«من وارد رقابت پنج به علاوه یک شده‌ام و به تنهایی در مقابل یک مجموعه ایستاده‌ام.» این توصیف عبدالناصر همتی از شرایط حضورش در انتخابات ۱۴۰۰ است. از همان ابتدا مشخص بود که همتی نمی‌تواند به پاستور برود.
اما بعد از انتخابات، همتی خودش یک دولت در سایه تک‌نفره ایجاد کرد. دولتی برای نقد سیاست‌های اقتصادی رئیسی و وزرایش. اما در دولت در سایه یک نفره همتی چه می‌گذرد؟ بسیاری معتقدند دولت همتی بعد از انتخابات خرداد تشکیل شد. همان زمان که ابراهیم رئیسی با بیشترین آرا، رئیس دولت جدید شد. چند ماه بعد از مستقر شدن دولت رئیسی، عبدالناصر همتی، نقد سیاست‌های دولت جدید را آغاز کرد.
اما شاید بتوان گفت دولت در سایه تک نفره همتی از زمان حضور او در کابینه حسن روحانی شکل گرفت. زمانی که همتی در بانک مرکزی، با مرد اول دولت روحانی به مشکل خورد، یعنی با محمدباقر نوبخت. از اردیبهشت سال جاری و قبل از برکناری همتی از بانک مرکزی، جدال رسانه‌ای رئیس سازمان برنامه و بودجه و رئیس کل بانک مرکزی رسانه‌ای شد.
موضوع اختلاف به دلیل تورم دولت روحانی بر می‌گشت. کنترل تورم یکی از وظایف اصلی همتی در بانک مرکزی بود که در انجام آن ناکام بود. اما همتی معتقد بود مشکل تورم از «سیاست‌های بانک مرکزی» نیست، بلکه از «بی‌انظباطی مالی دولت» است. او با این گفته دقیقا نوبخت را نشانه گرفته و او را مسئول تورم و سیاست‌های تورم‌زای دولت خوانده بود. همتی می‌گفت «علت تورم، کسری بودجه و چاپ پول از محل تسعیر ارزهای صندوق توسعه ملی است.» اما نوبخت، تاخیر بانک مرکزی در تبدیل ارز به ریال را عامل مشکل عنوان کرده و گفته بود «این بانک بزرگ‌ترین بدهکار دولت است.» این جدال، راه به جایی نبرد. اما اختلاف میان رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه را بیش از پیش نمایان کرد. دست آخر هم، همتی اعلام کرد او از ریاست بانک مرکزی کناره‌گیری نکرده و روحانی او را برکنار کرده است. البته همان زمان بسیاری گفتند، برکناری همتی از بانک مرکزی برای این بوده که مردم حساب همتی را از دولت روحانی جدا کنند و همتی در انتخابات بتواند منتقد دولت باشد نه نماینده دولت!
اما در انتخابات ۱۴۰۰، همتی دقیقا نماد دولت بود. مسئولیت نامزدهای پوششی حمله به دولت روحانی بود و کار همتی، گاهی نقد گفته‌های آنها بود، گاهی دفاع از عملکرد دولت و گاهی حمله به سیاست‌های اصولگرایان. مانند گفت‌وگوی همتی در کلاب‌هاوس که مستقیما اصولگرایان را نشانه گرفت و گفت: «همین آقایانند که بانی وضع موجودند. دو سال است که نمی‌گذارند FATF تصویب شود. از دست اینها دارم خفه می‌شوم.» یا آنجا که وعده‌های انتخاباتی رئیسی و محسن رضایی را مستقیما نقد کرد و گفت: «مگر بورس مایکروفر است که برخی مدعی‌اند سه روزه مشکلش را حل می‌کنند؟ می‌گویند می‌خواهند فلان قدر یارانه بدهند؛ فقط بگویند از کجا می‌خواهند این پول‌ها را بیاورید؟»
انتظار می‌رفت با پایان انتخابات، انتقادات همتی هم تمام شود. اما او در چند ماه گذشته یکی از منتقدان جدی دولت سیزدهم بوده است. همتی هر جا که توانسته از سیاست‌های اقتصادی دولت مستقر انتقاد کرده و آنجا که لازم دیده گاهی از عملکرد خودش دفاع کرده و گاهی از عملکرد دولت قبل. از میان اعضای کابینه حسن روحانی، همتی تنها فردی است که دولت جدید را نقد می‌کند. بقیه مردان دولت روحانی کاملا ساکتند. هیچ کدام نه سیاست‌های این دولت را نقد می‌کنند و نه از سیاست‌های آن دولت دفاع می‌کنند. همتی یک دولت تک نفره تشکیل داده. اما مانند دولت در سایه اصولگرایان، قدرت خاصی ندارد. او تنهاست. تنها تریبونش صفحه اینستاگرامش است. جایی که گاهی آماری منتشر می‌کند تا نشان دهد دولت جدید چگونه تورم جدید ایجاد کرده، چگونه به کسری بودجه دامن زده و مجلس چگونه تعهدات مالی تورم‌زا بر دوش دولت گذاشته است.
برخی می‌گویند همتی یک چهره آکادمی و علمی است و حالا در قالب یک اقتصاددان، شرایط موجود را نقد می‌کند. اما برخی دیگر معتقدند او خود را برای انتخابات ریاست جمهوری بعدی آماده می‌کند. انتخاباتی که در آن دولت رئیسی در معرض انتقاد است و آنجاست که همتی اقتصادخوانده به سادگی می‌تواند ابراهیم رئیسی را به نقد بکشد.
گمانه دوم دور از انتظار نیست. همتی چهره مردمی و شناخته شده‌ای ندارد. اما در میان کارشناسان اقتصادی شناخته شده است. او می‌کوشد تا با زبان آمار حرف بزند و انتقاداتش بیشتر از آنکه سیاسی باشد، اقتصادی باشد و مبتنی بر آمار و ارقام. او پیش از این گفته بود که طرفدار اقتصاد آزاد است و با اقتصاد دولتی زاویه دارد. او می‌داند سیاست‌های اقتصادی رئیسی شکست خورده است. پس امیدوار است که دور بعدی، با شعار اقتصاد آزاد بتواند چهره‌های علمی و گروه‌های مرجع را با خود همراه کند. برای این هدف، او از الان برنامه دارد.
- مرضیه محمودی- روزنامه‌نگار
نظر شما