انگیزه‌ای برای سفته‌بازی

برای خروج از شرایط ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت افزایش‌سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌تواند راهکار مناسب باشد. این افزایش‌سرمایه می‌تواند به  اصلاح ساختار سرمایه  و ایجاد ساختار سرمایه مناسب شرکت کمک کرده و  منجر به افزایش ظرفیت استقراضی شرکت و بهبود نسبت مالکانه شود. همچنین تجدید ارزیابی دارایی‌ها به ارزش‌های جاری، حجم سرمایه‌گذاری در صورت‌های مالی را مناسب‌تر نمایان می‌کند و ترازنامه را مطلوب‌تر نشان می‌دهد. بر این اساس ،صورت سود زیان واقعی می-شود و احتساب هزینه استهلاک دارایی‌های تجدید ارزیابی شده، بهای تمام شده تولیدات را به واقعیت نزدیک‌تر می‌سازد و به شفافیت بیشتر صورت‌های مالی کمک می‌کند.

البته در این میان معایبی هم قابل تصور است؛ تجدید ارزیابی تنها انتساب ارقام جدید به دارایی‌های موجود است و بر اثر آن هیچ‌گونه درآمد یا عایدی ایجاد نمی‌شود،  همچنین با این‌که یکی از اهداف انجام تجدید ارزیابی، شفافیت، مربوط بودن و واقعی بودن صورت‌های مالی است، در صورتی که تجدید ارزیابی گزینشی برخی از طبقات دارایی‌ها صورت گیرد نه تنها به تحقق اهداف فوق کمک نمی‌کند؛ بلکه از شفافیت، قابلیت اتکاء و ارائه منصفانه صورت‌های مالی می‌کاهد، چراکه شرکت‌ها برای جلوگیری از افزایش هزینه استهلاک و بالطبع جلوگیری از کاهش سود شرکت، تمایل بیشتری به تجدید ارزیابی دارایی‌های استهلاک ناپذیر مثل زمین دارند.  بررسی شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱ نشان می‌دهد، از آنجا که افزایش‌سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی سبب ورود منابع مالی به شرکت نمی‌شود، بالطبع بر عملیات شرکت، افزایش سودآوری عملیاتی یا کاهش زیان‌دهی عملیات شرکت بی‌تاثیر است.

از طرفی دیگر دلیل اقبال فعالان بازار برای خریداری سهام شرکت‌هایی که از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌هایشان افزایش‌سرمایه داده‌اند، احتمال بالای افزایش قیمت سهام این شرکت‌هاست. فعالان بازار سهام با یک استدلال ساده و بعضا غیرمنطقی که به دلیل درصد بالای افزایش‌سرمایه قیمت سهم در هنگام بازگشایی نماد کم‌تر از قیمت اسمی خواهد بود؛ به عبارتی در این حالت ارزش بازار شرکت از ارزش ثبت شده آن کم‌تر است، خرید سهام را در دستور کار قرار می‌دهند. در برخی از موارد این مسئله می‌تواند یکی از انگیزه‌های سفته‌بازی، ایجاد جو روانی و صف‌های خرید غیرمتعارف بدون توجه عوامل بنیادی باشد که از مشکلات این نوع افزایش‌سرمایه است.

• امیر وفایی-نایب رییس هیأت‌مدیره سبدگردان الگوریتم
• شماره ۲۹۴ هفته نامه اطلاعات بورس - صفحه ۱۵