سود تقسیمی؛ کافی نیست!  

فصل مجامع، یکی از مهم‌ترین مقاطع تقویم بازار سرمایه است؛ دوره‌ای که نه‌فقط توجه سهامداران را به خود جلب می‌کند، بلکه تصمیمات آن می‌تواند جهت حرکت قیمت سهام را در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت تعیین کند. با این حال، تمرکز صرف بر سود نقدی (DPS) می‌تواند دید تحلیلی سرمایه‌گذار را محدود کند و منجر به تصمیم‌هایی کم‌عمق و گاه زیان‌بار شود.
تاریخچه تصمیمات مجامع در سامانه کدال، ابزار مناسبی برای بررسی رفتار شرکت‌ها در مواجهه با سودآوری است. اما نباید فراموش کرد که این داده‌ها، تصویر کاملی از ارزش ذاتی شرکت ارائه نمی‌دهند. در کنار میزان سود تقسیمی، باید به پایداری سودآوری، برنامه‌های توسعه‌ای شرکت و کیفیت گزارش‌های مالی نیز توجه کرد. زمان‌بندی پرداخت سود نیز مسئله‌ای حیاتی برای سهامداران خرد است. تجربه بازار نشان داده که برخی شرکت‌ها با وجود الزامات قانونی، سود را با تأخیر چشمگیر پرداخت می‌کنند. چنین رویکردی ریسک نقدشوندگی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند؛ به‌ویژه در دوره‌هایی که تورم و نرخ بهره بالا هستند.
برخی صنایع با ماهیت فصلی فعالیت می‌کنند. به‌عنوان نمونه، صنعت قند و شکر در نیمه دوم سال بیشترین بازده عملیاتی را دارد. همچنین بحران مزمن انرژی در کشور موجب شده است که در فصول سرد و گرم، صنایعی چون سیمان، فولاد و پتروشیمی با محدودیت‌هایی جدی در مصرف برق و گاز روبه‌رو شوند؛ موضوعی که مستقیماً بر ظرفیت تولید و سودآوری آن‌ها تأثیر می‌گذارد. افزایش سود تقسیمی لزوماً به معنای رشد قیمت سهم نیست. بازار بیشتر از آن‌که به عدد DPS واکنش نشان دهد، به پایداری سود، جریان نقدی شرکت و چشم‌انداز آتی درآمدها توجه دارد. درواقع، شرکتی که سود کمتری تقسیم می‌کند اما در حال توسعه زیرساخت و ظرفیت تولید است، ممکن است در میان‌مدت عملکرد بهتری داشته باشد.
در فصل مجامع، شرکت‌هایی که سودآوری پایدار، تکرارپذیر و قابل پیش‌بینی دارند، بیش از سایرین مورد توجه بازار قرار می‌گیرند. گروه‌هایی مانند پتروشیمی، سیمان و فلزات اساسی از این ویژگی برخوردارند؛ به‌ویژه اگر گزارش‌های میان‌دوره‌ای مثبتی نیز ارائه کرده باشند. گزارش‌های سه‌ماهه، ابزار کلیدی تحلیلگران برای ارزیابی نسبت قیمت به سود (P/E) شرکت‌هاست. انتشار گزارش‌های قوی می‌تواند با کاهش پی به ایی P/E، جذابیت سهام را افزایش دهد و در مقابل، گزارش‌های ضعیف موجب تعدیل انتظارات مثبت و تشدید فشار فروش می‌شود. برای مثال، شرکت‌های سیمانی اگر بتوانند با وجود ناترازی انرژی، عملکرد مناسبی ثبت کنند، توجه بازار را به خود جلب خواهند کرد.
در صورت حصول توافق میان ایران و آمریکا، بازار سرمایه می‌تواند از مسیرهای مختلف منتفع شود، یکی از مهمترین آنها رفع تحریم هاست. با رفع تحریم ها فضای سرمایه گذاری بهبودپیدا می کند و حتی مسیر بازگشت سرمایه گذاران خارجی تسهیل می شود. این توافق در عین حال می تواند منجر به بهبود چشم‌انداز شرکت‌های صادرات‌محور، کاهش قیمت ارز و تورم شود، در نتیجه همه این عوامل، ثبات اقتصادی کشور نیز افزایش خواهد یافت و می توان گفت این موضوع مهمترین تاثیر حصول توافق میان ایران و آمریکاست اما باید توجه داشت که ابهام در روند اجرای توافق و ناپایداری تصمیمات سیاست‌گذار می‌تواند نوسانات موقت در بازار ایجاد کند. بنابراین، واکنش سرمایه‌گذاران نباید صرفا هیجانی همراه با موج سواری باشد و باید با احتیاط و تحلیل همراه باشد. تابستان هر سال برای صنایع انرژی‌بر، فصلی پرریسک است. محدودیت مصرف برق و گاز می‌تواند تولید را کاهش داده و سود شرکت‌ها را تحت فشار قرار دهد. البته کاهش عرضه در برخی بازارها ممکن است قیمت محصولات را افزایش دهد و بخشی از این فشار را جبران کند. تنوع‌بخشی به پرتفوی و انتخاب صنایعی که امکان واکنش سریع به تغییرات بازار را دارند، از جمله راهکارهای مدیریت ریسک در این دوره است.
برای تصمیم‌گیری هوشمندانه در فصل مجامع، رعایت چند اصل حیاتی است: اول اینکه سرمایه گذاران باید صورت‌های مالی شرکت ها، نسبت های P/E، DPS و جریان نقدی آزاد شرکت را به صورت دقیق تحلیل کنند. سرمایه گذاران در عین حال باید برنامه‌های توسعه‌ای و چشم‌انداز صنعت را ارزیابی و از تمرکز بیش‌ازحد بر یک سهم یا صنعت خاص پرهیز کنند. در عین حال تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری برای کنترل ریسک سیستماتیک از نکات مهمی است که سرمایه گذاران در همه دوره ها باید به آن دقت کنند.
فصل مجامع فرصتی برای بازنگری در پرتفوی و ارزیابی عملکرد شرکت‌هاست. اما این فرصت، فقط برای سرمایه‌گذارانی سودمند است که فراتر از عدد سود نقدی، به ساختار بنیادین شرکت و مسیر آتی آن نگاه می‌کنند. سود تقسیمی بالا، جذاب است؛ اما پایداری سودآوری، حیاتی‌تر است.

• کاویان عبدالهی - تحلیل‌گر بازار سرمایه

• شماره ۵۹۷ هفته نامه اطلاعات بورس