اقتصاد کم‌کربن موتور محرک فلز سرخ /ایران در تولید مس سبز پیشتاز می‌شود؟

به گزارش صدای بورس، نشست تخصصی «مس در اقتصاد کم کربن» به همت گروه مالی کیمیا در شرکت بورس تهران و باحضور اصحاب رسانه و فعالین صنعت مالی برگزار شد.

چشم‌انداز تقاضای جهانی مس؛ محرک‌های جدید و پیش‌بینی قیمت

اسماعیل دلفراز، مدیرعامل گروه مالی کیمیا، در این نشست با اشاره به وضعیت ذخایر و تولید جهانی این فلز اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد ریسک اتمام ذخایر مس در جهان پایین است و منابع فعلی می‌توانند تا حدود ۴۵ سال آینده پاسخگوی نیاز بازار باشند.

به گفته او، حجم ذخایر شناسایی‌شده جهانی بیش از یک میلیارد تن است و در حال حاضر سالانه حدود ۲۲.۵ میلیون تن مس تولید می‌شود. دلفراز افزود: در حالی‌که میانگین عیار سنگ مس در ۱۵۰ سال گذشته بیش از پنج درصد بود، اکنون این میزان به کمتر از یک درصد رسیده است؛ موضوعی که اهمیت توسعه فناوری‌های فرآوری و افزایش بهره‌وری در استخراج را دوچندان می‌کند.

چالش‌های پیش‌روی صنعت مس

مدیرعامل گروه مالی کیمیا با اشاره به موانع افزایش تولید در معادن گفت: کاهش عیار کانسنگ، دشواری تأمین مالی پروژه‌ها و تشدید محدودیت‌های زیست‌محیطی از جمله چالش‌های اصلی صنعت مس هستند. وی افزود: ریسک‌های سیاسی، مالیاتی، هزینه انرژی و سیاست‌های ملی‌سازی منابع نیز از عواملی‌اند که می‌توانند روند توسعه این صنعت را کند کنند.

وی تأکید کرد: نوآوری، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های فرآوری و بازیافت، و حمایت دولت‌ها از معادن می‌تواند مسیر توسعه پایدار در صنعت مس را هموار کرده و مانع از خروج منابع ارزشمند از کشورهای تولیدکننده شود.

دلفراز در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تغییرات ساختاری در تولید جهانی مس گفت: جغرافیای فرآوری با جغرافیای استخراج تفاوت دارد و الزاماً کشورهایی که دارای ذخایر غنی هستند، در بخش فرآوری و ذوب نقش اصلی را ایفا نمی‌کنند.

مدیرعامل گروه مالی کیمیا افزود: در ۶۰ سال گذشته سهم آمریکای لاتین از تولید جهانی مس از ۱۹ درصد به ۴۰ درصد افزایش یافته، در حالی‌که آمریکای شمالی و آفریقا به ترتیب با افت ۲۶ و ۹ درصدی سهم تولید مواجه شده‌اند. اروپا نیز کاهش دو درصدی را تجربه کرده است.

به گفته وی، در بخش پالایش، کشورهایی مانند چین، ژاپن، آلمان و هند عملکرد برجسته‌ای دارند، در حالی‌که در بخش استخراج، شیلی و پرو پیشتاز هستند.

تمرکز تولید در معادن آمریکای جنوبی

دلفراز با اشاره به تمرکز بالای تولید در معادن آمریکای جنوبی گفت: ۲۰ معدن بزرگ جهان در مجموع ۹.۴۷۶ میلیون تن مس تولید می‌کنند که معادل ۴۲ درصد از کل تولید جهانی است. از این میان، ده معدن در قاره آمریکای جنوبی و شش معدن در کشور شیلی قرار دارند.همچنین تمرکز بالا در زنجیره تأمین سبب شده هرگونه اختلال در فعالیت این کشورها، تأثیر مستقیمی بر قیمت جهانی مس داشته باشد.

به گفته مدیرعامل گروه مالی کیمیا، در بخش ذوب نیز تمرکز جغرافیایی عمدتاً در قاره آسیا مشاهده می‌شود؛ به‌طوری‌که از میان ۲۰ واحد ذوب بزرگ جهان، ۱۶ واحد در آسیا و ده واحد در چین واقع شده‌اند.

ورود به دوره جدید تقاضای مس

مدیرعامل گروه مالی کیمیا با اشاره به تحولات اخیر بازار جهانی اظهار کرد: از سال ۲۰۱۸ به بعد، جهان وارد «دوره جدید تقاضای مس» شده است؛ دوره‌ای که محرک اصلی آن سیاست‌های کاهش انتشار کربن، توسعه فناوری‌های پاک و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی سبز است.برآوردها نشان می‌دهد تولید جهانی مس تا سال ۲۰۲۷ به سقف تاریخی ۲۴.۲ میلیون تن خواهد رسید.

دلفراز دو عامل «رشد جمعیت جهانی» و «افزایش مصرف سرانه در صنایع نوین» را مهم‌ترین محرک‌های روند صعودی قیمت مس در دهه آینده دانست و گفت: بررسی دقیق این عوامل برای سیاست‌گذاری صنعتی و سرمایه‌گذاری ضروری است.

مدیرعامل گروه مالی کیمیا در ادامه با اشاره به روندهای اثرگذار بر بازار جهانی مس در مسیر گذار به اقتصاد کم‌کربن گفت: هرچند زیرساخت‌های شارژ هنوز تأثیر قابل‌توجهی بر تقاضا ندارند، اما رشد چشمگیر مصرف در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه خورشیدی و بادی، یکی از مهم‌ترین محرک‌های افزایش تقاضای مس است.

وی افزود: سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی خورشیدی از ۱۴۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ به ۴۴۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده و در بخش انرژی بادی نیز همین روند تکرار شده است.

به گفته دلفراز، مصرف مس در شبکه‌های انتقال و توزیع برق به اوج خود یعنی حدود سه میلیون تن در سال خواهد رسید و مصرف در انرژی بادی و خورشیدی نیز مجموعاً نزدیک به همین رقم است.

دلفراز خاطرنشان کرد: در کوتاه‌مدت انرژی خورشیدی پیشتاز است، اما در افق بلندمدت انتظار می‌رود انرژی بادی به دلیل امکان تولید مداوم حتی در شب، از نظر صرفه اقتصادی و حجم مصرف فلزات به‌ویژه مس، از خورشیدی سبقت بگیرد.

مدیرعامل گروه مالی کیمیا افزود: توسعه شبکه‌های انتقال برق و گسترش خودروهای الکتریکی نیز سهم فزاینده‌ای در رشد تقاضای جهانی مس دارند؛ به‌گونه‌ای که مصرف این فلز از محدوده انرژی خورشیدی و بادی فراتر رفته و اکنون به یکی از ارکان اصلی اقتصاد کم‌کربن تبدیل شده است.

ردپای کربن؛ شاخص جدید در صنعت مس

غلامرضا ملاطاهری، معاون طرح و برنامه‌ریزی شرکت ملی صنایع مس ایران،در ادامه نشست بر لزوم تطبیق صنعت مس با الزامات زیست‌محیطی جهانی تأکید کرد و گفت: حرکت به سمت تولید مس سبز یک ضرورت استراتژیک و اجتناب‌ناپذیر برای تمام بازیگران زنجیره معدن و فلزات محسوب می‌شود.

وی با اشاره به اینکه موضوع ردپای کربن در سال‌های اخیر به شاخصی کلیدی در صنایع معدنی و فلزی تبدیل شده است، اظهار داشت: در مسیر سبز شدن صنایع فلزی، فلز مس از مزیت نسبی قابل‌توجهی برخوردار است، اما در عین حال باید با استانداردهای جدید و سخت‌گیرانه زیست‌محیطی منطبق شود.

معاون طرح و برنامه‌ریزی شرکت ملی صنایع مس ایران افزود: در حال حاضر، استانداردهای بین‌المللی جدیدی در حال اجراست که تولیدکنندگان را ملزم به رعایت اصول زیست‌محیطی و کاهش انتشار کربن در فرآیند تولید می‌کند. همچنین در گذشته مس به‌صورت معمولی تولید و عرضه می‌شد، اما اکنون مفهوم “مس سبز” مشابه محصولات ارگانیک در صنایع غذایی، با ارزش‌افزوده بالاتر و قیمت متمایز در بازار مطرح شده است.

رشد سریع سهم تولید سبز در بازار جهانی

به گفته معاون طرح و برنامه‌ریزی شرکت ملی صنایع مس ایران، بازار جهانی در حال پذیرش این تغییر است و هم‌اکنون حدود ۳۰ درصد از تولید جهانی مس با استانداردهای سبز هم‌راستا شده است. ملاطاهری تصریح کرد: این سهم به‌سرعت در حال افزایش است و شرکت‌های بزرگ معدنی جهان، به‌ویژه در آمریکای جنوبی و آسیا، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای برای انطباق با این الزامات انجام داده‌اند.

وی تأکید کرد: حرکت به سمت تولید مس سبز، هرچند نیازمند سرمایه‌گذاری و اصلاح فرآیندهای تولید است، اما در بلندمدت می‌تواند مزیت رقابتی قابل‌توجهی برای کشورها و شرکت‌هایی که زودتر این مسیر را آغاز می‌کنند، ایجاد کند.

ملاطاهری در ادامه با تأکید بر روند جهانی حرکت به سمت تولید کم‌کربن گفت: باید از هم‌اکنون برای جایگاه ایران در تولید مس سبز برنامه‌ریزی شود. در غیر این صورت، کشورهایی که تمهیدات لازم را اتخاذ نکنند، در آینده با چالش‌های جدی صادراتی و رقابتی روبه‌رو خواهند شد.

ابزارهای جهانی کنترل انتشار کربن

معاون طرح و برنامه‌ریزی شرکت ملی صنایع مس ایران با اشاره به ابزارهای سیاستی جهانی در کاهش انتشار کربن اضافه کرد: در حال حاضر دو سازوکار اصلی در سطح بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.نخست، نظام مالیات کربن است که در کشورهایی مانند سوئد به ازای هر تُن انتشار کربن حدود ۱۰ دلار مالیات اخذ می‌شود؛ در اروپا این رقم به حدود ۹۰ یورو رسیده و در کشورهای اسکاندیناوی از یک یورو آغاز می‌شود.ابزار دوم، نظام تجارت انتشار است که بر اساس آن شرکت‌ها می‌توانند در صورت کاهش انتشار، مازاد سهمیه خود را به دیگران بفروشند.

ملاطاهری خاطرنشان کرد: این دو سیاست به‌صورت هم‌افزا عمل کرده و موجب تسریع روند کاهش انتشار کربن در سطح جهانی شده‌اند. بنابراین ایران نیز نباید از این جریان جهانی عقب بماند و لازم است از امروز زیرساخت‌های لازم برای اجرای چنین نظام‌هایی در کشور فراهم شود.