تضمین آرامش سرمایه‌گذار

در این بین بسیاری از سرمایه‌گذاران در پی تضمین اصل سرمایه خود در این بازار هستند. صندوق‌های تضمین اصل سرمایه در چنین شرایطی به داد سرمایه‌گذاران می‌رسند. صندوق‌هایی که اصل سرمایه سهامداران خود را تضمین کرده و آنها را از ریسک متضرر شدن و از دست دادن اصل سرمایه مصون نگه می‌دارند.
تقریبا یک سال از مطرح شدن راه‌اندازی نوع جدیدی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط با عنوان صندوق تضمین اصل سرمایه می‌گذرد. درواقع در هفتصد و نود و هفتمین جلسه هیات مدیره سازمان بورس در تاریخ ۲۸/۰۲/۱۴۰۱ موضوع راه‌اندازی صندوق سرمایه‌گذاری مختلط با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری مطرح شد و مورد موافقت قرار گرفت. این نوع صندوق‌ها به دو نوع صندوق سرمایه‌گذاری با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط رکن ضامن و دومی صندوق سرمایه‌گذاری با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز تقسیم می‌شوند.

ممتازان تضمین‌کننده
در صورتی که بازار روند رو به رشد داشته باشد، دارندگان این نوع صندوق از رشد بازار منتفع خواهند شد اما نکته مهم در این صندوق‌ها، اصل سرمایه سرمایه‌گذار است که در صورت ریزش بازار تضمین می‌شود. یعنی مبلغ اولیه سرمایه‌گذاری شده در هر شرایطی حفظ می‌شود و هیچگاه اصل سرمایه از دست نمی‌رود. این صندوق‌ها دارای دو نوع واحد عادی و ممتاز هستند و واحدهای ممتاز، اصل سرمایه واحدهای عادی را تضمین خواهند کرد.
در این رویکرد که به آن صندوق تضمین با مکانیسم اهرمی می‌گویند، واحدهای ممتاز در قالب واحدهای صندوق‌های قابل معامله (ETF) برای اشخاص حقیقی و حقوقی پذیره‌نویسی می‌شوند و مجوز خرید و فروش واحدهای عادی با تضمین اصل سرمایه در قالب صندوق‌های صدور و ابطالی ارائه می‌شود. در حالی که واحدهای ممتاز مانند دیگر سهام موجود در بازار به صورت آنلاین در کارگزاری‌ها قابل معامله هستند.
همچنین در ساختار صندوق تضمین اصل سرمایه توسط رکن ضامن، واحدهای ممتاز برای اشخاص حقیقی و حقوقی پذیره‌نویسی نمی‌شوند بلکه این واحدها در اختیار شرکت سبدگردان هستند. در نتیجه صندوق تضمین اصل سرمایه توسط رکن ضامن فقط دارای واحدهای عادی است و مبنای این واحدها همچون واحدهای صندوق تضمین اصل سرمایه با مکانیسم اهرمی، بر مبنای صدور و ابطال است.
طبق امیدنامه سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل زمانی که سرمایه‌گذار باید صندوق را نگه‌داری کند، ۹۰ روز است اما بسته به شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردان مختلفی که صندوق با تضمین اصل سرمایه صادر می‌کنند، این مدت زمان ممکن است تغییر کند و به ۱۸۰ روز یا بیشتر برسد. یعنی کسانی که دارای واحدهای عادی صندوق تضمین اصل سرمایه هستند در صورتی که حداقل دوره ماندگاری تضمین اصل سرمایه را رعایت کنند، با ابطال واحدهای خود دچار هیچگونه زیان یا خسرانی نمی‌شوند.

انتظار استقبال از «ضمان» کاریزما

عزت الله طیبی، مدیر سبدگردان کاریزما در این خصوص گفت: پذیره‌نویسی واحدهای ممتاز صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما با نماد «ضمان» ۲۰ شهریور ماه ۱۴۰۱ در فرابورس بود و مجوز جذب منابع در واحدهای عادی هم تقریباً از اواسط مهر ماه ۱۴۰۱ شروع به کار کرد. جذب منابع واحدهای ممتاز تا به حال تقریباً ثابت و همان ۵۰۰ میلیون واحدی که در روز اول جذب شد، بوده ولی ارزش روزانه آن تغییر کرده و در حال حاضر خالص دارایی‌های صندوق حدود ۲۳۰۰ میلیارد تومان است که ۸۵۰ میلیارد تومان آن تقریباً واحدهای ممتاز است؛ ۱۴۰۰ میلیارد تومان هم در واحدهای عادی توانستیم جذب کنیم.
درمورد بازدهی صندوق اگر ملاک روز پذیره نویسی واحدهای ممتاز را قرار دهیم، بازدهی شاخص کل در این دوره ۷۵ درصد بوده است و بازدهی واحدهای ممتاز صندوق هم ۷۵ درصد بود یعنی توانسته تقریباً شاخص را بگیرد و واحدهای عادی صندوق تضمین یعنی کسانی که تضمین شده هستند، بازدهی آنها تقریباً ۶۵ درصد بوده است. این صندوق از نوع مختلط است که بخشی از آن را به صورت نقد نگه می دارد ولی با این حال واحدهای ممتاز توانستند همان بازدهی شاخص کل را کسب کنند و واحدهای عادی با وجود این که اصل پول آنها تضمین شده، توانستند همپای شاخص کل بازدهی به دست آورند که در نوع خود موفقیت جالبی بوده چون صندوق کاریزما اولین صندوق از این حیث بوده است. استقبال از صندوق در واحدهای عادی متاسفانه خیلی جالب نبوده چون صندوق دو تکه است یعنی یک تکه آن واحدهایی است که در بورس باید خرید و فروش شود و تکه دیگر آن باید به صورت صدور ابطالی واحدهای پلتفرم آنلاین خود کاریزما انجام شود.
وی افزود: درواقع صندوق های سهامی که حالت صدور ابطالی دارند، موفق نبودند و سهم زیادی از بازار نداشتند .با این حال انتظار ما این بود که واحدهای عادی چون تضمین می‌شود، افرادی که تمایل دارند در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنند، وارد این حیطه شوند؛ طبق نظرسنجی هایی که شد هم عمده فعالان بازار عقیده داشتند که بازار روند مثبتی خواهد داشت در نتیجه می‌توان بازدهی خوبی گرفت. این صندوق شاید بیشتر در مواقع رکودی شدید به درد بخورد ولی در مواقع صعودی که انتظار بازار هم به صورت شارپ بوده شاید خیلی نتواند پاسخگوی بازار باشد. انتظار ما از سمت مشتری خرد که همیشه از روندهای بازار شکایت دارند، برآورده نشده است ولی با این حال استقبال بیمه ها و صندوق های بازنشستگی خوب بوده است و منابع خوبی را هم وارد صندوق کرده اند تا قسمتی از پول آنها در قسمت بدون ریسک قرار بگیرد. همچنین بازدهی یک ماه گذشته صندوق در سایت فیپیران ۱۷ درصد بوده و بازدهی شاخص هم ۱۷ درصد بوده یعنی با وجود اینکه صندوق مختلط است ولی توانسته شاخص را بگیرد و واحدهای عادی هم توانستند سود خوبی را از این محل کسب کنند.
مدیر سبدگردان کاریزما معتقد است از جمله مشکلاتی که در ساختار صندوق وجود دارد، در قسمت واحدهای ممتاز و نهادهای تنظیم‌کننده است که طبق اساسنامه صندوق هر فردی حداقل ۱۰۰ هزار واحد خریداری کند بنابراین قاعدتاً افرادی که به دنبال نوعی گرفتن اهرم از این صندوق هستند به دنبال بازدهی بالاتر از بازار در روندهای صعودی هستند، به راحتی نمی‌توانند وارد شوند. در رابطه با مشکلات، مکاتباتی با سازمان بورس انجام دادیم تا زمانی که شرکت مدیریت فناوری یا سیستم‌های ما این قابلیت را ندارند به صورت هوشمند شناسایی کند که افراد آیا از قبل واحد داشته یا نداشته اند یا اینکه می‌خواهند بفروشند، با سازوکاری فعلاً آزاد کند مثلاً با امضای بیانیه ریسک و پذیرش ریسک توسط خود افراد وارد این بازار شوند که صندوق بتواند عمق پیدا کند و سرمایه گذاران از مزایای آن بهره‌مند شوند. چون هرچه واحدهای بیشتری جذب شوند در مواقع صعودی بودن بازار واحدهای عادی به واحدهای ممتاز خواهند رسید و خود به نوعی اهرمی است که واحدهای ممتاز می توانند کسب کنند.
از دیگر مشکلات در این حوزه بحث پردازش اطلاعات مالی کاریزما و شرکت نرم‌افزاری در طراحی این نرم افزار بود که مانند نرم افزارهای معمولی نیست و برای هر فرد و هربار ورود باید یک NAV جداگانه محاسبه شود یعنی روزانه هزار ان‌ای‌وی محاسبه می‌شود که مشخص شود آیا مشمول تضمین است یا خیر.
صندوق واحدهای عادی است که تضمین می‌شوند و واحدهای ممتاز تضمین می کنند. بنابراین واحدهای عادی و واحدهای ممتاز روی یکدیگر اثر دارند و هرچه صندوق بزرگتر شود به نفع همه است ولی تعداد واحدهای عادی که افزایش پیدا می‌کند، ریسک واحدهای ممتاز هم به نوعی تحت تاثیر قرار می گیرد. یکی از قابلیت های خوب این صندوق، واحدهای ممتاز آن است که کفایت سرمایه یک نهاد را درگیر نمی کند یعنی اگر واحدهای ممتاز فقط متعلق به خود مجموعه کاریزما بود، ریسک واحدهای ممتاز در کل برعهده خود کاریزما می شد و کاریزما باید کفایت سرمایه زیادی را تامین می کرد تا اگر واحدهای عادی متضرر می شدند کاریزما بتواند پوشش دهد ولی با روش واحدهای ممتاز نهادهای زیادی درگیر شدند، این ریسک بین همه توزیع شده است تا بتوانیم صندوقی در اندازه بزرگ در آینده نزدیک داشته باشیم.

صندوق‌های تضمین در ایران

اواسط مهر ماه سال گذشته اولین صندوق تضمین اصل سرمایه که مربوط به مشاور سرمایه‌گذاری کاریزما بود، شروع به کار کرد و پس از آن نیز صندوق تضمین اصل سرمایه کارگزاری مفید رونمایی شد و شروع به کار کرد. حال پس از گذشت یک سال در ۱۷ اردیبهشت ماه، صندوق‌ تضمین اصل سرمایه جدیدی توسط گروه مالی کیان شروع به پذیره‌نویسی کرد.

تضمین مفید
صندوق تضمین اصل سرمایه مفید با رکن ضامن، صندوق سرمایه‌گذاری جدیدی در بازار سرمایه است که ضمن ایجاد بازدهی برای سرمایه‌گذارانش در شرایطی که بازار صعودی است، اصل سرمایه‌شان را نیز تضمین می‌کند. این صندوق حداقل ۳۰ درصد و حداکثر ۷۰ درصد از دارایی‌های خود را در سهام شرکت‌ها و مابقی را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند. سبدگردان مفید هم‌اکنون بیش از ۳۸۰ هزار میلیارد ریال از دارایی سرمایه‌گذاران را در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری شامل صندوق‌های مبتنی بر سکه طلا، شاخصی، سهامی، مختلط و درآمد ثابت بر عهده دارد.
سرمایه‌گذاران صندوق تضمین حتی در شرایط نزولی بازار بورس و کاهش قیمت سهام، با زیان روبه‌رو نمی‌شوند و اصل سرمایه آنها حفظ می‌شود. در شرایط صعودی بازار بورس نیز سرمایه‌گذاران این صندوق به شکل مطلوبی از افزایش قیمت سهام شرکت‌ها منتفع می‌شوند. در هر زمانی پس از سرمایه‌گذاری در صندوق تضمین، امکان ابطال واحدها و خارج کردن سرمایه از این صندوق وجود دارد. البته حداقل زمان سرمایه‌گذاری برای بهره‌مندی از مزیت تضمین آورده اولیه، ۶ ماه (= ۱۸۰ روز) است.

• نگین عظیمی - خبرنگار
• شماره ۴۹۱ هفته نامه اطلاعات بورس