همتی آمد،بورس چه بهایی می‌پردازد؟

حضور عبدالناصر همتی در رأس بانک مرکزی، بیش از آن‌که یک اتفاق مثبت قطعی برای بازار سرمایه باشد، یک آزمون پرریسک برای سیاست‌گذاری پولی و ارزی کشور است؛ آزمونی که بورس می‌تواند هم ذی‌نفع آن باشد و هم قربانی آن.
همتی به‌درستی می‌داند که ادامه سیاست چندنرخی ارز، یکی از ریشه‌های رانت، ناکارآمدی و بی‌اعتمادی در اقتصاد ایران است. حرکت به سمت کاهش فاصله نرخ ارز آزاد، نیما و تالار دوم، اگرچه در ادبیات اقتصادی قابل دفاع است، اما در عمل با موانع جدی روبه‌روست؛ از تحریم‌ها و کسری بودجه مزمن گرفته تا فشارهای سیاسی و اجتماعی. باید به این نکته توجه داشت بازار سرمایه از چنین اصلاحی استقبال می‌کند، اما فقط تا جایی که این اصلاح به شوک‌های ناگهانی و غیرقابل‌پیش‌بینی منجر نشود.
تجربه نشان داده بورس ایران بیش از آن‌که از واقعی شدن نرخ ارز آسیب ببیند، از بی‌ثباتی سیاست‌گذار ضربه خورده است. اگر همتی بخواهد مسیر تک‌نرخی شدن ارز را با تصمیمات مقطعی، دستوری یا عقب‌نشینی‌های ناگهانی پیش ببرد، نتیجه نه‌تنها حمایت از بورس نخواهد بود، بلکه می‌تواند موج تازه‌ای از بی‌اعتمادی را به بازار تحمیل کند. بورس به سیاست شفاف، قابل پیش‌بینی و زمان‌بندی‌شده نیاز دارد؛ نه شعار اصلاح.
از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که بخش مهمی از رشد اسمی بورس در سال‌های گذشته، محصول تورم و افزایش نرخ ارز بوده است. اگر سیاست‌های همتی منجر به مهار نسبی تورم یا کنترل انتظارات تورمی شود، این موضوع در کوتاه‌مدت می‌تواند فشار اصلاحی بر بازار سهام وارد کند؛ به‌ویژه در نمادهایی که بیش از آن‌که پشتوانه عملیاتی داشته باشند، بر موج تورم سوار شده‌اند. اینجاست که تضاد منافع کوتاه‌مدت بورس و اهداف کلان بانک مرکزی آشکار می‌شود.
همتی احتمالاً در برابر فشار برای تثبیت مصنوعی ارز مقاومت خواهد کرد، اما سؤال اصلی این است: آیا ابزار و اختیار کافی برای پیشبرد سیاست مستقل دارد؟ اگر پاسخ منفی باشد، بازار سرمایه خیلی زود متوجه خواهد شد که تغییر نام‌ها، لزوماً به معنای تغییر مسیر نیست.
در نهایت، حضور همتی نه ناجی بورس است و نه دشمن آن. اثرگذاری او بر بازار سرمایه، کاملاً به میزان ثبات، شفافیت و تداوم سیاست‌ها بستگی دارد. بورس ایران دیگر به وعده واکنش مثبت نشان نمی‌دهد؛ بازار منتظر عمل است، آن هم بدون شوک، بدون عقب‌گرد و بدون هزینه‌سازی برای اعتماد سرمایه‌گذار.

مهناز شوقی _ روزنامه نگار