نکول عبارت است از نبود ایفای به‌موقع تمام یا قسمتی از تعهدات (قراردادی و قانونی). عدم ایفای تعهدات ممکن است از دلایلی همچون نداشتن تمایل و توانایی مالی یا وجود موانع در انجام تسویه ناشی شود. ایفای به موقع تعهدات بر اساس شرایط قرارداد و مقررات تعیین می‌شود.
از نظر شرکت رتبه‌بندی اعتباری پایا در مورد ناشر در شرایط زیر نکول رخ داده است:
- ناشر اعلام ورشکستگی کند،
- حکم توقف یا ورشکستگی ناشر توسط دادگاه صادر شود،
- ناشر بنا به هر دلیل منحل شود،
- در صورتی‌که حداقل یکی از تعهدات ناشر نکول شود،
- در صورتی‌که شواهد قوی و قابل اتکا به‌دست آید که به‌دلیل اختلال در کسب‌وکار ناشی از محدودیت‌های قانونی، موانع و محدودیت‌های فنی، مسدود شدن بخشی عمده‌ای از دارایی‌ها و یا وقوع مشکلات جدی نقدینگی، بخش عمده‌ای از تعهدات ناشر با احتمال بسیار بالا در آینده پرداخت نخواهد شد.
همچنین در مورد اوراق بدهی در شرایط زیر نکول رخ داده است:
- در صورتی‌که تعهدات اوراق (اعم از اصل یا فرع) در سررسیدهای تعهدشده یا ظرف دورۀ بخشودگی معین‌شده در قرارداد اوراق بدهی، پرداخت نشود.
- درصورتی که به‌منظور جلوگیری از ورشکستگی ناشر یا وقوع نکول مطابق بند قبلی، هرگونه تجدیدساختار در بدهی اعم از تبدیل اوراق به سهام (به استثنای اوراق قابل تبدیل) یا تبدیل به اوراق بدهی دیگر و یا تغییر در مشخصات اوراق به وقوع بپیوندد.
حال که تعریف نکول مشخص شد به تعریف ریسک اعتباری می‌پردازیم. ریسک اعتباری از احتمال نکول وام‌گیرندگان و نیز طرفین (counterparties) معاملات مشتقه ناشی می‌شود.
لازم به ذکر است ریسک اعتباری به احتمال نکول طرف مقابل (ریسک نکول) محدود نمی‌شود. بدتر شدن صلاحیت اعتباری از طریق تنزل رتبه اعتباری (migration risk) نیز نمودی از ریسک اعتباری است. مؤسسات اعتباری مثل S&P، Moody’s و Fitch در مورد صلاحیت اعتباری (creditworthiness) ناشرین و نیز اوراق بهادار آنها در قالب رتبه اعتباری به صورت حروف، اعداد و عبارات خاص اظهارنظر می‌کنند. این اظهارنظر بر ظرفیت و توانایی ناشر در ایفای به موقع تعهدات مالی وی متمرکز است. همان طور که در بالا ذکر شد رتبه‌بندی اعتباری در یک طبقه‌بندی به رتبه‌بندی اعتباری ناشر و رتبه‌بندی اعتباری اوراق‌بهادار تقسیم می‌شود.
رتبه‌بندی اعتباری ناشر اظهارنظری آینده‌نگر در مورد شایستگی اعتباری کلی ناشر است. این اظهارنظر بر ظرفیت و تمایل ناشر در ایفای به موقع تعهدات مالی وی متمرکز است. رتبه‌بندی اعتباری اوراق بهادار اظهارنظری آینده‌نگر درباره شایستگی اعتباری ناشر با توجه به تعهد مالی معین است. در رتبه بندی اوراق بهادار مواردی همانند شایستگی اعتباری سایر ارکان (از قبیل ضامن، متعهد پذیره‌نویس و بازارگردان)، شرایط قرارداد، مبلغ اوراق و مقایسه آن با ظرفیت بدهی ناشر، موارد مصرف اوراق بدهی، اولویت اوراق بهادار نسبت به سایر تعهدات و وضعیت وثایق اوراق بهادار مورد توجه قرار می گیرد. همچنین رتبه‌بندی اعتباری را می‌توان به بلندمدت و کوتاه‌مدت طبقه‌بندی کرد. رتبه‌بندی اعتباری بلندمدت کیفیت اعتباری ناشر را بر اساس ویژگی‌های اقتصادی و مالی در سطوح مختلف کلان اقتصادی، صنعت و ناشر ارزیابی می‌کند. برای رسیدن به این هدف، رقابت‌پذیری، حساسیت به متغیرهای اقتصادی و ریسک‌های گوناگون، مقررات، نوآوری‌های تکنولوژیک و کیفیت مدیریت مورد توجه قرار می‌گیرد. رتبه‌بندی اعتباری کوتاه‌مدت توانایی دسترسی ناشر به نقدینگی و منابع مالی، به‌منظور ایفای تعهدات زیر یک‌سال را ارزیابی می‌کند. همچنین دورنمای رتبه اعتباری، اظهارنظر در مورد مسیر احتمالی رتبه اعتباری در میان مدت است. دورنمای رتبه اعتباری در پنج طبقه قرار می گیرد: مثبت، منفی، باثبات، در حال تدوین یا چندگانه. دورنمای مثبت بدین معنی است که رتبه ممکن است افزایش یابد در حالی‌که دورنمای منفی بدین معنی است که رتبه ممکن است کاهش یابد.
دورنمای باثبات بدین معنی است که احتمالاً رتبه در آینده قابل پیش‌بینی تغییر نخواهد کرد. دورنمای در حال تدوین بدین معنی است که رتبه اعتباری ممکن است کاهش یا افزایش یابد. دورنمای چندگانه بدین معنی است که سناریوهای مختلفی در مورد تغییر رتبه اعتباری در میان‌مدت وجود دارد. تخصیص دورنمای مثبت، منفی، باثبات، در حال تدوین یا چندگانه به یک رتبه اعتباری ضرورتاً به معنی تغییر آن رتبه اعتباری در میان‌مدت نیست. همچنین تخصیص دورنمای باثبات برای یک رتبه اعتباری، ضرورتاً به معنی عدم تغییر آن رتبه اعتباری در میان‌مدت نیست.
در صورتی‌که مؤسسه اعتباری متوجه شود که بازنگری رتبه اعتباری موقتاً غیرممکن یا مشکل است، می‌تواند رتبه اعتباری را به حالت تعلیق درآورد. این امر زمانی رخ می‌دهد که دستیابی به اطلاعات ضروری برای بازنگری رتبه اعتباری غیرممکن یا مشکل باشد. تعلیق، حالت موقت محسوب می‌شود و اگر رخدادی که باعث تعلیق شده است رفع نگردد، رتبه اعتباری حذف خواهد شد. در صورتی‌که مؤسسه اعتباری متوجه شود بازنگری رتبه اعتباری در آینده به دلیل ناکافی بودن اطلاعات یا وجود اطلاعات نادرست و نبود همکاری ناشر در ارائه اطلاعات کامل و صحیح غیرممکن است، رتبه اعتباری را حذف خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
«مشترک تدبیرگران فردا» صدرنشین شد
همچنین در صورتی‌که مؤسسه اعتباری تغییر رتبه اعتباری را در کوتاه‌مدت محتمل بداند، رتبه اعتباری را در حالت پایش قرار می‌دهد. رتبه‌های در حالت پایش در سه دسته مثبت، منفی یا در حال تدوین قرار می‌گیرد. مثبت به معنی احتمال افزایش رتبه اعتباری، منفی به معنی احتمال کاهش رتبه اعتباری و در حال تدوین به معنی احتمال افزایش یا کاهش رتبه اعتباری است. زمانی که مؤسسه اعتباری اطلاعات ضروری را بدست آورده و تجزیه و تحلیل مربوطه را تکمیل کند، رتبه را از حالت پایش خارج خواهد کرد. قرار گرفتن رتبه اعتباری در حالت پایش ضرورتاً به معنی تغییر رتبه اعتباری پس از تکمیل تجزیه و تحلیل مربوطه نیست. همچنین رتبه اعتباری ممکن است بدون اینکه قبلاً در حالت پایش قرار گرفته باشد تغییر کند.
- علیرضا سارنج، عضو کمیته رتبه‌بندی اعتباری شرکت رتبه‌بندی اعتباری پایا
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۰
نظر شما