به گزارش صدای بورس، تنها ساعاتی از روز جمعه دو هفته گذشته سپری شده بود که مردم ایران با صدای موشکهای رژیم صهیونیستی از خواب بیدار شدند. بسیاری از ما به این فکر میکردیم که اینها تنها صاعقه ای ساده بود که مارا از خواب بیدار کرد و حتی از گوشه ذهن مان هم رد نمیشد که این صداها از صبح همان روز زندگی همه مان را تغییر میدهد.
با شرووع جنگ بین ایران و اسرائیل که بعدها آمریکا نیز به آن اضافه شد؛ بسیاری از سرمایهگذاران برایشان این دغدغه ایجاد شد که چطور سازمان بورس چنین ریسک سنگینی را کنترل خواهد کرد اما سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در ادامه همین دغدغهها اعلام کرد «معاملات اوراق بهادار در بازار سرمایه، طی روز یکشنبه ۲۵ خرداد ۱۴۰۴انجام نمیشود و صرفاً تسویه معاملات قبلی انجام خواهد شد و معاملات فیزیکی در بورسهای کالایی صورت خواهد گرفت.»
اولین تصمیم وزیر
اولین جلسه شورای عالی بورس با حضور وزیر اقتصاد جدید تشکیل و تصمیم گرفته شد: «همه معاملات اوراق بهادار در بورس تهران، فرابورس ایران و همه معاملات اوراق مبتنی بر کالا در بورس کالای ایران و بورس انرژی در روزهای چهارشنبه، ۲۸ خرداد، شنبه ۳۱ خرداد و یکشنبه اول تیرماه ۱۴۰۴، متوقف خواهد بود.
همچنین، از روز شنبه ۳۱ خرداد ۱۴۰۴، معاملات فیزیکی بورس کالای ایران و بازار فیزیکی بورس انرژی برقرار خواهد بود. در عین حال، معاملات اوراق بهادار دولتی واحدهای سرمایهگذاری انواع صندوقهای سرمایهگذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت اعم از صدور و ابطالی و قابل معامله( ETF) نیز در روز شنبه ۳۱ خرداد ماه از ساعت ۹ تا ۱۱ صبح برقرار خواهد بود.»
معاملات روان بود
صیدی نیز در ساعات پایانی روز شنبه هفته گذشته اعلام کرد: در هفته گذشته به دلیل شرایط خاص کشور، برای حفاظت از دارایی سهامداران و فعالان بازار سرمایه، معاملات بورسها متوقف بود. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: از امروز معاملات صندوقهای سرمایهگذاری در اوراق با درآمد ثابت و همچنین معاملات فیزیکی در بورسهای کالا و انرژی بار دیگر از سر گرفته شد. وی تصریح کرد: امروز، شنبه، بازار روان و خوبی داشتیم، خیلی از صندوقها مثبت بودند، البته مثل شرایط معمول، برخی صندوقها هم منفی معامله شدند، اما عموما بازار مثبت و نقدشوندگی بالا بود. در روز یکشنبه نیز، طبق همین روال، معاملات ادامه خواهد یافت.
در عصر روز یکشنبه، طبق اعلام قبلی، درباره توقف یا از سرگیری معاملات در بازار سهام تصمیم خواهیم گرفت. صیدی تاکید کرد: توقف معاملات بیشتر به این دلیل رخ داد که سهامداران و فعالان بازار سرمایه برای رصد، بررسی و تصمیمگیری، فرصت کافی در اختیار داشته باشند. او افزود: بر همین مبنا ممکن است فرجه و مهلت در نظر گرفته شده کافی تشخیص داده شود و از روز دوشنبه معاملات سهام از سر گرفته شود، البته این امکان هم وجود دارد که توقف معاملات سهام تا پایان هفته جاری تمدید شود.
تصمیم خوب...
در پی این اتفاقات بسیاری از کارشناسان از این دستور با عنوان «تصمیم خوب» یاد کردند. این در صورتی بود که بعضی از افراد معتقد بودند که چنین اتفاقی یا به طور کل نباید میافتاد و فرصت مناسبی بود تا دامنه نوسان هم بدون هیچ گونه محدودیتی آزاد شود یا اینکه اگر هم قرار بود محدودیتی باشد مشکلی نداشت اما حداقل صندوقهای سرمایهگذاری را نباید محدود کرد و نباید کاری کرد بازار سرمایه به کلی متوقف شود و آن را در حالت خلسه گذاشت.
تجربه مسکو
با کمی گشت زدن در اخبار میتوانید متوجه شوید که یک جمله بارها و بارها تحت عنوان «تجربه موفق روسیه» به چشم تان میخورد؛ البته شاید به نظر کسانی که مدام این گزاره را تکرار میکنند سقوط ۴۰ درصدی شاخص بورس مسکو در عرض یک روز و بعد از فریز ۲۴ روزه سرمایه سهامداران عملکرد آبرومندانهای محسوب میشود اما حقیقت اینکه هیچ کدام از فعالان بورس مسکو برای این اقدام، هیچ مدیری را ایستاده تشویق نکردند. در واقع تجربه موفقی را نمی توان در خاورمیانه و در چنین شرایطی پیدا کرد چراکه مصر هم در اثر شورشها مدام نوسانات بسیاری را به فعالان بازار خود تحمیل کرده است. البته که عملکرد ترکیه در کنترل بازار سهام خود هرچند که لیاقت تقدیم مدال ندارد اما حداقل میتوان درجه عملکرد متوسط را در کارنامه آن ثبت کرد.
تعطیلی ۲۴ روزه MOEX
بورس مسکو از ۲۵ فوریه ۲۰۲۲ (یک روز پس از آغاز جنگ) برای سه روز کاری متوالی بهطور کامل تعطیل شد و سپس، این تعطیلی به مدت تقریباً یک ماه ادامه یافت. تا ۲۴ مارس ۲۰۲۲، بازار سهام روسیه به حالت تعلیق درآمد و تنها در برخی روزها معاملات بسیار محدودی در بخش اوراق قرضه دولتی انجام شد. هدف اصلی از این تعطیلی، کاهش فشار فروش ناشی از ترس عمومی، جلوگیری از تضعیف بیشتر واحد پول ملی و ایجاد فرصت برای سازماندهی پاسخهای مالی و پشتیبانی از بازارها بود. دولت روسیه در همین بازه، سیاستهای مکملی مانند افزایش شدید نرخ بهره بانکی، اعمال محدودیتهای ارزی، و کنترل جریان سرمایه را نیز در پیش گرفت.
دو دیدگاه به روسیه
دو دیدگاه کلی وجود دارد، نخست اینکه تعطیلی موقت بورس در زمان وقوع بحرانهای شدید – همانند تجربه روسیه – نه تنها به معنای دخالت منفی یا دستکاری در بازار نبود، بلکه بهعنوان ابزاری برای خرید زمان، تحلیل وضعیت، و آرامسازی فضا مورد استفاده قرار گرفت و از بروز رفتارهای تودهای زیانبار جلوگیری کرده و مانع از فروپاشی یکباره قیمتها میشود. دوم، بعضی از افراد به این موضوع معتقد بودند که راهکارهای متعددی برای کنترل بازار وجود دارد که بستن کامل بازار جز آنها نیست. (در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، روسیه به اوکراین حمله کرد. شاخص MOEX مسکو در یک هفته تقریباً ۹ درصد کاهش یافت.)
دیدگاهی متفاوت
دیدگاههای بسیار متفاوتی برای چگونگی فعالیت بازار در زمان جنگ مطرح است؛ عدهای معتقدند که صندوقهای سرمایهگذاری همه و همه باید فعال باشند تا سرمایههای درون بازار بهطور کامل قفل نشود که در این حوزه انتقاداتی در بخش مدیران نهاد مالی وجود دارد که چگونه میتوانند در این شرایط و برای کنترل NAV صندوقهای سرمایهگذاری غیرمستقیم اقدام به صدور یونیت بزنند که این مورد نشان از محدودیتهای مالی موجود در نهادهای مالی دارد.
عدهای دیگر نیز معتقدند که صرفا باید معاملات توسط معاملهگران حرفهای یا همان نهادهای مالی انجام شود تا اجازه حرکت گلهای در بازار داده نشود و هیجانات نیز متعاقبا کنترل شود. (روشهای بسیار متعددی مانند کاهش دامنه نوسان، افزایش حجم مبنا، برداشتن کلی دامنه نوسان برای آزادسازی سرمایهگذاران و ... برای کنترل بازار در شرایط بحرانی وجود دارد که مجال پرداختن به همه آنها نیست.)
اما از میان همه دیدگاههای موجود شاید جالبترین و البته متفاوتترین دیدگاه دارک کردن بازار باشد؛ این ایده برای اولین بار توسط رضا کیانی رئیس هیأت مدیره مرکز مالی ایران و مدیر تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران مطرح شد که طبق این روش باید از نشان دادن حجم معاملات در بازار خودداری، دامنه نوسان را محدود و حجم مبنا را چندین برابر کرد تا از ترس، التهاب و بهویژه رفتار هیجانی در بازار جلوگیری کرد که البته این نظریه نیز منتقدین مخصوص به خود را دارد که معتقدند اگر چنین محدودیتی در بازار ایجاد شود، تعداد و ارزش معاملات به میزان بسیار زیادی کاهش پیدا میکند.
نکات کلیدی از نگاه فوربز
بازار سهام روسیه پس از حمله روسیه به اوکراین سقوط کرد. پس از آنکه اوکراین با موفقیت به تهاجم روی آورد و پوتین را به اعزام سربازان روسی به خدمت اجباری سوق داد، شاهد بزرگترین سقوط خود بود.
واگذاریها در اقتصاد روسیه و تحریمهای کشورهای غربی، بازار سهام روسیه را در طول بحران با مشکل مواجه کرده بود.
حتی زمانی که شرکتهای نفت و گاز روسیه موفقیتهای جزئی داشتهاند، این موفقیتها برای رساندن شاخص MOEX روسیه به سطوح قبل از حمله کافی نبود.
چه اتفاقی در بازار روسیه افتاد؟
شاخص MOEX روسیه در آستانه حمله واقعی، زمانی که پوتین در حال آرایش نیروها در امتداد مرز بود به طرز چشمگیری کاهش یافت. از ۱۶ تا ۲۴ فوریه، این شاخص شدیدترین سقوط خود را از ۳۶۸۳.۹۵ به ۲۰۵۸.۱۲ واحد تجربه کرد. از آن زمان تاکنون، این شاخص دیگر به بالای ۲۷۸۷.۶۹ واحد برنگشت.
اندکی افزایش
در اواخر ماه مارس، مذاکراتی در مورد توافقهای آتشبس احتمالی بین دو کشور در استانبول انجام شد. شاخص MOEX به بالاترین حد خود از زمان آغاز تهاجم رسید زیرا کشورها به طور آزمایشی امیدوار بودند که بتوانند برای یک توافق صلح معنادار مذاکره کنند اما چنین اتفاقی نیفتاد. در حالی که اوکراین در ازای مذاکرات طولانی بر سر کریمه، بیطرفی خود را پیشنهاد داد، روسیه از هر نوع آتشبس خودداری کرد. در عوض، فقط با کاهش عملیات نظامی موافقت کرد.
وعده تو خالی و ریزش دوباره
با افشای جنایات جنگی ارتش روسیه در ۴ آوریل ۲۰۲۲، MOEX دوباره شروع به ریزش کرد. از این نقطه به بعد، تحریمهای جدید و فزایندهای علیه روسیه اعمال شده است.
افزایش حاشیهای سهام
در اواخر ماه اوت، شرکت نفت روسیه لوک اویل عملکرد بهتری را آغاز کرد، همانطور که غول گازی گازپروم با اعلام اینکه شروع به پرداخت سود سهام به سرمایهگذاران خود خواهد کرد، این کار را انجام داد. این امر به MOEX کمک کرد تا در ۵ سپتامبر ۲۰۲۲ کمی افزایش یابد و به ۲۴۸۸.۴۴ واحد برسد، هرچند که به بالاترین سطح خود در مارس ۲۰۲۲ پس از تهاجم یعنی ۲۷۸۷.۶۹ واحد نزدیک نیست.
سقوط محض
ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، میدانست که زمستان در راه است و اگر مردمش شانسی برای تحمل ماههای سردتر داشته باشند، باید یک پیروزی بزرگ به دست آورند تا حمایت نظامی و مالی بیشتری از متحدان خارجی خود به دست آورند. سرمایهگذاران حقیقی نیز به دنبال حمایت از اوکراین هستند. این امر نه تنها به این دلیل که او نیاز به حفظ مردم خود و ادامه اعمال حاکمیت کشورش داشت، بلکه به این دلیل که تحریمهای گازی روسیه در ماههای زمستان در مقایسه با نحوه استقبال از آنها در تابستان، از نظر سیاسی برای رهبران اتحادیه اروپا بسیار کمتر محبوب خواهد بود، اهمیت مضاعفی داشت.
بنابراین در اوایل سپتامبر، او با استفاده از بستههای کمکی اخیر دریافت شده از ایالات متحده و کشورهای اتحادیه اروپا، اولین حمله تهاجمی بزرگ نیروهای اوکراینی را آغاز کرد. تقریباً از همه نظر، او موفق بود. این حمله منجر به فروپاشی گزارش شده جبهه شمال شرقی روسیه در منطقه خارکیف شد. در روزهای پس از عقبنشینی روسیه و درفت متعاقب آن، شاخص MOEX حتی بیشتر سقوط کرده و از پایینترین حد خود در فوریه گذشته و در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲ به ۱۹۹۳.۳۵ واحد رسیده است.
نظر کارشناسان روسی
یک تحلیلگر اقتصادی بورس مسکو در واکنش به شرایط جنگی آن زمان روسیه گفته بود: همزمان با آغاز تحریمهای غرب و بیدار شدن روسیه در شرایط عدم اطمینان و ترس از پیامدهای به سرعت در حال گسترش حمله ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به اوکراین، ارزش روبل به شدت کاهش یافت، بازار سهام متوقف شد و مردم برای برداشت پول نقد خود هجوم آوردند.
آنتون ترویانوفسکی افزود: پول روسیه ظرف چند ساعت تا یک چهارم ارزش خود را از دست داد. بانک مرکزی روسیه در تلاش برای جلوگیری از این کاهش، نرخ بهره کلیدی خود را بیش از دو برابر کرد، فروش اوراق بهادار روسیه توسط خارجیها را ممنوع کرد و به صادرکنندگان دستور داد تا بیشتر درآمدهای ارزی خود را به روبل تبدیل کنند. به دلیل «وضعیت رو به وخامت» بورس مسکو را برای آن روز تعطیل کرد.
وی از قول دیمیتری اس. پسکوف، سخنگوی کرملین گفت: «واقعیت اقتصادی البته تغییر کرده است.» ترویانوفسکی همچنین به گفته مجری برنامه صبحگاهی رادیوی لیبرال اکو آو مسکو اشاره و عنوان کرده بود: بنابراین، آیا روسیه به ونزوئلا تبدیل شده است یا هنوز ایران است؟
از سنگر دشمن چه خبر؟
شاخص گسترده تل آویو ۱۲۵ با ۱.۸ درصد افزایش بسته شد و سود هفتگی خود را به تقریباً ۸ درصد رساند، در حالی که شاخص ۳۵ با ارزش بازار بالا، ۱.۵ درصد افزایش یافت و سهام اسرائیل روز یکشنبه پس از حملات ایالات متحده به تأسیسات هستهای ایران، به بالاترین حد خود رسید. پس از حملات اسرائیل به ایران، بازار سهام در هر پنج جلسه معاملاتی هفته گذشته با افزایش حدود ۶ درصدی مواجه شد، چرا که اسرائیل پیش از حملات غیرمنتظره آمریکا در روز شنبه، سایتهای هستهای و نظامی ایران را هدف قرار داد. همچنین بازارهای سهام سایر کشورهای خاورمیانه نیز در بحبوحه تنشهای جاری شاهد افزایش شدید بودند. شاخصهای بازار سهام کویت، شاخص بورس کویت پریمیر مارکت، تقریباً یک درصد افزایش یافت و به ۸۶۵۰.۶ واحد رسید. در همین حال، در مسقط، عمان، شاخص MSX۳۰ با ۰.۵۰ درصد افزایش به ۴۵۲۵.۳۱ واحد رسید.
علت رشد بورس تلآویو
رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرد که در حملات شبانه با استفاده از بمبهای سنگرشکن قدرتمند، تأسیسات هستهای کلیدی ایران را نابود کرده است و این اقدام با حمله اسرائیل در تشدید تنشهای خاورمیانه همسو بود که همین عامل شد تا شاخص بورس اسرائیل بیش از پیش رشد کند. دونالد ترامپ در یک پست در شبکههای اجتماعی گفته بود: «همه هواپیماها اکنون خارج از فضای ایران هستند. یک محموله کامل بمب روی سایت اصلی، فردو، انداخته شد. همه هواپیماها به سلامت در راه بازگشت به خانه هستند.»
به گزارش رویترز، رونن مناخیم، یک کارشناس صهیونیست بازار سرمایه در این مورد گفت: با نگاهی به میانمدت تا بلندمدت - که برای بسیاری از سرمایهگذاران استراتژیک مهم است - این میتواند یک فرصت واقعی باشد که احتمالاً به چشمانداز روابط نزدیکتر بین محور سعودی و آمریکایی مربوط میشود. بورس تل آویو اسرائیل پس از اعلام دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر حمله هوایی به سه سایت هستهای ایران، بیش از ۵ درصد جهش کرد و به ۶۴۶۰ واحد رسیددر حالی که در آخرین روز معاملاتی خود ۶۱۳۷ واحد بود. ضمن اینکه شاخص تل آویو ۱۲۵، ۱.۵ درصد و شاخص TA-۳۵، ۱.۶ درصد در معاملات اولیه افزایش یافت.
-
آرمان هنرکار - خبرنگار
- شماره ۵۹۵ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما