شفا در کانون تردیدها/ سهامداران خرد چه سهمی از این واگذاری دارند؟

به گزارش صدای بورس در جریان یکی از بزرگ‌ترین معاملات سال‌های اخیر بازار سرمایه، سرانجام پس از سه روز رقابت شدید، بلوک مدیریتی ۹۰.۵۲ درصدی سهام شرکت سرمایه‌گذاری شفا دارو به فروش رفت؛ بلوکی که عرضه آن با بیش از ۲.۴ میلیارد سهم و ارزش پایه ۱۵.۴ هزار میلیارد تومان همراه بود و از سوی کارگزاری بانک ملی با قیمت پایه هر سهم ۶,۲۹۴ تومان وارد رقابت شد.

اما عطش متقاضیان برای دستیابی به کنترل مدیریتی این مجموعه عظیم دارویی، قیمت هر سهم را در یک رقابت فشرده به رقم باورنکردنی ۱۴,۶۸۱ تومان در صورتی که قیمت هر سهم در بازار خرد ۱۳۶۷۰ ریال در روز معامله بود رساند؛ رشدی بیش از ۱۳۳ درصد نسبت به قیمت اولیه و در نهایت ثبت ارزش نهایی معامله در تراز ۳۷ هزار میلیارد تومان.

رقم شگفت‌انگیز این واگذاری، نه تنها به لحاظ حجم مالی، بلکه از منظر فاصله قابل توجه با ارزش‌های بنیادین شرکت، سؤال‌ها و حواشی فراوانی را میان فعالان و تحلیل‌گران بازار به وجود آورد. صورتمالی شفا دارو، ارزش پرتفوی بورسی این هلدینگ را تنها در محدوده ۸ هزار میلیارد تومان برآورد می‌کند و تا پیش از این واگذاری، ارزش بازار کل شرکت حدود ۳.۵ هزار میلیارد تومان بود، اما بلوک مدیریتی به قیمتی بیش از ۱۰ برابر مارکت کپ و چهار برابر ارزش پرتفوی به فروش رسید؛ شکافی غیرمعمول که به بیان بسیاری از ناظران، حتی با لحاظ مدیریت یکپارچه دارایی‌ها و مالکیت بر زنجیره‌های دارویی کلیدی نظیر شرکت‌های دانا، جابر ابن‌حیان، اسوه، کیمیدارو و پخش رازی نیز به دشواری قابل توجیه است، به‌ویژه آنکه تاکنون گزارش مستقلی از ارزش‌گذاری دارایی‌های شرکت و مستندات عدد ۳۷ همتی معامله منتشر نشده است.

این معامله در چارچوب اجرای سیاست‌های خروج بانک ملی از بنگاه‌داری و واگذاری دارایی‌های وابسته، پیامی روشن به فضای سرمایه‌گذاری داشت. خریدار نهایی، خانواده فرزادنیا، توانستند با استفاده از کارگزاری کارآمد و انتقال مالکیت سهام به کد خانم میترا فرزادنیا، کنترل مدیریتی شفا دارو را در اختیار بگیرند. با وجود استدلال موافقان معامله مبنی بر نقش ویژه بلوک مدیریتی و «پریمیوم کنترل»، ارزش جایگزینی دارایی‌ها و مزیت استثنایی در تملک بخش مهم زنجیره تأمین دارو در کشور، هنوز فاصله زیاد بین ارزش معاملاتی و مبانی مالی روشن نشده و مقایسه شرکت با سرمایه‌گذاری البرز (والبر) که نسبت ارزش بازار و پرتفوی آن متعادل است، این دوگانگی را برجسته‌تر می‌کند.

یکی از نقاط ابهام این معامله، گمانه‌زنی‌هایی درباره وجود منتفعان پنهانی فراتر از فروشنده و خریدار رسمی است. رقابت تنگاتنگ و ورود بازیگران عمده پیش از معامله نهایی، پرسش‌هایی را درباره امکان انتفاع گروه‌هایی با دسترسی به اطلاعات یا نفوذ در فرآیند قیمت‌گذاری و عرضه به میان آورده است، مسئله‌ای که ضرورت شفاف‌سازی و پاسخگویی نهاد ناظر را پررنگ‌تر می‌سازد.

در این میان، آنچه کمتر محل توجه بوده، وضعیت سهامداران خرد است؛ سهامدارانی که سهم شفا دارو را با اتکا به ترکیب سهامداری قدرتمند پیشین (نهادهایی نظیر تأمین اجتماعی، ستاد اجرایی، بانک ملی و…) خریده بودند و حالا با واگذاری عمده و دگرگونی اساسی در ترکیب مدیریتی روبرو شده‌اند، بدون آنکه امکانی برای حضور در فرآیند واگذاری یا بهره‌مندی از پریمیوم معامله بلوکی داشته باشند. در واقع، قیمت سهم در بازار متعارف با اختلاف معنادار نسبت به نرخ معاملاتی بلوک همچنان معامله می‌شود و سود حاصل از معامله تنها به فروشنده و خریدار عمده رسیده است. این نکته، اهمیت توجه به منافع سهامداران غیرکنترلی و نقش حمایتی نهاد ناظر را دوچندان می‌کند؛ پرسشی اساسی که همچنان بی‌پاسخ مانده و آثار چنین معاملات پرسود و پرابهام را بر اعتماد عمومی به ساختار ارزش‌گذاری بازار به چالش می‌کشد.

در مجموع، اگرچه واگذاری شفا دارو به لحاظ حجم، اهمیت و پیامدهای ساختاری واجد اهمیتی بی‌سابقه است، اما هنوز ابعاد پرسش‌برانگیز آن از نگاه کارشناسان و فعالان بازار سرمایه رفع نشده و چگونگی توزیع منافع، شفافیت سازوکار قیمت‌گذاری و تضمین حقوق سهامداران خرد، نقاطی کلیدی است که شفاف شدن آن‌ها می‌تواند مسیر معاملات آتی مشابه را نیز تعیین کند.