بازارگردانی بهعنوان یکی از ارکان اصلی ثبات و نقدشوندگی، نقش تعیینکنندهای در عمقبخشی و افزایش کارایی بورس اوراق بهادار تهران دارد. طی سالهای اخیر، به دلیل نوسانات شدید و کمعمق بودن نسبی بازار سرمایه، اهمیت حضور فعال و مؤثر نهادهای بازارگردان بیش از هر زمان دیگری احساس شده است. از این منظر، چشمانداز آینده این فعالیت بهشدت وابسته به توسعه زیرساختهای مقرراتی و عملیاتی است؛ زیرساختهایی که باید محیطی مناسب و قابل اتکا برای عملکرد حرفهای بازارگردانها ایجاد کند.
آینده بازارگردانی در ایران را میتوان در مسیر حرکت بهسوی الزامات سختگیرانهتر، فعالیت حرفهایتر و بهرهگیری گستردهتر از فناوریهای پیشرفته ارزیابی کرد. انتظار میرود سازمان بورس با تدوین استانداردهای دقیقتر، بازارگردانها را از مدلهای مبتنی بر تعهدات حداقلی دور کرده و به سمت استفاده از الگوریتمها و سامانههای معاملاتی خودکار سوق دهد. چنین تغییری نهتنها خطای انسانی را کاهش میدهد، بلکه سرعت واکنش به اطلاعات را افزایش میدهد و در نهایت کیفیت کشف قیمت و سطح نقدشوندگی را بهبود میبخشد.
در کنار این تحول فناورانه، تنوعبخشی به ابزارهای مالی و توسعه بازار مشتقه میتواند فضاهای جدیدی برای پوشش ریسک و مدیریت حرفهایتر موقعیتها ایجاد کند. با این حال، بازارگردانها در بورس ایران همچنان با مجموعهای از چالشهای ساختاری روبهرو هستند که کارایی عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار میدهد. مهمترین این چالشها کمعمقی بازار و نقدینگی نامتوازن است؛ شرایطی که موجب میشود حجم منابع لازم برای مدیریت دامنههای نوسان در مقاطع بحرانی فراتر از توان عملیاتی آنها قرار گیرد و تعهدات بازارگردانی عملاً به عاملی برای تحمیل زیانهای سنگین تبدیل شود.
علاوه بر این، محدودیتهای مقرراتی و معاملاتی، از جمله دامنه نوسان محدود و قوانین سختگیرانه توقف و بازگشایی، انعطافپذیری لازم برای مدیریت ریسک را از بازارگردانها میگیرد. نبود ابزارهای کافی پوشش ریسک، بهویژه فروش استقراضی و ابزارهای مشتقه کارآمد، نیز قدرت مانور بازارگردانها را برای مدیریت ریسکهای سیستماتیک و غیرسیستماتیک کاهش میدهد. در کنار همه اینها، سرمایه ناکافی و هزینههای عملیاتی بالا برای تأمین منابع لازم ایفای تعهدات حجمی و ارزشی در بازاری بزرگ و پرنوسان، حاشیه سود فعالیت بازارگردانی را تحت فشار قرار داده و انگیزه حضور فعال را تضعیف میکند.
بنابراین دستیابی به یک سیستم بازارگردانی مؤثر که بتواند نقش واقعی خود را در ثباتبخشی و افزایش نقدشوندگی ایفا کند، مستلزم بازنگری جدی در مقررات، تسهیل دسترسی به ابزارهای پوشش ریسک و ایجاد بستر مناسب برای بهرهگیری از فناوریهای نوین است. تنها با چنین اصلاحاتی میتوان بازارگردانها را به مهرههای کلیدی تعادلبخشی بازار تبدیل کرد؛ نه به بازیگرانی که تنها حداقلهای لازم را انجام میدهند.
-
سهیلا نقی پور - مدیر معاملات برخط کارگزاری بانک صادرات
-
شماره ۶۱۸ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما