عوامل مهم در ارزش‌گذاری سهام شرکت‌های خرده‌فروشی

سرمایه‌گذاران باید علاوه بر معیارهای مالی عادی از جمله فروش، ارزش دفتری، سود سهام، جریانات نقدی و... که در ارزش‌گذاری سهام استفاده می‌کنند؛ به سایر پارامترهایی که در عملکرد شرکت‌های خرده فروشی تفاوت ایجاد می‌کند، توجه کنند. در بخش زیر 9 موردی که سرمایه‌گذاران برای ارزشمندی سهام خرده فروشی‌ها؛ باید به آن توجه داشته باشند بیان شده است:

بازدید از فروشگاه‌ها

سرمایه‌گذار با بررسی یک فروشگاه اطلاعات زیادی را می‌تواند به‌دست آورد.اطلاعاتی شامل ترکیب و طرح فروشگاه،در دسترس بودن کالاها و ظاهر آن‌ها و قیمت‌های فروش. همچنین میزان رفت و آمد خریداران و ازدحام در فروشگاه‌ها می‌تواند نشانه‌هایی از رونق کسب و کار فروشگاه داشته باشد. البته میزان بازدید از فروشگاه به تنهایی کفایت نمی کند و حجم خرید در هر بازدید نیز مهم است.

تحلیل پروموشن‌ها

آیا شرکت پروموشن‌های خود را صرفا به جهت بازدید بیشتر ارائه می‌کند و یا به دنبال کسب درآمد بیشتر است؟ برخی از شرکت‌ها تمایل به ارائه تخفیف‌های بیشتر تنها برای تخلیه کالاها قبل از پایان فصل فروش آنها دارند که این کار معمولا با هزینه زیادی انجام می‌شود در نتیجه این سوال می‌تواند بسیار تعیین کننده باشد. توجه به تاریخ انقضای کالاها به ویژه در مواد غذایی و میزان تخفیفات، تخفیفات بر حسب طبقه کالاها و سبد خانوار و یا تخفیفات گروهی؛ خود می‌تواند نشانه‌هایی از افزایش حجم خرید هر بازدید کننده باشد.

بررسی روند حاشیه سود ناخالص

سرمایه‌گذاران باید روند حاشیه سود سالانه را بررسی کنند؛ در این میان توجه به تاثیرات فصلی نیز مهم است؛ چرا که بیشتر خرده فروشی‌ها اوج درآمد خود را در سه ماهه آخر سال نسبت به سه ماهه‌های قبل دارند که ناشی از شروع تعطیلات است. روند حاشیه سود؛ دید مناسبی به سرمایه‌گذار از درآمدهای فعلی و آتی شرکت می‌دهد. شرکت‌هایی که روند کاهشی در حاشیه سود داشته‌اند بیشتر باید مورد بررسی قرار گیرند چرا که احتمالا این کاهش می‌تواند ناشی از کاهش فروش، حضور کمتر خریداران، افزایش بهای موجودی، مدیریت نامناسب موجودی‌ها و یا کاهش تعداد نوع محصول در فروشگاه باشد. علاوه بر این چون محصولات مختلف دارای حاشیه سود متفاوتی هستند، ترکیب این محصولات که منجر به حاشیه سود نهایی شرکت نیز می‌شود، از اهمیت بالایی برخوردار است.

فروش شرکت در هر فوت مربع

این معیار برجسته‌ترین معیار در ارزیابی شرکت‌های خرده فروشی است، چرا که شاخصی مناسب برای ارزیابی کارایی مدیریت در استفاده از فضای فروشگاه‌ها و تخصیص درست منابع است. بالاتر بودن این رقم نشانه عملکرد بهتر خواهد بود. چرا که هزینه اجاره فروشگاه گران است و در صورتی که بیش از 10 درصد از درآمدهای فروشگاه را شامل شود، بیانگر هشدار در عملکرد مدیریت است. از سوی دیگر فروشگاه‌های بزرگ نیاز به موجودی بیشتر دارند و نیروهای خدماتی بیشتری را می‌طلبند که در صورت ناسازگاری با حجم فروش فروشگاه می‌تواند منجر به تحمیل هزینه شود. فروش فروشگاه‌های زنجیره‌ای والمارت و تارگت به ترتیب 400 و 300 دلار به ازای هر فوت مربع است. البته باید توجه داشت که نحوه چیدمان کالا و قفسه‌ها نیز در این نسبت مهم است. داشتن فضای کافی برای خریدار در انتخاب کالا می‌تواند منجر به جذب مشتریان بیشتر شود.

بررسی روند موجودی کالا و حساب‌های دریافتنی

با توجه به اینکه موجودی کالا بخش عمده‌ای از دارایی‌های شرکت‌های خرده فروشی را تشکیل می‌دهد بنابراین مدیریت کارآمد موجودی‌ها معیار کلیدی در موفقیت شرکت‌های خرده فروشی است، نگهداری بیش از حد موجودی‌ها می‌تواند منجر به تحمیل هزینه‌های زیادی برای شرکت شود، در حالت عادی، رشد موجودی‌ها متناسب با رشد فروش است. اگر سرعت رشد موجودی کالا بیش از درآمد باشد؛ ممکن است نشان دهنده این باشد که شرکت در فروش کالاهایی با مشکل مواجه شده است و زمانی که این اتفاق می‌افتد متاسفانه شرکت‌ها دو راه بیشتر ندارند؛ می‌توانند کالاها را با قیمت بسیار پایین به فروش برسانند و حاشیه سود را فدا کنند و یا کالاها را حذف کنند که این کار نیز می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر سود آن‌ها داشته باشد.

اگر شرکت فروش‌های اعتباری نیز داشته باشد، باید حساب‌های دریافتنی نیز بررسی شود، در مورد حساب‌های دریافتنی نیز اگر رشد آن بیش از درآمد باشد؛ بیانگر این است که شرکت در وصول مطالبات دچار مشکل است و حتی ممکن است به کاهش فروش طی دوره‌های آتی بینجامد. در کل باید گفت تغییرات موجودی کالا و حساب‌های دریافتنی باید مورد توجه زیادی قرار بگیرد زیرا اغلب می‌تواند نوسانات آینده در درآمد و سودآوری شرکت را نشان دهد. البته در فروشگاه‌های زنجیره‌ای معمولا حساب‌های دریافتنی بسیار کم است و مدل کسب و کاری این فروشگاه‌ها، دریافت وجه نقد با اعمال تخفیفات بیشتر است.

بررسی اطلاعات دقیق فروشگاه‌های مشابه

این مورد مهم‌ترین شاخص در تجزیه و تحلیل خرده فروشی‌هاست. این شاخص نشان می‌دهد که یک فروشگاه و یا تعدادی از فروشگاه‌ها در یک دوره نسبت به دوره قبل چه عملکردی داشته اند. سرمایه‌گذاران علاقه مند هستند رشد سالانه و فصلی را در فروش فروشگاه‌های مشابه ببیند. بررسی ارقام فروش در فروشگاه‌های مشابه به سرمایه‌گذاران در تعیین اینکه چه میزان از درآمد فعلی شرکت درنتیجه رشد فروش در مکان‌های موجود است و چه میزان مربوط به افتتاح فروشگاه‌های جدید است؛ کمک می‌کند. اگر رشد درآمد تنها ناشی از افتتاح فروشگاه‌های جدید باشد در آینده ممکن است به نقطه اشباع از لحاظ مکان برسد. اگر رشد درآمد در فروشگاه‌های مشابه کاهش یابد؛ نشانه‌ای از وجود مشکلاتی از قبیل افزایش رقابت،ترکیب کالای ضعیف و یا رفت و آمد کمتر خریداران است.

محاسبه و مقایسه نسبت P/E

به نرخ رشد سود مورد انتظار

هنگامی که تحلیلگران به بررسی این موضوع می‌پردازند که یک شرکت کمتر از ارزش ذاتی آن معامله می‌شود و به اصطلاح ارزان است؛ به طور معمول نسبت قیمت به سود شرکت را محاسبه و با نرخ رشد مورد انتظار شرکت مقایسه می‌کنند. شرکتی که نسبت قیمت به درآمد آن کمتر از نرخ رشد سود مورد انتظار باشد ارزان است و می‌تواند ارزش بیشتری داشته باشد.شرکت‌هایی که نسبت به نرخ رشد مورد انتظار سود خود، کمتر قیمت‌گذاری شده اند، می‌تواند برای خرید جذاب باشد.

ارزش دفتری دارایی‌ها

ارزش واقعی دارایی‌های مشهود هر سهم نشان دهنده آن است که دارایی‌ها واقعا دارای ارزش هستند و سرمایه‌گذار می‌تواند سهم خود را دریافت کند. برای محاسبه این رقم باید میزان دارایی‌های نامشهود از قبیل نام تجاری و مجوزها و.. که به راحتی قابلیت ارزش‌گذاری ندارند؛ از حقوق صاحبان سهام کسر گردد و به تعداد سهام در دست سهامداران تقسیم شود. شرکت‌هایی که در میزان ارزش دفتری دارایی‌های مشهود هر سهم معامله می‌شوند به عنوان سهام با ارزش مناسب در نظر گرفته می‌شوند.

پراکندگی جغرافیایی فروشگاه‌ها

در حالتی که دو شرکت شرایط مشابهی داشته باشند باید شرکتی برای سرمایه‌گذاری انتخاب گردد که پراکندگی جغرافیایی بیشتری دارد. شرکت‌هایی که در یک منطقه جغرافیای خاص تمرکز دارند ریسک بالایی دارند. به عنوان مثال بعد از حملات تروریسی سال 2001 در آمریکا، فروشگاه‌های زنجیره‌ای Walgreen با افت زیادی مواجه شد، چرا که بیشتر فروشگاه‌ها در نیویورک مستقر بودند که تا مدت‌ها این فروشگاه‌ها بسته بودند. درحالی‌که که فروشگاه‌های رقیب که در ایالت‌های گوناگون حضور داشتند، از این کاهش فروش در امان ماندند.

نگاهی به عملکرد مالی برترین شرکت‌های خرده فروشی در دنیا

برترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده فروشی دنیا طی سال‌های 2015 تا 2017، به شرح جدول زیر می‌باشد.

در بخش زیر نگاهی به عملکرد مالی این شرکت‌ها طی سه سال اخیر خواهیم داشت: در زمینه فروش؛ والمارت در صدر شرکت‌های خرده فروشی برتر قرار دارد؛ فروش این شرکت در سال 2017 بالغ بر 500 میلیارد دلار بوده است. پس از آن شرکت CVS با فروش 185 میلیارد دلاری قرار دارد و رتبه سوم در اختیار آمازون با فروش 178 میلیارد دلاری می‌باشد.بیشترین رشد فروش نیز در سال 2017 نسبت به سال قبل از آن مربوط به شرکت آمازون با رشد 31 درصدی می‌باشد و پس از آن کاستکو با رشد 8 درصدی قرار دارد. این در حالیست که میانگین رشد سایر خرده فروشی‌ها از جمله والمارت تنها 5 درصد بوده است.همچنین در سه ماهه ابتدایی سال 2018؛ والمارت با درآمد 123 میلیارد دلاری،آمازون با درآمد 51 میلیارد دلاری و CVS با درآمد 46 میلیارد دلاری سه خرده فروش برتر از لحاظ درآمدی بوده اند.

شرکت Lowe's Companies بیشترین درآمد خود را از طریق خرده فروشی با سهم 96 درصدی از فروش طی سال 2017 داشته است و پس از آن تارگت و والمارت با سهم 94 درصدی قرار دارند.در انتهای این لیست نیز آمازون جای دارد که تنها 3 درصد از درآمد خود را از طریق خرده فروشی کسب کرده و بیشتر فروش آن به صورت آنلاین با سهم 61 درصدی از کل فروش بوده است.

طی سال 2017 بیشترین سود خالص را والمارت به مبلغ 9.8 میلیارد دلار داشته و پس از آن The Home Depot به مبلغ 8.6 میلیارد دلار قرار دارد.

در بررسی حاشیه سود ناخالص طی سال 2017؛ شرکت آمازون بهترین عملکرد را به میزان 37 درصد داشته و پس از آن شرکت‌های The Home Depot و Lowe's Companies به میزان 34 درصد قرار دارند. The Home Depot همچنین بیشترین حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص به میزان 15 و 9 درصد را ایجاد کرده و پس از آن Lowe's Companies به میزان 10 و 5 درصد قرار دارد. شرکت والمارت با حاشیه سود ناخالص 25 درصد در رتبه پنجم و با حاشیه سود عملیاتی 4 درصد در رتبه ششم این لیست قرار دارد.

بررسی روند حاشیه سود ناخالص شرکت‌ها طی سال‌های 2015 تا 2017 نشان می‌دهد که تنها آمازون در این زمینه عملکرد مناسبی داشته و از 33 درصد در سال 2015 به 37 درصد در سال 2017 رسیده است.دیگر شرکت‌ها با کاهش در حاشیه سود ناخالص مواجه شده اند.

نسبت قیمت به درآمد دوازده ماه اخیر شرکت آمازون 223 بوده که بالاترین P/E در میان 10 شرکت برتر می‌باشد؛ همچنین P/E مورد انتظار آن 71 برآورد شده است.کاستکو و والمارت پس از آن قرار دارند که P/E دوازده ماه اخیر آن‌ها به ترتیب 32 و 29 بوده است.P/E موردانتظار این دو شرکت نیز 28 و 17 می‌باشد. بالاترین نسبت قیمت به فروش را نیز آمازون به میزان 4.5 و The Home Depot به میزان 2.2 طی 12 ماه اخیر داشته اند.

The Home Depot و Lowe's Companies به ترتیب با 20 درصد و 10.7 درصد بالاترین بازده دارایی‌ها را طی دوازده ماه اخیر به دست آورده اند. همچنین این دو شرکت بالاترین بازده حقوق صاحبان سهام را طی این دوره به میزان 319 درصد و 67 درصد به ثبت رسانده اند.

شرکت Walgreens Boots Alliance در سال 2017 بیشترین فروشگاه‌ها را با تعداد 12،822 فروشگاه داشته و پس از آن والمارت با 11،718 فروشگاه قرار دارد و رتبه سوم نیز مربوط به Walgreens Boots Alliance با 9،625 فروشگاه می‌باشد.بیشترین رشد تعداد فروشگاه‌ها در سال 2017 را شرکت Lowe's Companies با 14.6 درصد رشد و شرکتCostco با رشد 3.6 درصدی داشته اند. قابل ذکر است که بیشترین فروشگاه‌های خارج از امریکا در اختیار والمارت می‌باشد که حدود 54 درصد فروشگاه‌های آن را تشکیل می‌دهد.

جهت تحلیل بهره‌وری فروشگاه‌ها از دو آیتم استفاده می‌شود؛ نخست متوسط فروش در هر فروشگاه و دوم متوسط فروش در هر فوت مربع. بیشترین متوسط فروش در هر فروشگاه در سال 2017 مربوط به شرکت کاستکو می‌باشد که متوسط مبلغ فروش 174 میلیون دلار در هر فروشگاه را به ثبت رسانده است. The Home Depotو The Kroger نیز مبلغ 44 میلیون دلار فروش را به طور متوسط در هر فروشگاه محقق ساخته اند. همچنین در آیتم متوسط فروش در هر فوت مربع شرکت کاستکو در سال 2017 بهترین عملکرد را داشته و با متوسط فروش 1،071 دلار در هر فوت مربع؛ بسیار بالاتر از متوسط فروش سایر خرده فروشی‌ها قرار گرفته است.پس از آن شرکت‌هایCVS Health Corporation و Walgreens Boots Alliance به ترتیب فروش 791 و 741 دلار در هر فوت مربع را داشته اند.

در ارتباط با شاخص مهم رشد فروش در فروشگاه‌های مشابه؛ شرکت The Home Depot عملکرد مناسبی داشته و 6.8 درصد رشد را در فروشگاه‌های مشابه در سال 2017 نسبت به سال قبل از آن داشته است.همچنین شرکت‌های Costco و Lowe's Companies به ترتیب حدود 4.1 درصد و 4 درصد رشد را در فروشگاه‌های مشابه در سال 2017 داشته اند.

در میان 10 شرکت برتر خرده فروشی بیشترین تعداد کارکنان در سال 2017 متعلق به والمارت با تعداد 2،300،000 نفر بوده و آمازون با تعداد 566،000 نفر در رتبه دوم قرار دارد.نکته قابل توجه در مورد آمازون رشد 65 درصدی تعداد کارکنان نسبت به سال 2016 بوده است در حالی که برخی از شرکت‌ها از جمله Walgreens Boots Alliance در حال کاهش تعداد کارکنان خود هستند.

در زمینه تبلیغات؛ آمازون در صدر این شرکت‌ها قرار دارد که در سال 2017 حدود 6.3 میلیارد دلار که 3.5 درصد درآمد آن می‌باشد را به تبلیغات اختصاص داده است.پس از آن والمارت قرار دارد که مبلغ 3.1 میلیارد دلار معادل 0.6 درصد درآمد خود را صرف تبلیغات کرده است.

در بخش دیجیتال؛ بیشترین بازدید از وب سایت شرکت‌ها در یک ماهه ژوئن 2018 مربوط به آمازون با آمار 2.4 میلیارد بازدید بوده و پس از آن والمارت با 356 میلیون بازدید قرار داشته است.

در نهایت می‌توان به ارزش بازار شرکت‌های خرده فروشی در تاریخ 31 جولای 2018 اشاره کرد؛ بیشترین ارزش بازار را شرکت آمازون با 868 میلیارد دلار داشته و پس از آن با فاصله زیادی شرکت والمارت با ارزش 262 میلیارد دلار قرار داد و پس از آن شرکت The Home Depot با ارزش 228 میلیارد دلار قرار گرفته است. جزئیات بیشتر در این خصوص در نمودارهای ستون رو‌به‌رو به تفکیک آمده است.

*المیرا میهن‌زاده/ کارشناس سرمایه‌گذاری مدیریت سرمایه ارزش آفرین کوروش

• شماره ۲۶۳ هفته نامه بورس ۰- صفحه ۱۳