به گزارش صدای بورس، البته در عمل شاهد بودیم که در ماه‌های پایانی سال تعداد عرضه‌های اولیه به تعداد انگشتان یک دست هم نرسید.
امکان تغییرات و ایجاد تحول
با این حال همزمان با شروع سال جدید امیر هامونی مدیرعامل فرابورس ایران از رونق یافتن عرضه‌های اولیه در سال ۱۴۰۰ با ایجاد تحولاتی در روند و شیوه عرضه‌های اولیه خبر داد.هامونی در خلال اظهاراتش تغییرات احتمالی را در خصوص روش بوک بیلدینگ، حراج و انجام عرضه‌ها طی دو مرحله اعلام کرد و افزود: استفاده از روش‌های حراج برای عرضه‌های کوچک و انجام کشف قیمت توسط صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک جزو تغییرات احتمالی روش عرضه‌های اولیه در سال ۱۴۰۰ خواهد بود. در مجموع به نظر می‌رسد راهکارها و پیشنهادات مطرح شده در رابطه با نحوه عرضه‌های شرکت‌های کوچک در انتهای سال ۹۹ به سازمان ارسال شده و اکنون در حال تدوین و پیگیری است.
راهکاری برای فرار از فشار
مهدی قلی پور خانقاه، نایب رئیس هیأت مدیره سبدگردان الماس در گفت وگویی به بررسی اجمالی تغییرات احتمالی در خصوص عرضه های اولیه پرداخت.
تغییر روش عرضه های اولیه در شرایط فعلی چه ضرورتی دارد؟
به نظر می رسد فرابورس به دنبال راهی برای متقاعد کردن سازمان بورس برای انجام عرضه‌های اولیه جدید است، عرضه‌هایی که به واسطه وضعیت جاری بازار و نگرانی از انتقادها بابت فشار عرضه روی سایر سهام متوقف شده است.
چه تغییرات احتمالی باید در روند فعلی عرضه‌ها مدنظر قرار گیرد؟
یکی از پیشنهادات ،عرضه شرکت‌های جدید به صندوق‌های سرمایه‌گذاری به جای عموم است که به نظر برای گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری غیر مستقیم نیز مناسب است. اگرچه عرضه اولیه شرکت‌های بزرگ با روش بوک بیلدینگ صورت می‌گیرد که روش مناسبی است ، اما شرایط فعلی بازار برای عرضه شرکت‌های بزرگ خیلی مناسب نیست. شرکت‌های کوچک را هم می‌توان به دو روش حراج و قیمت ثابت عرضه کرد.
روش‌های فعلی چه معایب و مزایایی دارند؟
هر کدام از روش‌ها مزایا و معایبی دارند، ولی به نظر دلیل عنوان کردن لزوم تغییر روال عرضه اولیه‌ها، عدم فشار به بازار در شرایط منفی
بوده است.
تغییر در روش عرضه‌های اولیه چگونه می‌تواند موجب رونق بنگاه‌ها شود؟
عرضه اولیه به معنی فروش سهام توسط سهامدار است و برای تأمین مالی خود شرکت نیست. البته سهامدار می‌تواند از منابع ایجاد شده برای شرکت عرضه شده در قالب افزایش سرمایه یا سایر طرح‌های خود تزریق کند، یا از سهام قیمت‌گذاری شده در بورس به عنوان وثیقه برای اخذ تسهیلات برای سایر طرح‌های خود استفاده کند. همچنین شرکت‌های لیست شده امکان انتشار اوراق بدهی را هم خواهند داشت.
انجام عرضه ها از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه آثاری به‌همراه خواهد داشت؟
عرضه شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های کوچک در صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایده مناسبی است، به این دلیل که هزینه های عرضه به عموم را کاهش می‌دهد. در حال حاضر عرضه سهام به شدت سهمیه‌بندی شده و هزینه معاملات بالا است. از سوی دیگر، طرح مذکور امکان مذاکرات برای فروش اختصاصی را افزایش می دهد و در نهایت مردم در قالب یونیت هولدرهای صندوق‌ها نفع خواهند برد و البته وضعیت عملکرد صندوق‌ها نیز بهتر خواهد شد.
چالش کشف قیمت و سهمیه
محمد خبری‌زاده، کارشناس بازار سرمایه در خصوص مسائل پیرامون عرضه های اولیه گفت: چالش های عرضه اولیه به دو مشکل قبل و بعد از عرضه اولیه بازمی‌گردد. همواره در کشور مان برای قیمت‌گذاری عرضه‌های اولیه با مشکلاتی روبه رو هستیم. این در حالی است که در سطح دنیا کشف قیمت صورت می‌گیرد.
خبری‌زاده با اشاره به مشکلات کشف قیمت عرضه‌های اولیه افزود: در کشور ما تقریبا کشف قیمتی در این فرآیند صورت نمی‌گیرد. در روشی که در حال حاضر اجرایی می‌شود دامنه تقریبا ۵ درصدی اعلام می‌شود و افراد دامنه بالا را انتخاب و سهم را می خرند. این کارشناس بازار اظهار داشت: علاوه بر مشکل کشف قیمت عرضه اولیه در کشور ما، وجود سهمیه‌های خرید و فروش از دیگر مشکلات روند فعلی است. موضوع این است که برخی از شرکت‌ها به حدی کوچک هستند که تعداد سهامی که به خریدار می‌رسد بسیار اندک است. بیشتر از ۹۰ درصد عرضه‌هایی که در سال ۹۹ انجام شد مربوط به چنین شرکت‌هایی بود.
خبری‌زاده ادامه داد:مشکل سهمیه‌بندی نیز از مشکلات کشف قیمت نشات می‌گیرد اگر اجازه رقابت به نهادهای مالی بزرگ مثل صندوق‌ها و شرکت‌های سبدگردانی داده شود این نهادها به راحتی می‌توانند با یک تحلیل، قیمت ارزنده شرکت را پیدا کرده و قیمت را با حجم مورد نظر وارد سیستم کنند.این کارشناس بازار تغییر روند فعلی عرضه های اولیه را لازم دانست وتاکید کرد: تغییر مکانیسم کشف قیمت و جلوگیری از عرضه شرکت های کوچک به شکل خرد می‌تواند مشکلات فعلی عرضه اولیه را رفع کند. در واقع لازم است که شرکت‌های کوچک سهمیه‌بندی شوند و به صندوق‌های سرمایه‌گذاری سپرده شوند.خبری زاده عرضه شرکت‌های کوچک را توسط نهادهای مالی موجب تشویق به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم دانست و گفت: این مساله تشویق سرمایه‌گذار خرد به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است.
البته در بسیاری از بازارهای دنیا این فرآیند انجام می‌شود. همچنین در خصوص سهم‌های بزرگی نیز که صندوق‌ها و سبدها نتوانند همه سهام آن‌ها را خریداری کنند مکانیسم کشف قیمت مشکل را حل می‌کند ، تحقق این مساله معضل سهمیه‌بندی را نیز از بین می‌برد و بسیاری از معضلات موجود در عرضه اولیه سامان می یابد. این تحلیلگر بازار ، در خصوص مشکلات پس از عرضه ها اظهار داشت: بعد از عرضه اولیه‌هایی که در سال ۹۹ انجام شد و در شرکت‌های کوچک به کرات این مسئله تکرار شد، نکته این بود که سهامدار عمده شرکت‌های کوچک ۵ تا ۱۰ درصد شرکت را عرضه کرده و پس از آن هیچ عرضه‌ای نداشته و در واقع سهام شرکت به نوعی قفل مانده است. این موارد باید تعیین تکلیف شود. همچنین باید از مسئولان بورس پرسید که هدف از عرضه اولیه‌های کوچکی که هیچ ارزش افزوده‌ای در بازار ایجاد نکرده‌است چیست؟در واقع اکثر شرکت‌های کوچک از ابتدای عرضه هیچ عرضه‌ای نداشتند و همواره قفل بودند. خبری‌زاده در خصوص راهکار تغییر روش‌های عرضه اولیه تصریح کرد: باید مشکلات چنین عرضه‌هایی در بازارگردانی صحیح با حجم های زیاد از بین برود. البته در شرایط فعلی وضعیت بازار با روش فعلی عرضه اولیه تقاضایی برای عرضه اولیه نیست. در واقع بازار عرضه اولیه‌ها به نوعی قفل شده است که باید با تغییر در روش عرضه و بازاریابی شرکت‌های تأمین سرمایه برای عرضه‌های اولیه این مشکلات رفع شود.
اتخاذ تصمیم در شرایط با ثبات
محسن محمدی، مدیرعامل کارگزاری رضوی با اشاره به اینکه عرضه های اولیه یکی از شیرینی‌های بازار سرمایه به شمار می آید، گفت: در گذشته سیستم خرید به شکل گروهی انجام می‌گرفت. بر این اساس عرضه ها در استیشن هر کارگزار خریداری می‌شد و سپس توسط کارگزاری‌ها با توجه به تشخیص خود کارگزاری به مشتریان تخصیص داده می‌شد. اما به دلیل یک سری ناعدالتی‌ها، اجحاف صورت گرفته، اعتراض فعالان بازار و به علاوه بهبود زیرساخت فناوری با ایجاد معاملات آنلاین شیوه عرضه اولیه نیز تغییر کرد.محمدی با اشاره به ایجاد مظنه قیمتی در روند عرضه‌های اولیه افزود: پس از مدتی برای عرضه‌های اولیه مظنه تعریف شد تا هر کسی بتواند در سقف یا در کف اوردر بگذارد. اگرچه تصور بر این بود که این روش باعث می‌شود قیمت‌گذاری صحیح صورت گیرد اما هدف سیاست‌گذار از تعریف این سازوکار که قیمت‌گذاری منصفانه بود به این دلیل که افراد در هر قیمتی خواهان خرید عرضه اولیه بودند محقق نشد.مدیرعامل کارگزاری رضوی اظهار داشت: اگر تغییر در روند عرضه های اولیه به گونه‌ای باشد که به طور مثال دامنه نوسان موجود قیمتی را بالا یا پایین ببرد و یا مانع دریافت میزان حداقل سهم برای هر شخص شود موجب اعتراض خواهد شد مخصوصا در دوره‌ای که بازار منفی است. بر این اساس به نظر می رسد در شرایط فعلی تغییر زیرساخت‌های بازار سرمایه کار درستی نیست و باید این اتفاق را به زمانی که شرایط باثباتی بر بازار حاکم است موکول کرد.
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۹۴
نظر شما