جمشید آسیایی، تحلیلگر کارگزاری اردیبهشت ایرانیان و حافظ عزیزی نقش، مدیر سرمایهگذاری و تحلیل کارگزاری اردیبهشت ایرانیان/ محصولات شیمیایی در بورس تهران تبعیت قابل توجهی از نرخ جهانی متانول دارند. بر همین اساس با رشد قیمتی 30 درصدی این کالا در سال 2017 میتوان شرکتهای پتروشیمی را از شرکتهای برتر بازار سهام در این بازه زمانی دانست. و اما در 3 ماهه نخست سال 2018 میلادی نیز شاهد افزایش بیش از 70 دلاری قیمت متانول در شرق چین بودیم و این ماده شیمیایی تا محدوده قیمتی 430 دلار/تن نیز معامله شد. ولی با اتمام فصل سرما و پایان زمستان، طبق روال معمول شاهد کاهش قیمتها در بازارهای جهانی هستیم بطوری که در حال حاضر و نیمه دوم اسفند ماه 96، بهای هر تن متانول در حدود 360 دلار/ تن معامله می شود.
از دلایل رشد قیمتی متانول از آغاز سال 2018 می توان گفت: افزایش قیمت قابل توجهی که در متانول به وجود آمد ناشی از کاهش عرضه متانول در منطقه شرق چین بود. برودت هوا و بارش سنگین برف در این منطقه باعث قطع ارتباط و مشکل حمل و نقل شده بود و همین موضوع تقاضا را تا حد زیادی افزایش داده بود. و اما در خصوص چشم انداز بازار متانول در نیمه دوم سال 2018 می توان پیش بینی کرد که کسری عرضه رخ داده در شرق چین با به مدار آمدن واحدهای متوقف شده و همچنین بازگشت به مدار واحدهای جدید متانول در سال 2018، شاهد تعادل عرضه و تقاضا( و در نتیجه کاهش قیمت) در بازار این کالا باشیم. ولی قیمت ها هرگز به محدوده سال قبل و زیر 300 دلار/تن بر نخواهد گشت.
در خصوص اثر قیمت نفت بر بازار متانول نیز می توان گفت: یک عامل دیگر که میتواند اثرات با اهمیتی بر بازار متانول بگذارد، افزایش قیمت نفت و به تبع آن افزایش قیمت زغال سنگ در چین و همبستگی بالای این عوامل با قیمت متانول است.شایان ذکر است، بیش از 70 درصد متانول تولیدی در چین از زغال سنگ تولید میشود، برهمین اساس، افزایش قیمت زغال سنگ باعث بالارفتن بهای تمام شده متانول تولیدی می شود. از سوی دیگر برودت هوا باعث افزایش تقاضای گاز طبیعی بخش خانگی در چین شده است. نظر به توجه ویژه دولت چین به مصرف خانگی گاز طبیعی، شاهد قطعی گاز واحدهای صنعتی طی مدت اخیر بوده ایم.
همبستگی قیمت متانول با نفت
در نمودار زیر همبستگی بالای قیمت نفت با متانول به وضوح قابل مشاهده است (دادههای ماهانه مارس 2017 تا مارس 2018 جاری ) نشان دهنده ضریب همبستگی 86درصد% بین قیمت نفت اوپک و متانول MNDRP میباشد).همانگونه که به خاطر دارید، در 28 سپتامبر 2016 (هفتم مهر سال 95) با تصمیم اوپک مبنی بر کاهش عرضه نفت، شاهد رشد قیمتی نفت و متانول بوده ایم. (نمودار یک)
نگاهی به ظرفیت تولید متانول در چین بر مبنای مواد اولیه مصرفی
و اما با توجه به ظرفیت متانول مصرفی چین می توان گفت: چین ابتدای سال 2017 را با ظرفیت موثر 80.7 میلیون تنی آغاز کرد. این کشور طی سال 2018 با افزایش ظرفیت حدود 5 میلیون تنی ( شامل واحدهای جدید و واحدهایی که برای مدت طولانی متوقف شده بودند) ظرفیت خود را به 85.3 میلیون تن افزایش داده است. این افزایش ظرفیت و همچنین واحدهای جدیدی که از منطقه آمریکا و خاورمیانه( از جمله ایران) در سال 2018 به مدار تولید خواهند پیوست قطعا اثرات قابل توجهی بر سمت عرضه متانول خواهد گذاشت.
رشد تقاضا و مصرف متانول در چین بطور فزاینده ای در حال افزایش است. بخش قابل توجهی از متانول مصرفی چین در چرخه MTO یا تولید الفین از متانول استفاده میشود که میزان مصرف متانول در این فرآیند بطور شگفت انگیزی رو به افزایش است. بر اساس گزارش IHS تا سال 2012 به ازای هر 5 تن متانول یک تن از آن در چرخه MTO مصرف خواهد شد ! برای درک بهتر روند افزایش تقاضای متانول در جهان، کافیست به این آمار زیر توجه داشته باشیم :
- میزان تقاضای جهانی متانول در سال 2010 به سطح 49 میلیون تن رسید، در حالی که تا سال 2021 اين تقاضا به بیش از 95 میلیون تن خواهد رسید ( سطح تقاضای فعلي در سال 2018 بیش از 70 میلیون تن تخمین زده میشود ). سهم چین در سال 2000 معادل 12درصد از تقاضا در بازار متانول جهانی بود، در حالی که در سال 2021، این کشور 54درصد از ظرفیت متانول جهانی و 46درصد از تولید متانول جهان را در اختیار خواهد گرفت ! و اما در حدود 70درصد از تقاضای متانول جهان تا سال 2021 به کشورهای حوزه آسیای شرقی اختصاص خواهد یافت که این افزایش تقاضا بازار متانول جهانی را با کسری عرضه مواجه خواهد کرد (با توجه به ظرفیتهای پیش بینی شده تولید متانول )
- چین در طی 17 سال به بزرگترین مصرف کننده و تولید کننده متانول جهان تبدیل شده است. دلیل این امر محدودیتها در مصرف زغال سنگ به عنوان سوخت و محدود کردن عرضه به دلایل زیست محیطی میباشد که بنظر می رسد با تشدید تدابیر محیط زیستی، میزان تقاضای این ماده شیمیایی بر عرضه فزونی یافته است. با توجه به روند رو به رشد تقاضای چین، بنظر می رسد افزایش تقاضای این محصول با شتاب بالایی ادامه یابد بطوری که نرخ رشد پیش بینی شده برای تقاضای متانول چین ( Domestic Cons ) 7درصد در سال تخمین زده شده است ! همچنین، بدون درنظر گرفتن رشد تقاضای سنوات آتی و با فرض ظرفیتهای تولید فعلی، بنظر می رسد میزان واردات متانول چین به بیش از 2 برابر سطح فعلی در 2 سال آینده افزایش یابد.
- علاوه بر رشد تقاضای متانول، مشتقاتی نظیر استیک اسید و فرمالدئید، و مشتقات جديد تر مانند الفین سبک و DME که در حوزه انرژی، رزین و صنایع چوب استفاده میشود، به دلیل رشد و توسعه ساختاری این صنایع در چین، با افزایش چشمگیری مواجه شده اند که روند قیمتها را در بازارهای جهانی تغییر داده اند.
- طبق آمار ICIS میزان مصرف متانول چین در مخازن بنزین این کشور برای سال 2017 معادل 7 میلیون تن بوده است که پیش بینی میشود این میزان به 10 میلیون تن تا سال 2022 برسد ! این سطح مصرف در چین به نوعی موجب تغییر در ساختار عرضه و تقاضای جهانی متانول شده است زیرا با افزایش سطح واردات متانول، باید ظرفیتهای تولیدی جدیدی به سیکل عرضه و تقاضای این محصول افزوده شود.
- با توجه به اینکه مشتقات زیادی از متانول در حال حاضر به عنوان جایگزین مشتقات نفتی برای مصرف برگزیده میشود و در برخی موارد علاوه بر همسویی مصرف آنها با قوانین محیط زیستی، از صرفه اقتصادی بیشتری نیز برخوردارند، برخی از کشورهای صنعتی نظیر چین و هند در حال جایگزینی مصارف نفتی با متانول و مشتقات آن هستند.
- دولت هند برای کاهش هزینه 11 میلیارد دلاری مصرف نفت به عنوان سوخت، اقدام به افزایش ظرفیتهای جدید تولید متانول تا سطح 15000 تن در روز کرده است. با توجه به افزایش تقاضای متانول و افزایش بهای زغال سنگ، بهای متانول با افزایش رو به رو خواهد شد و این امر برای تولید کنندگان متانول خبر مناسبی است.
- پیش بینی میانگین بهای متانول در حوزه آسیای شرقی و آسیای میانه در سال 2018 در حدود 400 دلار است.
مقایسه رشد اقتصادی چین با بقیه جهان
قیمت پیشنهادی متانکس برای قراردادهای ماه مارس سال 2018
همانطور که در جدول زیر مشاهده میکنید، شرکت متانکس (Methanex ) به عنوان بزرگترین تولیدکننده متانول جهان، قیمت فروش متانول در ماه مارس سال گذشته ( اسفند 95) را به نرخ 500 دلار/تن برای منطقه آسیا اعلام کرد. ولی در طی سال و با گرم شدن هوا، قیمتها قدری کاهش پیدا کردند. بطوری که سالجاری میلادی ( دی ماه 96) را به قیمت 470 دلار/تن در منطقه آسیا به فروش رساند. و اما چند روز پیش پیشنهاد و نرخهای فروش متانکس برای قراردادهای ماه مارس جاری( اسفند 96) به بازارها اعلام شد که بر این اساس حوزه آسیا 460 دلار در هر تن بوده است.
- شماره ۲۴۲ هفته نامه بورس - صفحه۷
نظر شما