فرق یارانه با کالابرگ

به گزارش صدای بورس،در شرایط اقتصادی پیچیده و تورم‌زده امروز، حمایت‌های دولتی نقش حیاتی در بهبود معیشت خانوارها ایفا می‌کند. دو ابزار اصلی که دولت ایران برای این منظور به کار می‌برد، یارانه نقدی و کالابرگ الکترونیکی هستند که هر یک ویژگی‌ها و محدودیت‌های خاص خود را دارند.

اما آیا می‌دانید فرق یارانه با کالابرگ در چیست و چگونه هر کدام می‌توانند به شکل متفاوتی بر زندگی مردم تأثیر بگذارند؟ اگر به دنبال پاسخ این سوال‌ها هستید و می‌خواهید بدانید چگونه از این حمایت‌ها بهره‌مند شوید، ادامه این مطلب برای شماست. در این مقاله، به بررسی دقیق تفاوت‌ها، مزایا، معایب و نحوه اجرای یارانه و کالابرگ خواهیم پرداخت و تأثیرات آن‌ها بر اقتصاد و معیشت خانوارها را مرور می‌کنیم. همچنین نکات مهمی درباره نحوه ثبت‌نام، استفاده و سیاست‌های دولت در زمینه این دو ابزار حمایتی مطرح خواهد شد. با ما همراه باشید تا با نگاهی جامع، دریابید که چگونه می‌توان از فرصت‌های حمایتی دولت در مسیر بهبود کیفیت زندگی بهره‌مند شد و کدام روش برای شرایط فعلی اقتصادی کشور مناسب‌تر است.

فرق یارانه با کالابرگ

تعریف یارانه و کالابرگ در اقتصاد ایران

یارانه در ایران به‌عنوان پرداخت نقدی یا غیرنقدی دولت به اقشار مختلف جامعه تعریف می‌شود که هدف اصلی آن حمایت از معیشت خانوارها در مقابل تورم و افزایش هزینه‌های زندگی است. این پرداخت‌ها معمولاً به‌صورت نقدی به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود و افراد می‌توانند آزادانه آن را برای هر کالایی مصرف کنند.

کالابرگ اما یک اعتبار الکترونیکی است که دولت با هدف حمایت هدفمند از معیشت خانوارها، به‌ویژه در دهک‌های درآمدی پایین‌تر، برای خرید کالاهای اساسی اختصاص می‌دهد. این اعتبار صرفاً در فروشگاه‌های منتخب و برای خرید اقلام مشخصی مانند گوشت، مرغ، روغن، برنج و لبنیات قابل استفاده است و امکان برداشت نقدی از آن وجود ندارد.

مقایسه ساختاری یارانه و کالابرگ

یکی از تفاوت‌های اصلی یارانه و کالابرگ، در نوع پرداخت و کاربرد آن‌هاست. یارانه نقدی به‌صورت مبلغی به حساب خانوار واریز می‌شود که فرد می‌تواند آن را به اختیار خود صرف کند، اما کالابرگ یک اعتبار محدود به خرید کالاهای اساسی است و مصرف‌کننده فقط می‌تواند از کالاهای تعریف‌شده استفاده کند.

از سوی دیگر، یارانه نقدی اغلب بدون شرایط خاصی به خانوارها تعلق می‌گیرد ولی کالابرگ با توجه به دهک‌بندی و آزمون وسع تخصیص داده می‌شود تا منابع به صورت هدفمندتر و برای اقشار نیازمندتر صرف شود.

برای روشن‌تر شدن تفاوت‌ها، جدول زیر تفاوت‌های کلیدی یارانه و کالابرگ را نشان می‌دهد:

تاثیر کالابرگ و یارانه بر معیشت خانوارها

در شرایط تورمی کنونی ایران، دولت با هدف حمایت از معیشت خانوارها، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر، از ترکیبی از یارانه نقدی و کالابرگ استفاده می‌کند. هر دو این ابزارها مزایا و محدودیت‌های خود را دارند که در نهایت بر اقتصاد کشور و رفاه مردم تاثیرگذار است.

یارانه نقدی به خانوارها آزادی انتخاب می‌دهد که چگونه از مبلغ دریافتی استفاده کنند، اما این آزادی می‌تواند به مصرف کالاهای غیرضروری یا حتی پس‌انداز منجر شود و لزوماً به بهبود وضعیت تغذیه یا معیشت خانوارهای نیازمند کمک نکند. در مقابل، کالابرگ با محدود کردن مصرف به کالاهای اساسی، می‌تواند به شکل موثرتری به بهبود وضعیت تغذیه و تأمین نیازهای اولیه خانوارها کمک کند.

اما اجرای کالابرگ در ایران با چالش‌هایی نیز مواجه است؛ از جمله تخلفات برخی فروشگاه‌ها، محدودیت در دسترسی به کالاهای متنوع و مشکلات اجرایی سامانه. همچنین برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که کالابرگ در شرایط تورمی نمی‌تواند به تنهایی راهکار مناسبی باشد و باید در کنار اصلاحات ساختاری اقتصادی و سیاست‌های کلان دولت اجرا شود.

هدفمندی و آزمون وسع در پرداخت یارانه و کالابرگ

یکی از انتقادات وارد به نظام یارانه‌های نقدی در ایران، پرداخت یارانه به دهک‌های پردرآمد و عدم تمرکز منابع بر اقشار نیازمند است. به همین دلیل، دولت در طرح کالابرگ الکترونیکی تاکید ویژه‌ای بر آزمون وسع و دهک‌بندی داشته است.

در این طرح، تنها خانوارهای مشمول دهک‌های پایین تا متوسط می‌توانند از اعتبار کالابرگ استفاده کنند و دهک‌های بالاتر به‌طور خودکار از این طرح حذف می‌شوند. این اقدام باعث می‌شود منابع محدود دولت به‌صورت هدفمندتر صرف حمایت واقعی از معیشت اقشار ضعیف شود و از هدررفت منابع جلوگیری گردد.

بر اساس گزارش‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حدود ۶۱ میلیون نفر تحت پوشش سازمان هدفمندی یارانه‌ها هستند که معادل ۷۵ درصد جمعیت کشور است، اما فقط دهک‌های اول تا نهم به صورت مستقیم از کالابرگ بهره‌مند می‌شوند. این امر به بهبود عدالت اجتماعی در توزیع کمک‌های دولتی کمک می‌کند.

مزایا و معایب کالابرگ نسبت به یارانه نقدی

کالابرگ با محدود کردن مصرف به کالاهای اساسی، تاثیر مستقیمی بر بهبود امنیت غذایی و سلامت خانواده‌ها دارد. همچنین، این روش مصرف را به سمت کالاهای ضروری سوق می‌دهد و از افزایش تقاضا برای کالاهای غیرضروری جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر، کالابرگ باعث شفافیت بیشتر در نحوه مصرف یارانه‌ها شده و امکان پیگیری و کنترل تخلفات فروشگاه‌ها را فراهم می‌کند.

اما معایب کالابرگ نیز قابل توجه است. محدودیت کالاها ممکن است باعث نارضایتی مصرف‌کنندگان شود و برخی افراد تمایل دارند که خودشان انتخاب کنند چگونه از کمک دولت استفاده نمایند. همچنین، عدم امکان برداشت نقدی از کالابرگ مشکلاتی برای افراد در شرایط اضطراری ایجاد می‌کند.

در مقابل، یارانه نقدی از نظر روانی راحت‌تر قابل پذیرش است و افراد احساس استقلال بیشتری در مصرف دارند، اما می‌تواند به افزایش تورم و مصرف کالاهای غیرضروری منجر شود. کارشناسان اقتصادی از جمله برخی تحلیلگران صدای بورس معتقدند که ترکیب هوشمندانه این دو ابزار می‌تواند به بهینه‌سازی سیاست‌های حمایتی کمک کند.

نحوه اجرای طرح کالابرگ توسط دولت و چالش‌های آن

طرح کالابرگ الکترونیکی توسط دولت سیزدهم با هدف حمایت از خانوارهای کم‌درآمد آغاز شد و شامل ۱۱ گروه کالایی اساسی مانند برنج، گوشت، مرغ، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر و تخم‌مرغ است. در این طرح، سرپرستان خانوار اعتبار مشخصی دریافت می‌کنند که صرفاً برای خرید کالاهای یادشده در فروشگاه‌های متصل به سامانه قابل استفاده است.

یکی از تفاوت‌های مهم کالابرگ جدید نسبت به دوره‌های قبل، حذف اجبار خرید کل سبد کالا و امکان انتخاب کالاهای مختلف در همان گروه کالایی است. همچنین مبلغ اعتبار کالابرگ برای دهک‌های مختلف متفاوت است و نیازی به پرداخت نقدی برای استفاده از آن وجود ندارد.

با این حال، اجرای طرح کالابرگ با مشکلاتی همراه است. برخی فروشگاه‌ها با تخلفاتی مانند کم‌فروشی، فروش صوری یا پرداخت وجه نقد به جای تحویل کالا مواجه شده‌اند که وزارت تعاون و نهادهای نظارتی در حال مقابله با این تخلفات هستند. همچنین، محدودیت فروشگاه‌های متصل و عدم دسترسی آسان برای همه خانوارها از دیگر چالش‌های آن است.

تاثیر طرح‌های یارانه‌ای بر اقتصاد کلان و تورم

از منظر کلان اقتصادی، پرداخت‌های یارانه‌ای و اعطای کالابرگ می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر اقتصاد کشور داشته باشد. یارانه نقدی اگر بدون اصلاحات اساسی در سیاست‌های مالی و پولی پرداخت شود، می‌تواند به افزایش نقدینگی و تورم دامن بزند و ارزش واقعی پرداخت‌ها را کاهش دهد.

از سوی دیگر، کالابرگ به دلیل محدودیت مصرف به کالاهای اساسی، احتمال افزایش تورم کمتری دارد اما در صورت عدم کنترل صحیح و مدیریت نادرست، می‌تواند به بروز مشکلاتی مانند ایجاد بازار سیاه و قاچاق منجر شود.

کارشناسان اقتصادی تاکید دارند که دولت باید علاوه بر توزیع یارانه و کالابرگ، برنامه‌های اصلاح ساختاری و افزایش بهره‌وری در اقتصاد را به‌طور همزمان دنبال کند تا اثرات مثبت حمایت‌های معیشتی پایدار باشد.

دیدگاه‌های مختلف درباره آینده یارانه و کالابرگ

در میان مسئولان، کارشناسان و نمایندگان مجلس نظرات متفاوتی درباره ادامه و نحوه پرداخت یارانه و اجرای کالابرگ وجود دارد. برخی مانند محسن زنگنه از نمایندگان مجلس، معتقدند که یارانه نقدی باید حفظ شود و به صورت ریالی به خانوارها پرداخت شود تا آنها بتوانند مدیریت بهتری روی مصرف خود داشته باشند؛ زیرا کالابرگ را در شرایط فعلی فاقد موضوعیت می‌دانند.

از سوی دیگر، برخی اعتقاد دارند که کالابرگ می‌تواند به شکل موثرتری از منابع عمومی استفاده کند و جلوی هدررفت یارانه‌ها را بگیرد. جبار کوچکی‌نژاد نیز اشاره کرده که دولت توان اجرای کامل برنامه کالابرگ را هنوز ندارد و باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود.

در نهایت، کارشناسان توصیه می‌کنند که برای بهبود معیشت و کاهش فشار تورمی، دولت باید از هر دو ابزار به صورت ترکیبی و با اصلاحات ساختاری بهره ببرد. صدای بورس نیز در گزارش‌های خود تاکید کرده است که شفافیت، کنترل تخلفات و توجه به نیازهای واقعی مردم، کلید موفقیت این سیاست‌ها خواهد بود.

چشم‌اندازی تازه برای حمایت‌های معیشتی در اقتصاد پرتلاطم امروز

با توجه به شرایط اقتصادی پیچیده و تورم‌زده کشور، استفاده هوشمندانه از ابزارهای حمایتی مانند یارانه نقدی و کالابرگ الکترونیکی امری حیاتی و ضروری است. هر یک از این روش‌ها با ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود، نقشی متفاوت اما مکمل در بهبود وضعیت معیشتی خانوارها ایفا می‌کنند. یارانه نقدی با آزادی عمل بیشتر برای مصرف‌کنندگان، انعطاف‌پذیری بالایی دارد اما ممکن است به شکل ناقص در راستای رفع نیازهای اساسی عمل کند؛ در مقابل کالابرگ با هدفمندی و محدودکردن مصرف به کالاهای اساسی، امکان تخصیص بهینه‌تر منابع را فراهم می‌سازد و می‌تواند تأثیر مستقیم‌تری بر امنیت غذایی و رفاه اقشار آسیب‌پذیر داشته باشد.

با این حال، موفقیت این سیاست‌ها در گرو مدیریت دقیق، شفافیت، مقابله با تخلفات و همراهی اصلاحات ساختاری در اقتصاد کلان است. ترکیب متوازن یارانه نقدی و کالابرگ، همراه با اجرای سیاست‌های هدفمند و اختصاص منابع به کسانی که بیشترین نیاز را دارند، می‌تواند مسیر بهبود کیفیت زندگی را هموار و عدالت اجتماعی را تقویت کند. بنابراین، نگاه آینده‌نگرانه به این دو ابزار حمایتی و تلاش مستمر برای رفع چالش‌های اجرایی، کلید تحقق حمایت‌های پایدار و موثر از معیشت مردم در شرایط دشوار کنونی خواهد بود.