از نظر بهجای اینکه به ساعت کنونی معاملات اضافه شود میتوان از روشهایی دیگر برای این اتفاق استفاده کرد؛ مکانیسم (Trading at Close) یکی از روشهای معاملاتی در بازارهای مالی است که به سرمایهگذاران امکان میدهد پس از پایان ساعات رسمی معاملات، بر اساس قیمت پایانی همان روز معاملاتی، خرید و فروش انجام دهند.
این روش در بازارهای بینالمللی، بهویژه در بورسهای پیشرفته مانند بورس نیویورک (NYSE) یا نزدک (NASDAQ)، رایج است و به افزایش نقدشوندگی، بهبود دسترسی سرمایهگذاران و کاهش فشار روانی معاملهگران کمک میکند.
خرید و فروش پس از پایان ساعات معاملات (Trading at Close) بهطور خاص به مرحلهای از معاملات اشاره دارد که در آن سفارشها در پایان روز معاملاتی، معمولاً در دقایق پایانی یا بلافاصله پس از بسته شدن بازار، با قیمت پایانی (Closing Price) اجرا میشوند. قیمت پایانی معمولاً از طریق مکانیسمهای خاصی مانند حراج پایانی (Closing Auction) تعیین میشود، که در آن عرضه و تقاضا متعادل شده و قیمتی مشخص برای پایان روز انتخاب میشود. در این روش، سرمایهگذاران میتوانند سفارشهای خود را پس از ساعات رسمی بازار ثبت کنند، اما این سفارشها با همان قیمت پایانی روز اجرا میشوند، بدون اینکه در فرایند کشف قیمت در ساعات اصلی بازار دخیل باشند.
این مکانیزم در بازار ایران میتواند به افرادی که به دلیل محدودیتهای زمانی (مانند پزشکان، معلمان یا کسبه) نمیتوانند در ساعات رسمی بازار (۹ صبح تا ۱۲:۳۰) معامله کنند، امکان دهد تا در ساعات غیرکاری، مثلاً عصر یا شب، بهصورت آنلاین خرید و فروش کنند. این امر مشارکت عمومی در بازار را افزایش میدهد و با کاهش شکافهای قیمتی بین روزهای معاملاتی، به ثبات بازار کمک میکند. برای مثال، فرض کنید بازار در ساعت ۱۲:۳۰ بسته میشود و قیمت پایانی یک سهم ۱۰۰۰ تومان تعیین شده است. سرمایهگذاران میتوانند تا ساعت مشخصی (مثلاً ۲۰:۰۰) سفارش خرید یا فروش با همان قیمت ۱۰۰۰ تومان ثبت کنند، بدون نیاز به درگیری در نوسانات بازار.
از مزایای این روش میتوان به افزایش نقدشوندگی بازار، بهویژه برای سهام شرکتهای کوچکتر، اشاره کرد، زیرا امکان معامله در ساعات غیررسمی حجم معاملات را بالا میبرد. همچنین، این مکانیزم فشار روانی معاملهگران حرفهای را که در ساعات اصلی بازار تحت استرس هستند، کاهش میدهد و به آنها اجازه میدهد استراحت کنند. علاوه بر این، سرمایهگذاران خرد که شغلهای تماموقت دارند، میتوانند بهراحتی در بازار مشارکت کنند، که این امر به جذب سرمایهگذاران جدید و افزایش عمق بازار منجر میشود.
با این حال این نوع معاملات در ایران با چالشهایی مواجه است. مهمترین مانع، محدودیتهای فنی هسته معاملات و سیستمهای مدیریت سفارش (OMS) است که در گذشته با مشکلاتی مانند تأخیر یا قطعی مواجه بودهاند. برای رفع این مسئله، نیاز به ارتقای زیرساختهای فناوری و همکاری با شرکتهای کارگزاری مانند مفید یا آگاه وجود دارد. همچنین، سازمان بورس باید مقررات نظارتی دقیقی وضع کند تا از ریسکهایی مانند دستکاری قیمت یا معاملات غیرمنصفانه در ساعات غیررسمی جلوگیری شود. آموزش سرمایهگذاران نیز ضروری است زیرا بسیاری ممکن است با این مکانیزم آشنا نباشند و نیاز به آگاهی درباره نحوه ثبت سفارش و محدودیتهای آن داشته باشند. برای اجرای این طرح، سازمان بورس میتواند کارگروهی تخصصی با حضور کارشناسان مدیریت فناوری، کارگزاران و فعالان بازار تشکیل دهد تا امکانسنجی فنی و اقتصادی آن بررسی شود. اجرای آزمایشی این مکانیزم برای تعداد محدودی از سهام یا در بازه زمانی مشخص، مثلاً تا ساعت ۲۰:۰۰، میتواند مشکلات احتمالی را شناسایی کند.
الگوبرداری از بازارهای بینالمللی، مانند مکانیزم معاملات پایانی در نزدک (NASDAQ)، و تطبیق آن با شرایط بازار ایران نیز پیشنهاد میشود. این روش میتواند با استفاده از فناوریهای نوین، مانند الگوریتمهای معاملاتی یا پلتفرمهای آنلاین پیشرفته، تجربه کاربری بهتری ارائه دهد. در نهایت، تریدینگ ات کلوز (Trading at Close) پتانسیل بالایی برای توسعه بازار سرمایه ایران دارد، به شرطی که زیرساختهای فنی تقویت شوند، مقررات مناسب تدوین و هماهنگی بین نهادهای مرتبط بهخوبی انجام شود.
-
امیرهامونی - مدیرعامل اسبق فرابورس
- شماره ۵۹۰ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما