پس از این ابلاغیه و با توجه به اهمیت اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور، معظم له شعار دو سال پیاپی را با نام اقتصاد مقاومتی انتخاب فرمودند. درهمین زمینه با توجه به اهداف و تکالیفی که سیاستهای اقتصاد مقاومتی بر عهده دولت گذاشته است باید نقد و بررسی صورتگیرد تا معلوم شود چه نتایجی در پی آمده است. بر همین اساس در ادامه برخی از اقدامات دولت یازدهم در این راستا را مرور میکنیم.
رشد صادرات غیر نفتی
بند سیزدهم سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی بر «مقابله با ضربه پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز» از راههای مختلف تاکید دارد. دولت تدبیر و امید با اتکا به این بند توانست برای اولین بار درطول 62 سال گذشته میزان صادرات غیر نفتی خود را بیشتر از صادرات نفتی کند. براساس آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات غیرنفتی ایران در 12 ماهه سال 95 در مجموع به 43 میلیارد و 930 میلیون دلار رسید که این میزان در مقایسه با سال 94 به میزان 54 درصد رشد داشته است. البته دولت نه تنها میزان صادرات محصولات غیر نفتی را افزایش داد بلکه با کاهش نقش پول نفت در بودجه کشور به نحوی گام در مسیر اقتصاد چند محصولی گذاشت. براساس آمارهای موجود میزان وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی بین سالهای 89 تا 92، 44 درصد بود که این میزان در سه سال دولت روحانی به 33 درصد کاهش یافت.
رشد قابل توجه تولید
یکی ازمهمترین ارکان سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی بحث تولید است که در پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب نیز مورد تاکید قرار گرفت. بررسی کارنامه دولت تدبیر و امید در این زمینه حکایت از آن دارد که کارنامه این دولت در زمینه تولید درسه ساله گذشته میتواند مثبت ارزیابی شود زیرا دولت یازدهم در شرایطی کار خود را شروع کرد که رشد تولید در ایران منفی 2.2 بود. تدبیر دولت روحانی و تیم اقتصادی وی موجب شد تا رشدی اقتصادی منفی 2.2 درنخستین سال شروع به کار دولت جای خود را به رشد اقتصادی مثبت 4.2 دهد. این دستاورد بزرگ دولت در حوزه تولید هرچند در برخی از مواقع مورد انتقاد برخی کارشناسان است اما مقایسه میزان رشد تولید درجامعه نشان از آن دارد که تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی با تولید کالای ایرانی روندی رو به رشد دارد. دولت روحانی با اتخاذ مشوقهای تولید توانست به چنین آماری دست پیدا کند. همچنین یکی از این مشوقها ارائه وامهای کلان برای رونق تولید بود. در این دولت 57 هزار واحدی تولیدی برای دریافت وام ثبت نام داشته، که از این تعداد بیش از 16 هزار واحد توانستهاند تسهیلات دریافت کنند.البته تولید محصولات پتروشیمی در نخستین سال دولت یازدهم رشد چشمگیری داشت تا جایی که تولید این محصولات در سال 1393 به 44.5 میلیون تن رسید که از این مقدار 15.9 میلیون تن آن صادر شد.
تأمین امنیت غذایی جامعه
توجه به بخش کشاورزی و اهمیت دادن به تولید محصولات استراتژیک در دولت تدبیر و امید موجب شد تا شاهد رشد و رونق این بخش بیش از دیگر بخش در دولت یازدهم باشیم. شاید یکی از مهمترین دستاوردهای دولت در بخش کشاورزی و تولید محصولات استراتژیک، خودکفایی دوباره گندم در ایران بود. در حالی که 12 سال پیش و در زمان دولت اصلاحات، رئیس جمهوری وقت جشن خودکفایی برگزار کرد اما دولت نهم و دهم نه تنها این رویه را ادامه نداد بلکه در این سالها کشور به یکی از وارد کنندگان گندم تبدیل و سالانه بیش از 6 میلیون تن گندم وارد شد. اگرچه در نخستین روزهای دولت تدبیر و امید آمارها حکایت از خالی بودن انبار گندم میداد اما تدبیر دولت یازدهم موجب شد تا ایران در مدت سه سال به تولید بیش از 14 میلیون تن گندم در سال برسد. در زمینه تولید گوشت به ویژه گوشت قرمز در دولت یازدهم اقدامهای چشمگیری صورت گرفته که میزان واردات این گوشت تقریبا به صفر رسید. همچنین در سال گذشته 76 هزار تن گوشت مرغ و 70 هزار تن تخم مرغ به کشورهای همسایه صادر شد.
توسعه روابط با کشورهای همسایه
در یکی از تبصرههای بند دهم سیاستهای اقتصاد مقاومتی عنوان شده برای توسعه صادرات لازم است برنامهریزی تولید ملی متناسب با نیازهای صادراتی، شکلدهی بازارهای جدید، و تنوع بخشی پیوندهای اقتصادی با کشورها به ویژه با کشورهای منطقه در دستور کار قرارگیرد. دولت تدبیر و امید سال گذشته هم در راستای تحقق اهداف این بند برنامههای ویژه برای وزارت امور خارجه و نمایندگیهای ایران در خارج از کشور تدوین کرد. یکی از این برنامههای سمینار اقتصاد مقاومتی برای سفیران و نمایندگان ایران در خارج از کشور بود. یکی دیگر از اقدامهایی که در جهت تسهیل روابط تجاری صورت گرفت بحث پنجره واحد تجاری فرا مرزی بود که تشریفات گمرکی در کشور از 26 روز کاری به چهار روز کاهش داد. البته ازدیگر دستاوردهای دولت در زمینه توسعه روابط با کشورهای همسایه بحث صادرات دام زنده است که براساس آمار منتشره در سال 93 بیش از 700 هزار راس دام زنده و در سال 94 بیش از 420 هزار راس دام به کشورهای همسایه صادر شد. همچنین دولت تدبیر و امید با افزایش مناطق آزاد تجاری در استانهای کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان به نوعی روابط تجاری با کشورهای همسایه را دستور کار قرار داد.
افزایش صادرات نفتی
تحریمهای یکجانبه غرب موجب شده بود تا در سال 92 میزان صادرات نفت خام ایران به 970 هزار بشکه در روز کاهش پیدا کند اما عملکرد دستگاه دیپلماسی موجب شد تا این میزان در سال 95 به 2 میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند. البته در این بازه زمانی تولید نفت خام ایران از 2.7 میلیون بشکه در روز به 3.8 میلیون بشکه رسید.همچنین در بخش گاز با بهره برداری کامل از فازهای 12،15، 16 و 17 پارس جنوبی حدود 160 میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور افزوده شد. میزان تولید میعانات گازی در دولت یازدهم از 386 هزار بشکه در سال 92 به 528 هزار بشکه رسید. اگر توافق برجام را یکی از شاهکارهای دولت یازدهم بدانیم باید گفت که بیژن زنگنه دومین وزیری بود که با تدبیر توانست پیروزی مهمی در عرصه بینالمللی از آن ایران کند. آذرماه سال 95 اعضای اوپک در حالی برای تعادل بازار اقدام به کاهش تولید نفت خام کردند که تیم مذاکره کننده ایرانی توانستند میزان فروش نفت ایران را افزایش دهند.
ایجاد مناطق آزاد تجاری
بند یازدهم سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی بر توسعه حوزه عمل مناطق آزاد - ویژه اقتصادی کشور به منظور انتقال فناوریهای پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج تاکید میکند.در این زمینه دولت یازدهم تاکنون لایحه ایجاد 5 منطقه آزاد تجاری- صنعتی را به مجلس ارایه کرده و لایحه دو منطقه آزاد سیستان و بانه - مریوان هم تقدیم مجلس میشود. یکی از مهمترین کارهای دولت تدبیر و امید در این زمینه تصویب لایحه منطقه آزاد قصرشیرین است.دولت با تصویب این لایحه ثابت کرد که برای استانهای مرزی و کمترتوسعه یافته مانند کرمانشاه برنامههای توسعهای کلان دارد و ایجاد منطقه آزاد تجاری به دلیل نقش آن در پیشبرد اهداف توسعهای یکی از برنامههای دولت برای این استانها بود.
- ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ماهنامه بازار و سرمایه - تحلیل
نظر شما