از هر دو روز در مطبوعات عمومی با نام دوشنبه سیاه یاد می‌شود. درواقع، این دو دوشنبه سیاه در بازار سهام به نماد فروپاشی بازار و پس از آن آغاز رکود گسترده در سطح اقتصاد تبدیل شده‌اند. عامل این دو بحران را باید در بنیادهای اقتصاد جست‌وجو کرد که از آن جمله اعتماد است. اگر اعتماد سهامداران به ارزش سهام از دست برود، بازار به سرعت به این بی‌اعتمادی واکنش نشان می‌دهد و فرو می‌پاشد. البته، گاهی بحران‌هایی از این دست پس از شکل‌گیری یک حباب قیمت اتفاق می‌افتند.
در بازار سهام ایران نیز دخالت دولت و بسته شدن نماد یک سهم باعث شده و می‌شود که اعتماد به بازار سهام از دست برود. اختلاف میان نهاد ناظر و بانک یا شرکت مذکور بر سر رعایت استانداردهای حسابداری و سایر مقررات مانند مدیریت ریسک سبب بسته ماندن نماد یک سهم می‌شود؛ سهامداران خرد که طی مدت بسته ماندن نماد نمی‌توانند سهام خود را بفروشند دچار مشکلات زیادی می‌شوند و به عبارتی ثروت‌شان بلوکه می‌شود. معمولا وقتی هم این نماد باز می‌شود از یک طرف عرضه‌کنندگان زیادی برای سهم وجود دارد و از سوی دیگر، خریدارانی که انتظارات عقلایی دارند، از این سهم چندان استقبال نمی‌کنند. به عبارت دیگر، بازار قواعد خود را حاکم می‌کند.
پيگو، اقتصاددان كلاسيك، اين ايده كه اعتماد مي‌تواند به مثابه شوكي مستقل در اقتصاد عمل كند را ارائه كرد. در واقع مي توان گفت نوسانات در اعتماد هم به صورت عقلایی شکل می‌گیرند و انتظارات از اعتماد به بازار سهام هم به صورت عقلايي شكل مي‌گيرند. اینجا، منظور از عقلانيت يك همانگويي است. بدين معنا كه انسان‌ها اهدافي را با توجه به بهترين توانايي‌شان دنبال مي‌كنند. انتظارات عقلايي بدين معناست كه افراد به‌طور پيوسته اشتباه نمي‌كنند و دائما فريب نمي‌خورند که دز بازار سهام هم همینطور است؛ رفتار سهامداران در بازار سهام مبتنی‌بر انتظارات عقلایی و اعتماد آن به یک سهام است.
ترس از وقوع دوشنبه سیاه در بازار سهام ایران موجب بسته‌بودن نماد بانک‌ها شد؛ اما این بازار نیاز به مدیرانی دارد که از این دوشنبه سیاه نترسند و بکوشند با سیاست‌های اقتصادی مناسب جلوی سقوط بازار سهام را بگیرند. اعتماد بنياد مستقل مجزايي مانند ترجيحات و تكنولوژي است كه رفتار افراد را برحسب نوساناتش تحت تأثير قرار مي دهد. اگر بپذيريم كه قيمت‌ها در بازارهاي مختلف تحت تأثير بنيادهاي اقتصادي تعيين مي‌شوند، بالا و پايين شدن اعتماد مي‌تواند عامل مستقل ایجاد مشکلات زیادی برای بانکی شود که نماد آن بسته است. از سیاستی که اعتماد را دچار خلل می‌کند بپرهیزیم.
شماره ۲۴۷ هفته نامه بورس - صفحه۴
نظر شما