اقتصاددان، آماردان، مخترع، فعال اجتماعی و... برخی از القابی است که برای شناسایی ایروینگ فیشر آمریکایی به کار می‌رود. ایروینگ فیشر متولد ۲۷ فوریه ۱۸۶۷ در نیویورک از جمله سرشناس‌ترین اقتصاددانان آمریکایی است که مورد تایید و تمجید بزرگان این عرصه قرار گرفته است.
پدر فیشر به عنوان یک معلم همیشه او را تشویق می‌کرد تا فردی مفید برای جامعه باشد. توانایی چشمگیر فیشر در زمینه ریاضیات از همان دوران کودکی آشکار شد. هم‌زمان با ورود به کالج ییل، او پدرش را از دست داد و مجبور شد با تدریس خصوصی هزینه زندگی خود، مادر و برادرش را تامین کند. با این حال توانست با کسب رتبه برتر، مدرک کارشناسی خود را در سال ۱۸۸۸ دریافت کند. در ۱۸۹۱ موفق به دریافت مدرک دکترا از دانشگاه ییل شد و در برلین و پاریس به مطالعات خود ادامه داد. از سال ۱۸۹۸ با عنوان استاد اقتصاد سیاسی و از ۱۹۳۵ با عنوان استاد ممتاز در دانشگاه ییل به تدریس پرداخت. ایروینگ فیشر یکی از نخستین اقتصاددانان نئوکلاسیک آمریکایی است هرچند بعدها، نظریه «تورم‌زدایی بدهی» او مورد پذیرش مکتب پساکینزی قرار گرفت. نظریه تورم‌زدایی بدهی می‌گوید: علت وقوع رکود اقتصادی، افزایش سطح عمومی بدهی به قیمت‌های واقعی بر اثر انقباض پولی (تورم منفی) است که موجب می‌شود مردم قادر به بازپرداخت وام‌های مصرفی و رهنی خود نشوند. جوزف شامپیتر (اقتصاددان سیاسی متولد اتریش) گفته است: ایروینگ فیشر بزرگترین اقتصاددانی است که آمریکا به خود دیده است. این سخن را بعدها جیمز توبین و میلتون فریدمن نیز تکرار کردند.
فیشر به تبیین تئوری‌های مطلوبیت و تعادل عمومی کمک‌های بزرگی کرد، همچنین یکی از پیشگامان مطالعه دقیق موضوع انتخاب بین‌زمانی در بازارها بود که او را به ارائه نظریه‌ای درباره سرمایه و نرخ‌های بهره رهنمون کرد. پژوهش فیشر در زمینه «نظریه مقداری پول» زمینه شکل‌گیری یک مکتب فکری در حوزه اقتصاد کلان را فراهم کرد که به نام «مکتب پول‌گرایی» یا اصالت پول مشهور است. این مکتب فکری که در حوزه اقتصاد پول شکل گرفته است، بر نقش دولت در کنترل حجم پول در گردش تاکید می‌کند.
ایروینگ فیشر همچنین یکی از پیشگامان عرصه اقتصادسنجی (سنجش پدیده‌های اقتصادی) بود. تاثیرگذاری فیشر در اقتصاد به حدی بود که برخی مفاهیم را با نام او ارائه کرده‌اند که از آن میان می‌توان به «معادله فیشر»، «فرضیه فیشر»، «اثر بین‌المللی فیشر» و «بازار فیشر» اشاره کرد.
احتمالا ایروینگ فیشر نخستین اقتصاددان آمریکایی است که از شهرت عمومی برخوردار بوده است اما این شهرت با انتشار برخی سخنان وی درست ۹ روز قبل از سقوط بزرگ وال استریت در سال ۱۹۲۹ به شدت آسیب دید. او گفته بود که رشد بازار سهام دائمی خواهد بود. تئوری بعدی فیشر با عنوان تورم‌زدایی بدهی که توضیحی برای رکود بزرگ بود، همچنین برخی فعالیت‌های بعدی او به دلیل کارهای جان مینارد کینز به طور گسترده‌ای نادیده گرفته شدند. با این حال، شهرت فیشر با انجام برخی فعالیت‌های دانشگاهی به ویژه پس از آن که مدل‌های تئوریک او در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ دوباره کشف شدند، تا حد زیادی بهبود پیدا کرد. در همین راستا، محبوبیت او نزد جامعه آمریکا نیز دوباره با افزایش روبه‌رو شد.
فیشر نویسنده‌ای با آثار فراوان بود که کتاب‌ها و مقالات زیادی منتشر کرد و در آنها، مسائل مختلفی از جمله جنگ جهانی اول، دوران شکوفایی دهه ۱۹۲۰ و دوران رکود دهه ۱۹۳۰ را مورد توجه و بررسی قرار داد. ایروینگ فیشر در ۲۹ آوریل ۱۹۴۷ در نیویورک درگذشت.
علی دانیال - روزنامه‌نگار
نظر شما