در ابتدا بازار را به دوبخش زیر تقسیم می‌کنیم؛
بازار دارایی: *مسکن *طلا *ارز *سهام *اوراق *بانک
بازار محصول(بخش حقیقی اقتصاد): *کالا *خدمات
البته در ادامه پرسشی مهمی مطرح است ، با این عنوان که رابطه تحولات بخش حقیقی اقتصاد با تحولات بازار دارایی چگونه است؟ آیا رابطه مستقیم و یک به یک با هم دارند؟
این درحالی است که پاسخ این پرسش‌ها برای دارایی‌های مختلف به شرح زیر است:
- رشد شدید بورس در سال 1392 به رغم افت بخش حقیقی اقتصاد و تکرار آن تجربه در سال 1397
- رشد شدید بازار مسکن در سال 1391 و 1397 به رغم افت شدید بخش حقیقی اقتصاد
- افزایش شدید قیمت طلا در اواخر دهه هشتاد به رغم عملکرد ضعیف اقتصاد ایران
- در بازار مسکن هم ، رشد اقتصادی موجب می‌شود تا درآمد خانوارها زیاد شود و تقاضای واقعی برای مسکن بالا رود.
چشم ا نداز اقتصاد کلان
تحولات رشد کلان، رشد بخشی، بخش پولی و تجارت
در این بخش رشد اقتصاد ایران در سال‌های اخیر از سال 88 تا 96 مورد بررسی قرار گرفته است به طوری که رشد اقتصادی از 12.5 درصد در سال 95 3.7 درصد در سال 96 کاهش یافت.
همچنین در مجموع این نتایج به دست آمد:
- بانک مرکزی رشد اقتصادی سال 1394 را 1/6 - اعلام کرده است که این افت عمدتا به دلیل کاهش شدید قیمت نفت بوده است.
- رشد اقتصادی ایران در سال 1395 حدود 12/5 درصد بوده که عمده آن به افزایش مجدد صادرات نفت و بازیابی بازارهای صادراتی بر می‌گردد.
- رشد اقتصادی سال 1396 حدود 3/7 درصد بوده که روند بلندمدت اقتصاد ایران را نشان داده است.
- مرکز آمار رشد اقتصادی سه ماه اول سال 1397 را 1/7 درصد اعلام کرده که افزایش تولید نفت عامل اصلی این رشد بوده است.
- مرکز آمار رشد اقتصادی شش ماه اول سال 1397 حدود 0/4 درصد بوده است که رشد خدمات عامل اصلی این رشد بوده است.
بررسی تحولات بخشی در تحریم قبل
نکته ای دیگر که باید اشاره کرد هر یک از بخش‌ها در تحریم قبل یک سری فراز و فرودهایی داشته اند؛ که در اینجا به بررسی آنها می‌پردازیم:
- در سال 1391 رشد بخش کشاورزی %3/7 ، نفت حدود %37/4 -، خدمات %1/1 و صنایع و معادن %6/4 – بود.
- در سال 1392 رشد بخش کشاورزی %4/7 ، بخش نفت %8/9 -، خدمات %1/5 - و صنایع و معادن %2/9 - درصد بود.
- در سه ماهه اول سال 1397 رشد بخش کشاورزی %0/8 -، خدمات %3/2 و گروه صنعت %0/4 درصد بوده است )مرکز آمار).
- در شش ماهه اول سال 1397 رشد بخش کشاورزی %2/5 -، خدمات %2/3 و گروه صنعت %1/2 - بوده است )مرکز آمار).
- رشد بخش کشاورزی در سه ماه اول 0/8 - و در سه ماه دوم 3/6 – بود.
- رشد صنعت در سه ماه اول 1/1 - و در سه ماه دوم 3 - درصد بود.
رشد بخش ساختمان در سه ماه اول 1 - و در سه ماه دوم 8 - درصد بود. سهم بخش‌های مختلف از اقتصاد ایران در سمت تقاضا به این شرح است
58 % مصرف خانوار، 17 % هزینه دولت، 24 % سرمایه گذاری و 1 % خالص صادرات.
همچنین در سال‌های مختلف این میزان با درصدهای گوناگونی برآورد شده است.
پیش بینی سال 1397 و 1398
در این حالت دو سناریو وجود د ارد که خوش بینانه و بدبینانه هستند.در ابتدا سناریو خوش بینانه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
فروض اصلی سناریوی اول(خوش بینانه)
- صادرات نفت تا پایان مهر ماه 1397 نسبت به فصل اول سال کاهش نمی یابد.
- صادرات نفت از آبان 1397 تا پایان 1398 به میزان حداقل یک میلیون بشکه در روز به نرخ فعلی تداوم می‌یابد (فرض شده صادرات نفت به چین، ترکیه و بخشی از اروپا تداوم یابد).
- کسری بودجه سنواتی سال 1397 و 1398 معادل سال 1396 است.
- برداشت ریالی از صندوق توسعه و تخصیص خط اعتباری بانک مرکزی به بانک‌ها و به صنایع، طی سال 1397 و 1398 ، حداکثر معادل سال 1396 خواهد بود.
فروض اصلی سناریوی دوم (بدبینانه)
- صادرات نفت تا پایان مهر ماه 1397 نسبت به فصل اول سال کاهش نمی‌یابد.
- صادرات نفت از آبان 1397 تا پایان 1398 به میزان حداقل 500 هزار بشکه در روز به نرخ فعلی تداوم می‌یابد.
- کسری بودجه سنواتی سال 1397 و 1398 به علت کاهش درآمدهای نفتی و کاهش درآمدهای مالیاتی، نسبت به سال 1396 افزایش خواهد یافت.
- برداشت ریالی از صندوق توسعه و تخصیص خط اعتباری بانک مرکزی به بانک‌ها و به صنایع، طی سال 1397 و 1398 ، بیش از سال 1396 خواهد بود.
- به علت انتقال مشکلات بودجه ای و مشکلات نظام بانکی به منابع بانک مرکزی، رشد نقدینگی در سال 1397 و 1398 ، نسبت به سال 1396 افزایش خواهد یافت.
رشد اقتصادی کل منفی 5.6 درصد
از سوی دیگر پیش بینی رشد اقتصادی در سال 1397 و 1398 در حالت سناریوی خوش بینانه به این صورت است که در سال 98 رشد اقتصادی کل به منفی 5.6 درصد برسد. اما پیش‌بینی رشد اقتصادی در سال 1397 و 1398 به‌گونه ای بدبینانه این است که رشد اقتصادی کل به منفی 8.4 درصد برسد.
تحول تجارت خارجی در تحریم (واردات میلیون دلار)
- در سال 96 میزان واردات به حدود 75 هزار میلیون دلار رسید در حالی که این میزان درسال 95 حدود کمی بیش از 62 هزار میلیون دلار بوده است. به نظر می‌رسد که کسب و کارهای مبتنی بر واردات با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شوند.
- همچنین پیش بینی نرخ تورم در سال 1397 و 1398 از منظر سناریوی اول، به این گونه است که این میزان در سال 97 به 26 درصد و سال 98 انتظار می‌رود به 44.4 درصد برسد.
- اما پیش‌بینی تورم در سال 1397 و 1398 از نظرسناریوی دوم ، به این صورت است که در سال 97 به 29.8 و سال 98 به 72.4 درصد خواهد رسید.
ترکیب افزایش قیمت‌ها
در عین حال نرخ رشد قیمت کالا و خدمات و در بخش‌های مختلف به این صورت برآورد شده است:
- نرخ رشد قیمت کالاها (آذر 97 به آذر 96 :) 65/8 درصد
- نرخ رشد قیمت خدمات (آذر 97 به آذر 96 :) 20/3 درصد
ترکیب افزایش قیمت‌ها (آذر 97 به آذر 96 ) به صورت طبقه بندی در بخش‌های مختلف به شرح زیراست
- نرخ رشد قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها : 64/1 درصد
- نرخ رشد قیمت دخانیات : 134 درصد
- نرخ رشد قیمت پوشاک و کفش: 54 درصد
- نرخ رشد قیمت اجاره مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها ... : 16 درصد
- نرخ رشد قیمت اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده: 90 درصد
- نرخ رشد قیمت بهداشت و درمان: 21 درصد
- نرخ رشد قیمت حمل و نقل: 59 درصد
- نرخ رشد قیمت ارتباطات: 42 درصد
- نرخ رشد قیمت تفریح و امور فرهنگی: 87 درصد
- نرخ رشد قیمت تحصیل: 18 درصد
- نرخ رشد قیمت رستوران و هتل: 35 درصد
به طوری که انتظار می‌رود کسب و کارهای مبتنی بر خدمات با مشکل روبه‌رو خواهند بود زیرا افت قدرت خرید مانع از افزایش قیمت آنها خواهد شد.از طرفی تا کنون فشارهای دولتی مانع از افزایش قیمت بیشتر خوراکی‌ها شده است اما بعید است که دولت بتواند این فشار را در طولانی مدت حفظ کند.
بررسی تحولات بازار دارایی
در این بخش نگاهی به میزان رشد برخی دارایی‌ها می‌اندازیم.
- علی سرزعیم- اقتصاددان و معاون اقتصادی وزارت تعاون کار، رفاه و اجتماعی
- شماره ۲۹۹ هفته نامه اطلاعات بورس - صفحه ۱۴
نظر شما