به گزارش صدای بورس، در حدود سه هفته از شروع آتش بس بین ایران و رژیم صهیونیستی میگذرد و به رغم ریسکهای بالا در منطقه خاورمیانه و تحلیلهای متفاوت از احتمال از سرگیری جنگ و البته پیشبینیهایی نسبتا ضعیف از یک توافق منصفانه بازارهای کالایی روند ملایم، هرچند رو به افزایشی را پشت سر میگذارند، بطوریکه قیمت نفت برنت در این دوره سه هفتهای ۵ دلار افزایش را تجربه کرده که در مقایسه با رشد ۱۲ دلاری در هفته اول جنگ حکایت از وجود امیدواریهایی در بین سرمایهگذاران دارد.
در این بین رسانههای داخلی و خارجی نیز تحلیلهای متفاوتی از واکنش بازارهای جهانی به این جنگ منتشر کرده اند که شاید یکی از بهترین آنها، مقاله منتشر شده در وبسایت مرکز مطالعات و تحقیقات آمریکا (CSCI) باشد که در این نوشتار هفته نامه «اطلاعات بورس» منتشر میگردد.
این گزارش به بررسی چهار درس جنگ ۱۲ روزه برای بازار نفت میپردازد و با اشاره به این که گاهی اوقات رویدادهایی که مدتها از آنها میترسیدیم، تأثیر کمی دارند میافزاید: برای سالهای متمادی، درگیری بر سر برنامه هستهای ایران و این تهدید که زیرساختهای انرژی در خط مقدم جنگ قرار خواهد گرفت و صادرات از قلب نفت و گاز جهان را مختل میکنند، وجود داشت. با این حال، وقتی این سناریوی کابوسوار به وقوع پیوست، تأثیر بازار نفت محدود بود. معاملهگران به درستی نسبت به وقوع اختلالات عرضه تردید داشتند و وقتی مشخص شد که ایران هیچ اشتیاقی برای تشدید اوضاع ندارد، جهش اندک قیمت نفت به سرعت از بین رفت و نفت خام برنت بار دیگر به زیر ۷۰ دلار در هر بشکه رسید. به عبارتی حتی جنگ با ایران نیز نتوانست احساسات بازار نفت را تغییر دهد که نشان دهنده حداقل چهار درس مهم است.
اولین موضوعی که این گزارش به آن اشاره میکند آن است که بازار نفت همچنان و حتی با اتفاقی که افتاد، ریسک ژئوپلیتیکی را نادیده میگیرد. از زمان حملات حماس به اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳، خاورمیانه شاهد درگیریهای زیادی بوده است. با این حال، این رویدادها به طور مداوم نتوانستهاند عرضه را مختل کنند.
بازار به اطلاعات ردیابهای نفتکشها و نظارت ماهوارهای بر تأسیسات تولید، پایانههای صادراتی، خطوط لوله و مخازن ذخیرهسازی مجهز است. اگر مشکلی رخ دهد، معاملهگران ظرف چند دقیقه یا چند ساعت از آن مطلع میشوند؛ در غیر این صورت، ریسکها را نادیده میگیرند.
این تغییر در احساسات بازار از اوایل سپتامبر ۲۰۱۹ آشکار شد؛ زمانی که افزایش قیمت پس از حملات به مجتمع بقیق عربستان سعودی - یکی از مهمترین تأسیسات فرآوری نفت جهان - به سرعت فروکش کرد، زیرا تعمیرات سریع و جایگزینی نفت خام مانع از کمبود عرضه شد. در آستانه درگیری در ایران، معاملهگران متقاعد نشده بودند که ایران تنگه هرمز را خواهد بست، زیرا انجام این کار صادرات نفت خود ایران و منبع اصلی درآمدهای صادراتی آن را مسدود میکرد.
به طور خلاصه، بازار رویکرد خوشبینانهای را برای ریسکهای عرضه اتخاذ کرده و تا زمانی که خلاف آن اتفاق نیفتد، جهش قیمت نفت چندان محتمل نیست که این خبر خوبی برای مصرفکنندگان است، زیرا به کاهش نوسانات بازار و افزایش محدود قیمتها کمک میکند. نکته دوم، بازار نفت اگر به خوبی تأمین شده باشد، کاخ سفید را به اقداماتش ترغیب میکند. تصمیم رئیس جمهور ترامپ برای بمباران تأسیسات هستهای ایران نشان داد که روسای جمهور ایالات متحده اکنون آزادی عمل بیشتری برای انجام چنین اقداماتی بدون ترس از عواقب وخیم آن برای قیمت نفت دارند.
در سالهای اخیر، رشد شدید تولید کشورهای غیر عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، عمدتاً از ایالات متحده، برزیل، گویان (در آمریکای جنوبی که نزدیک به ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام تولید میکند) و کانادا، قدرت قیمتگذاری اوپک پلاس را کاهش داده است. از سوی دیگر کاهش تولید توسط اوپک پلاس همچنین ظرفیت مازاد قابل توجهی ایجاد کرده است (۵.۴ میلیون بشکه در روز تا ژوئن)؛ هرچند طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژی (IEA)، این میزان به تدریج با افزایش تولید اوپک پلاس در حال کاهش است.
ترامپ و روسای جمهور آینده ممکن است از وقایع هفتههای گذشته نتیجه بگیرند که رونق شیل ایالات متحده آنها را قادر میسازد تحریمها را اعمال کنند، به کشورهای تولیدکننده نفت حمله هوایی کنند یا حتی به زیرساختهای انرژی بدون واکنش بازار حمله کنند؛ هرچند این اعتماد ممکن است نابجا باشد.
در سالهای اخیر واردات نفت ایالات متحده از خاورمیانه به میزان زیادی کاهش یافته ، بطوری که تاکنون در سال جاری، ایالات متحده چهار برابر بیشتر از کل اوپک از کانادا نفت وارد کرده است. اما قیمت انرژی در ایالات متحده هنوز منعکس کننده شرایط بازار جهانی است، بنابراین روسای جمهور کاملاً آزاد نیستند، به خصوص اگر شرایط بازار تغییر کند.
نشانههایی وجود دارد که در سالهای اخیر به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت، تولید شیل ایالات متحده در حال کند شدن است و تولیدکنندگان محتاط حفاری را کاهش میدهند و تعداد دکلها کاهش مییابد؛ اگرچه پوشش ریسک از تولیدکنندگان شیل در طول افزایش موقت قیمت افزایش یافت و تا حدودی از بقیه امسال پشتیبانی کرد. این نشان میدهد که کاخ سفید ممکن است در ادامه، تشدید فشار بر تولیدکنندگان متعدد نفت مانند ایران، ونزوئلا و روسیه را چالش برانگیز بداند.
سومین موضوعی که در گزارش موسسه تحقیقات استراتژیک مطرح شده تمرکز مجدد بر اوپک پلاس، پس از یک وقفه کوتاه از درگیری ایران است.
هشت تولیدکننده اصلی اوپک پلاس در حال افزایش تولید هستند و در طول آخر هفته گذشته، این گروه تعدیل تولید دیگری به میزان ۵۴۸۰۰۰ بشکه در روز را برای ماه اوت اعلام کرد که از حد انتظار بیشتر بود. تا سپتامبر، این گروه میتواند باقیمانده ۲.۲ میلیون بشکه در روز کاهش تولید داوطلبانهای را که در نوامبر ۲۰۲۳ اعمال کرده بودند، از بین ببرد. این در حالی است که این دوره، اوج تقاضای تابستانی در خلیج فارس است، بنابراین مصرف داخلی بخشی از افزایشها را مصرف میکند.
اما نکته نهایی این گزارش آن است که اتفاقات اخیر که ترامپ از آنها به عنوان یک دستاورد یاد میکند، برای واشنگتن گمراه کننده باشند. آمریکا و اسراییل با استناد به برخی مشاهدات وارد دورهای از خوش بینی نسبت به ایران شده اند؛ آنها گمان کرده اند حملات هوایی اسرائیل رهبری نظامی ایران را از بین برده و در دو سال گذشته، ایران به دلیل موفقیتهای نظامی اسرائیل علیه حزبالله و سایر عناصر «محور مقاومت» ایران بسیار تضعیف شده است.
از سوی دیگر جنگ ۱۲ روزه به دورهای از خوشبینیها مبنی بر این که دیپلماسی منطقهای، کاهش تنش و تمرکز بر اولویتهای رشد اقتصادی مدنظر ایالات متحده قادر است ایران را از اهداف اصلی خود دور کند.
حتی همسایگان ایران میدانند که یک ایران ضعیف نیز توانایی ایجاد کارهای شگفت انگیز در منطقه را دارد و رویدادهای چند هفته گذشته نشان داد که تهدید اصلی نه برای جریان نفت، بلکه برای موقعیت مداوم کشورهای عربی خلیج فارس در حفظ اعتبار خود برای ایمنی و ثبات و جذب سرمایهگذاری مورد نیاز برای دستیابی به اهداف تحول اقتصادیشان است.
بازار نفت به درستی پیشبینی کرد که هیچ اختلال عمدهای از درگیری ایران ایجاد نمی شود. اوپک پلاس امیدوار است که بازار، بشکههای اضافی که عرضه میکند را زودتر از حد انتظار جذب کند، زیرا به دنبال تغییر روایت و بازپسگیری سهم بازار از رقبا، از جمله شیل ایالات متحده است.
-
حمزه بهادیوند چگینی - روزنـامهنـگار
- شماره ۵۹۷ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما