به گزارش صدای بورس، راه اندازی پدیده عرضه اولیه‌ها،تدبیری بود که توانست این آرمان را تاحدودی محقق سازد. بر این اساس در هر هفته شاهد دو عرضه اولیه جذاب برای مردم بودیم. دولت پای فروش بخشی از دارایی‌های خود را به بورس باز کرد؛ به‌عنوان نمونه عرضه شستا توانست زمینه‌ساز مشارکت میلیونی نوسهامداران را فراهم کند. البته در این روند بازدهی‌های قابل توجه برخی سهم‌ها، کام سهامداران را بسیار شیرین ساخت. این شرایط از اواسط تابستان تغییر کرد و سناریوی اصلاح و در اصل ریزش‌های شدید آغاز شد. در این میان راهکارهای بسیار برای جلوگیری از ریزش و ایجاد تعادل در بازار مدنظر قرار گرفت، اما هیچ‌کدام آنطور که باید موثر واقع نشد. اگرچه پس از گذشت چند ماه از ابتدای آذر ماه، شاهد ثبات نسبی در بازار هستیم، اما همچنان از عرضه‌های اولیه و حمایت‌های دولتی خبری نیست. باوجود ثبت نام بیش از دو میلیون نفر در سامانه سجام طی ماه‌های شهریور و مهر و آبان، تعداد مشارکت کنندگان در آخرین عرضه اولیه یعنی «وبوعلی»، کمتر از چهار میلیون
نفر بود.
برخی کارشناسان معتقد هستند اعتماد مردم از بین رفته ودولت بازار سرمایه را سوزانده است. برای شفاف‌سازی ابعاد این موضوع نظرات کارشناسان را جویا شدیم.
نوسهامداران باز خواهند گشت
حامد ستاک مدیرعامل کارگزاری آریا نوین: با توجه به هیجاناتی که در بازار وجود دارد و تغییر جهتی که این روزها شاهد آن هستیم نمی‌توان گفت بازار به تعادل رسیده است برای همین شرایط فعلی را مناسب برای شروع عرضه‌های اولیه نمی‌دانم. بهتر است ipo در بازارهایی با روند روبه‌رشد عرضه شود. طبق بررسی در بازار سرمایه‌های مختلف، همیشه بهترین زمان برای عرضه اولیه، شرایط مثبت بازار است.
اگر در زمان تعادل بازار نیز قصد عرضه اولیه وجود داشته باشد، باید به سراغ عرضه شرکت‌هایی برویم که قیمت آنان برای مردم جذاب باشد، تا مردم نیز برای شرکت در عرضه اولیه ترغیب شوند تا نقدینگی مد نظر شرکت تأمین شود.
استقبال از عرضه‌های اولیه دیگر همانند سابق نیست اما نمی‌توان گفت این موضوع از عوارض بی اعتمادی مردم به بازار سرمایه است، هر زمان در یکی از بازارهای مالی و فیزیکی رونق ایجاد شود سرمایه و نقدینگی به طور خودکار به آن سمت حرکت می‌کند. نمی‌توانیم دغدغه بی اعتمادی به بازار را داشته باشیم. اگر نوسهامداران در شرایط نزولی از بازار خارج شده اند پس از رصد کردن بازار و زیر نظر داشتن آن در مدت کوتاهی مجدد به بازار باز خواهند گشت.
آشنایی هر چه بیشتر مردم با بازار سرمایه اقدام مثبتی بود که انجام شده است. در این مدت بسیاری از خانوارها در کنار سرمایه‌گذاری در بازارهای سنتی به سرمایه‌گذاری در بورس روی آورده اند که این مسئله می‌تواندبرای آینده اقتصاد کشور مفید باشد. مگر می‌شود گفت با ریزش قیمت ارز، اعتماد از بازار ارز رفته است؟ این اتفاق هرگز در هیچ بازاری رخ نمی‌دهد. روند رکورد و رونق برای بازارها طبیعی است، بازار سرمایه همانطور که جذابیت‌های خاص داشته، مشتریان خاص خود را نیز دارد.
روند بازار متعادل مثبت
محمدرضا مایلی،مدیرعامل گروه خدمات بازار سرمایه آرمان آتی: در تمام بازارهای مالی شاهد دوران رونق و رکود هستیم، رفتارهای هیجانی جزو ذات یک بازار محسوب می‌شود. بازار سرمایه نیز از این اتفاق مستثنی نبوده و به دلیل سهولت دسترسی و نقدشوندگی بالاتر نوسانات آن نیز بالاتر و بیشتر است.
بازار سرمایه ۶ ماه ابتدای سال خوبی را پشت سر گذاشت و شاهد ورود نوسهامداران به بازار بودیم. این اتفاق منجر به تحریک طرف تقاضا شد. البته با رسیدن و عبور قیمت سهام برخی شرکت‌ها از ارزش ذاتی خود، از مرداد ماه شاهد عرضه زیاد سهم‌ها بودیم و طرف عرضه بازار تقویت شد.
در یکی دوماه اخیر بازار به دلیل کسب تجربه سهامداران در شرایط خوب و بد بازار، شرایط با ثبات‌تری را تجربه کرد و در شرایط فعلی به دنبال وضعیت بهتری است.
طبق آمار در ۹ ماه ابتدای سال،بورس پیشتاز بازارهای رقیب بوده است. در ادامه نیز با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی پیش روی کشور، جهان و همچنان ثبات در بازارهای جایگزین، انتظار برقراری تعادل در بورس وجود دارد. باید توجه شود که مجدد شاهد رشد شارپی در بازار سرمایه نخواهیم بود. با توجه به نزدیکی مجمع سالانه شرکت‌ها و ارائه گزارش‌های ۹ ماهه،به نظر اتفاقات خوبی در برخی شرکت‌های پتروشیمی و فولادی می‌تواند رخ دهد وروند بازار متعادل مثبت خواهد شد.
بازار سرمایه جزو لاینفک چرخه اقتصادی یک کشور است، اگر مثلث توسعه یافتگی یک کشور را بازار سرمایه، پول وبیمه بدانیم، بازار سرمایه ضلعی از این مثلت است. برخی کشورها. بازار سرمایه محور هستند، بر خلاف ایران که به طور سنتی بازار پول محور است. همچنین بیان اینکه بازار سرمایه سوخته یا تمام شده معنی ندارد. بازار سرمایه تازه شناخته شده است و هر روز بیش از قبل به آن توجه خواهد شد. باتوجه به بودجه ای که دولت برای سال آینده ارائه داده نیز بازار سرمایه بازاری شفاف و کارآمد است. دولت همچنان می‌تواند کسری بودجه خود را از آن تأمین کند پس این بازار بیش از قبل جای توجه و رونق دارد.
پایان رشدهای شارپی
سلمان بابایی‌زاده، مدیرسرمایه‌گذاری آسال: بازار سرمایه در تعادل نسبی بین عرضه و تقاضا بوده و سهم‌هایی برای سرمایه‌گذاری میان مدت جذاب است. در این میان برخی سهم‌ها نیز شاید بالاتر از ارزش ذاتی خود معامله شوند و از جذابیت چندانی برخوردار نباشند اما در مجموع، با توجه به متغیرهایی همچون نرخ ارز و شرایط بازار جهانی، بازار شرایطی متفاوتی دارد. البته در سایر بازارهای مالی بازاری به جذابیت بازار سرمایه وجود ندارد و بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری میان مدت در بازار
سرمایه است.
چندی است که بازار در حال در جا زدن است و برخی امید به رشدهای شارپی بسته اند، اما با توجه به برخی ابهامات این اتفاق رخ نخواهد داد. ابهامات شرایط سیاسی و نرخ ارز همچنان وجود دارد و برخی گمانه زنی‌ها از اتفاقات مثبت سیاسی منجر به ابهام در نرخ تعادلی ارز شده است. روند بازار بستگی به گشایش‌های سیاسی و نرخ تعادل نرخ ارز دارد. همچنین بازار رشد قیمت‌های جهانی را هنوز باثبات نمی‌داند و با تردید با آن برخورد می‌کند.
در کنار تمام این اتفاقات همچنان ابهاماتی دربودجه نیز وجود دارد و بازار احتمال می‌دهد در بودجه سال آینده هزینه‌هایی همچون هزینه سوخت، خوراک، حقوق دولتی در معادن به برخی شرکت‌ها تحمیل شود که منجر به کاهش سودآوری آنان خواهد شد. در نهایت کاهش ورود نقدینگی نسبت به نیمه ابتدای سال و عملکرد بازارگردان‌ها در سرکوب قیمت سهام بزرگ باعث شده بازار در محدوده نوسانی قرار بگیرد.تمام این عوامل منجر خواهند شد تا بازار شاهد رشد آنچنانی نباشد.
در شرایط فعلی سرمایه‌گذاری میان مدت می‌تواند گزینه مناسبی باشد، برخی گروه‌ها همانند فلزات، پتروشیمی‌ها، معدنی‌ها و گروه‌های کوچک تر همچون لاستیکی، سیمانی و دارویی‌ها با دید میان مدت می‌توانند نسبت به سایر بازارها سرمایه‌گذاری جذابی باشند.
اما نکته حائز اهمیت در رشد اخیر بازار این است که بازارگردان‌ها اقدام به فروش نمادهای بزرگ کردند و منجر به سرکوب قیمت‌ها شدند. قبول کنیم زمانی که نقدینگی نمی‌تواند بر روی سهام حتی ارزنده کسب سود کند به سمت گروه‌های کوچکتر حرکت خواهد کرد. افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه، حضور افرادی که انتظار سودهای بزرگ در کوتاه مدت دارند و دسترسی همگان به فضای مجازی باعث شده است حرکت به سمت گروه‌های کوچکتر با اقبال بیشتری همراه باشد. این موضوع طبیعی است که تعداد مشارکت کنندگان درعرضه‌های اولیه باتوجه به برخی اتفاقات کاهش یافته و برخی سهامداران خرد از بازار خارج شده اند، اما بازار سرمایه همچنان از جذابیت زیاد برای سرمایه‌گذاری برخوردار بوده و پارادایم بازارسرمایه و ضریب نفوذ آن نسبت به سال‌های گذشته تغییر اساسی
کرده است.
حاشیه رفتن ارزشگذاری و ارزندگی بازار
رویا ذبیحی، کارشناس بازار: رشد تعداد کدهای شرکت کننده در عرضه‌های اولیه سهام یکی از نشانه‌های ورود سهامدار خرد به بازار است. تعداد کدهای مشارکت کننده در عرضه‌های اولیه در ابتدای سال ۹۸ در حدود ۴۱۰ هزار کد در عرضه اولیه تاصیکو بود که با گسترش استقبال به بازار سرمایه در شهریور ماه سال جاری درعرضه اولیه برق و انرژی پیوند گستر پارس، رکورد تاریخی مشارکت ۵ میلیون و ۵۷۰ هزار کد در یک عرضه ثبت شد. چنانچه انتظار می‌رفت رونق بازار ثانویه تاثیر خود را بر رونق بازار اولیه گذاشته باشد که شاهد عرضه اولیه و تأمین مالی بسیاری از مجموعه‌های بزرگ در بازار بودیم.
این موضوع توانست بخشی از مشکلات اقتصادی این مجموعه‌ها را حل و زمینه نقش مثبت بازار سهام در اقتصاد را فراهم کند. اما از این فرصت تاریخی بازار استفاده مطلوبی صورت نگرفت و میزان مشارکت در عرضه‌ها با کاهش حدود ۲۰ درصدی به حدود ۴.۵ میلیون کد رسید که در آخرین مورد در عرضه اولیه پتروشیمی بوعلی مشارکت با افت قابل توجه حدود ۴ میلیون کد بود. همچنین در برخی از عرضه‌های اخیر مانند عرضه اولیه وسپهر شاهد معامله عرضه در زیر سقف قیمت مجاز ثبت سفارش نیز بودیم.
علت کاهش استقبال به عرضه‌های اولیه را می‌توان در دو موضوع جست و جو کرد، اولا با کاهش تب و تاب معاملات در بازار ثانویه و افت‌های ۵۰ تا ۷۰ درصدی در بازار سهام، بسیاری از سهامداران خرد تازه وارد از بازار سهام خارج شده و اعتماد خود را به این بازار از دست داده اند. همچنین سیاست‌گذاران سرمست از رشدهای تاریخی بورس بدون توجه به ارزندگی بازار سرمایه یا پیش نیازهایی هم چون نهادهای مالی واسط مردم را دعوت به ورود مستقیم به این بازار کردند، در حالی که آنچه مسلم بود در نهایت منطق اقتصادی بر بازار حاکم شده و سبب زیان سهامداران تازه وارد و سلب اعتماد این گروه شد. موضوع دوم شیوه ارزشگذاری در برخی از سهام تازه عرضه شده بود که در بهترین حالت متناسب با ارزشگذاری غیر اصولی حاکم در بازار سرمایه در آن دوران و در مواردی حتی فراتر از آن بود که با اعتراضات فعالان بازار نیز مواجه شد.
عرضه‌های اولیه‌ای که در دوره ریزش بازار تا مدت‌ها قفل در صف فروش بودند و حتی از حداقل نقدشوندگی نیز برخوردار نبوده و موجب بد گمانی سهامداران خرد به کلیت عرضه‌های اولیه شده اند. به نظر سازمان بورس در عرضه‌های اولیه شرکت‌ها باید نسبت به قیمت‌گذاری شرکت‌ها حساسیت بیشتری به خرج داده و نسبت به تضمین حداقل‌هایی همچون نقدشوندگی این سهام و نیز جلوگیری از بسته شدن طولانی این نمادها مانند مورد عرضه اولیه شستا سخت گیری بیشتری کند تا بازار سهام بهتر بتواند نقد تأمین مالی خود در اقتصاد را ایفا کند.
رفتارهای متناقض و بحران اعتماد
آرش آقاقلی زاده مدیرعامل شرکت سبدگردان الگوریتم : در حال حاضر، بازگشت آمریکا به برجام و یا شکلی از توافق بین ایران و غرب طی ماه‌های آینده کاملا محتمل است. از طرف دیگر، انتخابات ریاست جمهوری کشور را در اوایل سال آینده پیش رو داریم. انتظار می‌رود با افزایش فروش نفت و رونق اقتصادی، قیمت دلار کاهشی مقطعی طی ماه‌های آینده داشته باشد. با این حال با توجه به‌عوامل مختلف سیاسی و اقتصادی، این بازگشت و یا حداقل نتایج اقتصادی آن به سرعت رخ نخواهد داد. برای سال آینده، می‌توان نرخ متوسطی در حدود ۲۵ هزار تومان برای دلار نیما در نظر گرفت.
قیمت کامودیتی‌ها در حال حاضر رشد قابل توجهی پیدا کرده است، انتظار می‌رود برای سال آینده قیمت‌های این محصولات که درآمد بخش عمده ای از شرکت‌های بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نسبت به متوسط قیمت‌های امسال در حدود ۲۰درصد بالاتر باشد. در واقع عمده این شرکت‌ها، طی این ماه‌ها بهترین گزارش‌های فروش ماهانه خود ارائه داده اند. پیش‌بینی این است که این وضعیت برای ماه‌های آینده ادامه پیدا کند. با این حال طی هفته‌های اخیر با عرضه سنگین سهام بزرگ این گروه، باوجود اینکه قیمت محصولات این گروه در حال ثبت رکوردهای تاریخی در بورس کالا می‌باشد، قیمت سهام این شرکت‌ها روندی نزولی را طی می‌کند. در نتیجه، سرمایه‌گذاران با رویگردانی از سرمایه‌گذاری در سهام این شرکت‌ها، در تلاش برای دستیابی به بازدهی بالاتر به سمت شرکت‌های کوچک روی آورده اند که عمدتا ریسک بالاتری دارند.
بعد از ورود طیف گسترده ای از سرمایه‌گذاران حقیقی در ابتدای سال بر اساس وعده‌های حمایتی از طرف دولت، تصمیمات شورای عالی و سازمان بورس در کنار رفتارهای متناقض، باعث شد که طی ماه‌های اخیر اعتماد به بازار سرمایه کاهش پیدا کند و شاهد خروج مبالغ قابل توجهی سرمایه از بازار باشیم. این کاهش اعتماد به بازار در کاهش استقبال از عرضه‌های اولیه مشهود است. باوجود ثبت نام بیش از دو میلیون نفر در سامانه سجام طی ماه‌های شهریور و مهر و آبان، تعداد مشارکت کنندگان در آخرین عرضه اولیه یعنی «وبوعلی»، کمتر از چهار میلیون نفر بود که حدود یک میلیون نفر کمتر از عرضه «امین» در ۱۵ مرداد و قبل از ریزش بازار بوده است. به این ترتیب گرچه از بابت سودآوری، شرکت‌ها وضعیت بسیار مناسبی دارند، اما کاهش اعتماد به بازار می‌تواند باعث کاهش ضریب p/e کل بازار شود. همچنین با وجود افزایش قیمت محصولات، قیمت سهام شرکت‌ها به صورت متناسب افزایش پیدا نکند، اما همچنان فرصت‌های بسیار مناسبی برای ایجاد بازدهی در میان شرکت‌های بازار سرمایه قابل شناسایی است.
بازار در سکون و انتظار
داود احمدی،تحلیلگر بازار: اعتماد مردم به بازار سرمایه تا حدودی از بین رفته و اگر هم در شرایط فعلی عرضه اولیه انجام شود مردم استقبال چندانی نخواهند داشت. باید مدتی زمان بگذرد،بازار به ثبات برسد ومردم روزهای بد بازار را فراموش کنند تا دوباره همانند سابق از بازار استقبال کنند. نکته دیگر در خصوص عرضه‌های اولیه، این است که برخی عرضه‌های کوچک برای سرمایه‌گذاری جذابیت چندانی ندارند و مقرون به صرفه نیستند.
برای بازگشت اعتماد در این مقطع باید منتظر بمانیم،زیرا هنور تکلیف برخی اتفاقات مشخص نیست. انتهای کار دولت فعلی است. از طرفی مواضع کشور مان با آمریکا نیز هنوز برای تمام مردم ابهام دارد، در نهایت مسائل سیاسی کشور باید حل شود تا بلاتکلیفی بازار نیز جهت یابد. بازارها به اتفاقات سیاسی سریع واکنش نشان می‌دهند اما در این مقطع زمانی بازار در سکوت و انتظار بوده و فعلا در حال نوسان است.
بعید است در این ۳ ماه پایانی پول به سمت دیگر بازارها انتقال پیدا کند یا شاهد جهشی در بازارهای مالی باشیم. با توجه به سردرگمی موجود، بازار فعلا در حالت سکون و انتظار است. در حال حاضر بهترین کار هیچ کاری نکردن است. اما در حالت کلی بسیاری از سهم‌های بازار مستعد رشد هستند و عمق بازار افزیش یافته است. با توجه به تصمیمات بودجه نیز به نظر می‌رسد در آینده توجه دو چندان به بازار سرمایه شکل خواهد گرفت و ما با بازارسرمایه ای جدید رو به رو خواهیم بود. برخی معتقدند دولت با دعوت مردم به بازار سرمایه پول سوزی کرده است اما اینطور نیست. همانطورکه دعوت دولت از مردم کار شایسته و درستی بود، بهتر است فضایی ایجاد شود تا پایه ریزی‌هایی برای جذب سرمایه‌های خارجی شکل بگیرد و زیر ساخت‌های سرمایه‌گذاری خارجی توسعه یابد تا بتوانیم از فرصت این سرمایه‌گذاری‌ها در چرخه اقتصاد کشور استفاده کنیم.
پول‌های در انتظار
نادر اسراری: نبود عرضه اولیه در شرایط فعلی کاری درست است، زیرا بازار در شرایطی است که افراد خوشبین به بازار نیز ناامید شده اند. در این میان عرضه‌های اولیه تبدیل به سهمی شده اندکه سود قطعی و بدون ریسک دارند.
بازار با خروج پول ۲ یا ۳ هزار میلیاردی که توسط حقیقی‌هادر روز انجام می‌شود دچار منفی شدید می‌شود.اگر در شرایطی که بازار بیمار است عرضه اولیه شکل بگیرد بهانه ای برای ریزش خواهد بود، بهتر است بازار ابتدا به روند اصولی خود بازگردد تا پس از آن شاهد عرضه‌های اولیه باشیم. در شرایط فعلی نمی‌توان راهکار دقیقی برای اعتمادسازی دربازار سرمایه مطرح کرد، برای جلب اعتماد باید این حقیقت را که بازار سرمایه به نسبت دیگر بازارهای مالی کمتر دستکاری می‌شود، فروشنده به هر قیمتی در این بازار وجود ندارد ویا برخی مزیت‌های بازار سرمایه را به خوبی برای مردم بازگویی کنیم. پس از آن می‌توانیم منتظر بازگشت اعتماد به بازارسرمایه باشیم اما ظاهرا هیچکس راهکاری برای این موضوع ندارد و بالعکس بدترین راهکارها را نیز انتخاب می‌کنند.
اما با وجودتمام این شرایط احتمالا پول از بازار سرمایه به هیچ یک از بازارهای موازی منتقل نخواهد شد. در نهایت شاید پول در بانک‌ها در انتظار بماند زیرا به احتمال بسیار زیاد شاهد اتفاقات مثبت در بازارهای مسکن و خودرو نخواهیم بود، بعید است دیگر بازارها بتوانند جذابت‌های بازار سرمایه را برای مردم ایجادکنند، بنابراین بازار پس از مدتی می‌تواند مجدد نقدینگی مردم را جذب کند.
فاطمه مشایخی
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۳۸۳
نظر شما