با خروج آمریکا از برجام و اعلام حفظ ارتباط اقتصادی و سیاسی اروپا با ایران، ایجاد کانال مالی برای تسهیل تعاملات بانکی جز مهم ترین برنامه‌ها قرار گرفت. اما تا کنون این اقدام صورت نگرفته به طوری که برخی تحلیلگران معتقدند اروپا از پیشنهاد خود یعنی ساز و کار فعالیت کانال ویژه مالی که از یک نظام اعتباری برای مبادله کالا میان ایران و کشورهای اروپایی استفاده می‌کند، منصرف شده و دنبال بهانه برای کناره گیری است. همچنین برخی دیگرنیز معتقدند که تعلل ایران در عضویت FATF موجب تاخیر ایجاد این کانال شده است،البته طبق ادعای کشورهای اروپایی، شرکت‌ها از این طریق می‌توانند بدون نیاز به بانک‌های اروپایی با پرداخت پول به ایران با این کشور تجارت کنند. این اقدام یعنی بی اهمیتی به تصمیمات رئیس جمهوری آمریکا.
شرکت‌هایی در صف
اما با این حال بودند شرکت‌های بزرگ و بنامی که تحت تاثیر تهدیدات ترامپ از فعالیت خود در ایران دست برداشتند و بازار ناب کشورمان را از دست دادند. درست است که بازگشت نمایندگان شرکت‌های اروپایی به کشورشان آن هم در نیمه‌های پروژه‌های خود از لحاظ اقتصادی و جو روانی توجیه ندارد اما هستند شرکت‌هایی که خواهان حضور و سرمایه‌گذاری در کشورمان باشند.
پرسش‌ها در انتظار پاسخ
البته جایگزین‌ها به سرعت انجام شد اما آیا این شرکت‌ها توان اتمام پروژه‌های مختلف را دارند؟سوال مطرح شده دیگر این است که با توجه به تجربه دوره قبلی تحریم شرکت‌های صادرکننده داخلی که سال‌هاست با نوسان نرخ دلار، عدم تعهد خریداران خارجی برای پرداخات پول، شیوه‌های پر ریسک دور زدن تحریم و... روبرو هستند تا چه حد می‌توانند فعالیت خود را ادامه دهند؟ آیا تضمینی برای اخذ پول دارند؟ همچنین زمانی که کانال مالی برقرار نشود تکلیف شرکت‌ها و تجارت چه می‌شود؟
به طور یقین ، مسئولان دولتی راه چاره ای برای کاهش اضطراب و تعاملات بین المللی پیدا خواهند کرد اما شاید یافتن راه چاره برای بد قولی اروپا باعث تداوم فرصت سوزی شرکت‌های داخلی شود.
برخی موضوعات فراگیر نشود
غلامحسن تقی نتاج، مدیر عامل بانک قوامین با اشاره به تعلل برقراری کانال مالی ایران- اروپا بیان کرد: درست است که وعده ایجاد کانال مالی داده شده اما هنوز این اقدام به طور جدی بررسی نشده اما باید گفت موضوع تحريم‌هاي ارزي تاثير مستقيم قابل توجهي بر بانكداري ريالي و معاملات ريالي ندارد.
وی در پاسخ به اینکه آیا مشکلات مراودات بانک‌های ایران با سایر کشورها سرمایه بانک‌های داخلی و سپرده‌ها را به خطر نمی اندازد؟ گفت: تحریم‌های ارزی ممکن است صادرات و واردات را کمی با مشکل روبرو کند اما خطر یا تهدیدی برای فعالیت بانک‌ها نیست از طرفی سپرده‌هاي ريالي بانكي مطابق گذشته روال خودش عمل مي كند .
نتاج ادامه داد: ساز و كار مالي اتحاديه اروپا حتي در صورت تصويب ، إلزامي براي شركت هايش ايجاد نمي كند ولي تاثير رواني مثبتي از لحاظ مديريت تحريم به نفع ايران خواهد داشت.
وجود جایگزینی برای کانال مالی
مدیر عامل بانک قوامین با تاکید بر اینکه تجربه دوره قبلی تحریم نشان داده که ارتباط تجاری و تراکنش‌های بانکی سخت می‌شود، بیان کرد: تراکنش‌های بین المللی به بانكداري ارزي مربوط مي‌شود که اگر مذاکرات جواب ندهد، حتما مشكلات فعلي تشديد خواهد شد.
وی اظهار کرد: برنامه اي براي جايگزين كانال مالي ایران- اروپا در نظر گرفته شده است اما به محض اعلام، شناسایی و از سوی آمریکا تحریم می‌شود، چون آنها روزانه فعالیت ایران را رصد می‌کنند بنابراین بهتر است برخی موضوعات فراگیر نشود.
دست بانک‌های ایرانی در اروپا را باز بگذارند
سیدکمال سید علی، کارشناس ارشد بانکی در ادامه گفت: به دنبال برقراری کانال ارتباطی با اروپا هستیم تا امورات انجام شود اما موضوع مورد توجه این است که اگر این کانال مالی برقرار نمی شود حداقل اجازه انجام برخی امورات به شعبه‌های بانک‌های ایرانی (ملی و صادرات) که در چندین کشور از جمله انگلیس، آلمان، ایتالیا، امارات و... برای نقل و انتقالات پولی تا زمانی که مراودات مستقیم برقرار نشده، بدهند.
وی ادامه داد: اگرچه می‌توانیم از طریق موسسات بیمه اعتبار نقطه نظر آنها را برای همکاری‌های مختلف جلب کنیم، اما تنها تراکنش‌های مالی مورد توجه نیست موضوعات دیگری مانند بیمه‌های اتکایی هم از دیگر بخش‌های مورد توجه بخش‌های تجارت، نقل و انتقالات کالا است، چرا که نباید مانند دوره قبلی تحریم شرایط پر ریسک معاملات تکرار شود.
ارتباط با بانک‌های مرکزی، از اولویت‌ها
سید علی با تاکید بر اینکه برقراری ارتباط با بانک‌های مرکزی کشورهای اروپایی یکی دیگر از راهکارهای پل ارتباطی با اروپا است، بیان کرد: درست است که بانک‌های مرکزی اروپایی اقدامات تجاری انجام نمی دهند اما این ارتباط می‌تواند اگر زمانی با مشکلاتی روبرو شدیم با بازگشایی حساب در بانک مرکزی ایران و ایجاد پل ارتباطی این مشکلات را حل کرد. البته اگر موسسات مالی اعتباری نیز کانال ارتباطی با اروپا دارند در حفظ آن کوشا باشند چون راهی است برای ادامه مراودات.
معاون ارزی سابق بانک مرکزی اظهار کرد: می‌توان حساب‌های تهاتری فعال ساخت که در مقابل واردات کالایشان به کشور، پول نقد خود را دریافت کنند.
مشکل تراکنش داریم
سید علی با تاکید بر اینکه فشارهای تحریم از دوره قبلی بیشتر نمی شود، گفت: ایران با حدود 14 کشور منطقه در ارتباط است بنابراین اگر فشار تحریم‌ها به حدی شود که تعاملات بانکی با کشورهای اروپایی به حداقل برسد مشکلی نخواهیم داشت، چون برای واردات کالاهای اساسی و تراکنش‌های بانکی به کشور برنامه ریزی دقیق انجام شده است.
وی افزود: مشکل تراکنش بانکی با اروپا داریم اما فشار اصلی واردات کالاست همچنین باید به این نکته اشاره کرد که کشورهای چین، هند و روسیه کماکان مشتریان ثابت ما هستند که از نگرانی کم می‌کند.
- شماره ۲۸۷ هفته نامه بورس - صفحه ۱۰
نظر شما