کند و عملیات بیشتری را علیه باندهای مواد مخدر آغاز کرده است. پانامای کوچک تحت فشار آمریکا تسلیم شد و شرکت بزرگ مستقر در هنگ کنگ را که بنادر دو انتهای کانال را اداره می‌کند، مجبور به فروش کرد. در جنوب، محاسبات متفاوت است. تقریباً هر کشور آمریکای جنوبی با چین بیشتر از ایالات متحده تجارت می‌کند، شکافی که در ۲۰ سال گذشته کاهش یافته است (به نمودار مراجعه کنید). در نتیجه، برزیل می‌تواند از تعرفه‌ها شانه خالی کند. شیلی در حال ایجاد ارتباط با هند و ژاپن است تا از وابستگی بیش از حد به هر یک از این دو قدرت بزرگ جلوگیری کند. حتی خاویر مایلی، رئیس جمهور آرژانتین که طرفدار ترامپ است، علیرغم اعتراضات ایالات متحده، خط اعتباری با چین را تمدید کرد. رویکرد تهاجمی و ملی‌گرایانه ترامپ خطر نتیجه معکوس دارد. تهدید به نابودی ممکن است برخی از گانگسترها را وادار کند که از انتقال مواد مخدر به ایالات متحده موقتاً دست بکشد، اما مگر اینکه ترامپ نیز گام‌هایی برای کاهش تقاضا در داخل بردارد، قیمت‌ها افزایش خواهند یافت و انگیزه‌ای برای یافتن راه‌های جدید ایجاد می‌کنند. تلاش‌های ترامپ برای لغو محاکمه بولسونارو، دست لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا، رئیس جمهور چپ‌گرای برزیل، را که احتمالاً سال آینده برای انتخاب مجدد نامزد خواهد شد، تقویت کرده است.
اما جدی‌ترین تأثیر اقدامات ترامپ، سوق دادن آمریکای لاتین به سمت چین است. در برزیل، چین اکنون محبوب‌تر از ایالات متحده است. در بیشتر قاره، چین به عنوان کشوری که به حاکمیت احترام بیشتری می‌گذارد، دیده می‌شود. ترامپ اصرار دارد که کشورها روابط خود را با چین قطع کنند، اما در عوض چیز کمی ارائه می‌دهد. در مقابل، آنچه چین ارائه می‌دهد، چشمگیر است؛ سال گذشته، رئیس جمهور شی جین پینگ، یک بندر بزرگ ساخته شده توسط چین را در پرو افتتاح کرد. سیاست ترامپ ممکن است مردم را از آمدن به کشور خودش منصرف کند. او حتی ممکن است برخی از گانگسترها را بکشد. اما اگر همسایگان آمریکا را به آغوش دیگر قدرت بزرگ جهان سوق دهد، هزینه‌های دکترین جدید بسیار بیشتر از مزایای آن خواهد بود.

• زهرا فتحی راد - کارشناس بازار سرمایه / منبع: اکونومیست

• شماره ۶۰۵ هفته نامه اطلاعات بورس