بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس در دی‌ماه سال 1395 کار رسمی خود را با عرضه اولیه سهم مجتمع پتروصنعت گامرون آغاز کرد تا به طور رسمی معاملات سهام در این بازار متمایز که معامله‌گران آن نیز شرایط ویژه‌ای دارند، آغاز شود. این بازار با هدف پذیرش شرکت‌هایی که امکان حضور در بازار اول و دوم فرابورس را نداشتند، طراحی شد تا شرکت‌های با ریسک بیشتر در آن فعال شوند. مجتمع پتروصنعت گامرون با نماد «شگامرن» به‌عنوان نخستین شرکت پذیرش شده در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس با 60 میلیارد ریال سرمایه و 60 میلیون سهم بود که 10 درصد آن در بازار SME عرضه اولیه شد.
بررسی‌های انجام شده و البته تاکید مدیران فعال در بازار SME نشان می‌دهد یکی از مشکل‌سازترین محدودیت‌های اعمال شده در این بازار، اجبار خرید حداقل 5میلیارد ریال از سهم توسط افراد حقیقی است که موجب استقبال کم از این بازار شده است. این مساله در حالی است که البته شفافیت‌های مالیاتی دیگر مانع و عامل بی‌رغبتی ورود این شرکت‌ها به این بازار
عنوان می‌شود.
عرضه اولیه شکست خورده در بازار SME
پس از راه‌اندازی بازار SME و عرضه اولیه پترو صنعت گامرون و به فاصله کوتاهی پس ازآن دومین عرضه اولیه این بازار نوین انجام شد و در آن حدود 5 میلیون سهم شرکت کوچک گز سکه با نماد «غگز» در تابلوی دانش بنیان بازار SME قرار گرفت. این عرضه‌ها درحالی انجام شد که طبق مقررات و بر اساس دستورالعمل موجود خرید سهام در بازار SME، امکان حضور سهام‌داران حقیقی وجود نداشت و فقط اشخاص حقوقی و سرمایه‌گذاران نهادی شامل بانک‌ها و بیمه‌ها، هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های تأمین سرمایه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، می‌توانستند اقدام به خرید کنند، ضمن آنکه هر شخص حقیقی یا حقوقی که بیش از 5 درصد ( بیش از 5 میلیارد ریال) از ارزش اسمی اوراق بهادار در دست انتشار ناشر را خریداری کند در زمره سرمایه‌گذاران نهادی قرار می‌گیرد. در این میان شرکت‌های دولتی و اعضای هیأت‌مدیره و مدیران ناشر یا اشخاصی که کارکرد مشابه دارند نیز جزو سرمایه‌گذاران نهادی محسوب می‌شوند و امکان خرید سهام در این بازار را دارند.
قیمت هر سهم «غگز» که طبق آخرین گزارش 6 ماهه قبل از عرضه اولیه سهام به ازای هر سهم، 344 ریال زیان شناسایی کرده بود، در اولین عرضه 1100 ریال رقم خورد که تا لحظه تنظیم گزارش قیمت این سهم 2210 ریال داد و ستد می‌شود. به گفته مسئولان، این شرکت با مشکلات ریزش شدید تأمین کنندگان، رکود بازار صادراتی و از طرفی دیگر پرداخت 2 میلیارد تومان ارزش افزوده و سرمایه‌گذاری در منابع انسانی دچار زیان شده اما مدیران این مجموعه بر این باورند که با اجرای برنامه‌هایی از زیان خارج می‌شوند.
ماداکتواستیل کورد در جایگاه سوم
ماداکتواستیل کورد سومین شرکتی بود که بر سکوی بازارهای کوچک و متوسط قرار گرفت و روزهای پایانی اسفند 96 پانزده میلیون سهام آن با نماد «فماک» عرضه شد. همچنین ماداکتواستیل کورد در ابتدای ورود خود به بازار سهام با سرمایه ۱۵ میلیارد تومانی برای ماه‌های اسفند سال ۹۶ و فروردین سال۹۷ هیچ تولید و فروشی ثبت نکرد، چراکه در مراحل پایانی راه اندازی ماشین آلات و آماده سازی خط جهت تولید آزمایشی بود. البته ارزش بازار شرکت هم در زمان عرضه ۶۰ میلیارد تومان برآورد شد. عرضه اولیه سهم با قیمت ۴۰۰ تومان انجام شد که حدود ۱۵ درصد کمتر از ارزش ذاتی سهم بود.
گره توسعه بازار SME در دست سازمان امور مالیاتی
حسن امیری، معاون سازمان بورس و اوراق بهادار درباره بی رونقی این بازار گفت: شرکت‌هایی که در حوزه SME در بازار فرابورس پذیرفته شده‌اند، میزان شفافیت متفاوتی نسبت به سایر شرکت‌ها دارند. به دلیل همین تفاوت است که همه مردم نمی توانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. پیش فرض معامله در این بازار این است که افرادی وارد می‌شوند که به دنبال خرید و فروش‌های عمده هستند و یا در شرکتی سرمایه‌گذاری می‌کنند که شرکت رو به توسعه آتی خواهد بود.
وی افزود: طبق موارد ذکر شده در خصوص ساز و کار بازار SME فرجه‌های کوتاه مدت در این بازار معنادار نیست و نگاه سرمایه‌گذار باید میان مدت یا بلند مدت باشد. به همین خاطر در این بازار دامنه اشخاصی که می‌توانند معامله کنند محدود است. این مقام مسئول تصریح کرد: نکته دوم اینکه شرکت‌هایی که قصد ورود به این بازار را دارند عمدتا شرکت‌های خانوادگی و یا کوچک هستند که قبل از ورود به بازار سرمایه ممکن است شفافیت‌های لازم را بخصوص از ابعاد مالیاتی نداشته باشند، به عبارت دیگر موضوعی که موجب شده این بازار خیلی خوب توسعه پیدا نکند ترس از این است که برای شرکت مشکلات و مسائل مالیاتی مربوط به سنوات گذشته ایجاد شود. امیری در پایان گفت: برای رفع این مشکل با سازمان امور مالیاتی چندین جلسه برگزار و قول مساعد برای تعامل بیشتر به ما داده شد اما تا کنون اقدامی صورت نگرفته است؛ به دنبال حل این مشکل هستیم و به نظر می‌رسد در صورت مرتفع شدن آن این بازار توسعه پیدا کند.
دست خالیSMEها از تأمین مالی
محمدحسین بیانک، مدیرعامل شرکت ماداکتو استیل کورد هم درباره محدودیت‌های بازارهای SME گفت: بسیاری از ابزارهای مالی که در بازار سرمایه وجود دارد برای شرکت‌های SME تعریف نشده است زیرا زمانی که بسیاری از اساسنامه‌ها و آیین نامه‌ها در بازار سرمایه نگارش شد اصلا این بازار وجود نداشت. وی افزود: با وجود اینکه یک شرکت بورسی هستیم اما به دلیل نقص در آیین‌نامه‌ها نمی‌توانیم از این ابزارهای تأمین مالی استفاده کنیم. مدیرعامل شرکت ماداکتو استیل کورد با تاکید بر اینکه هرچند هدف اولیه ماداکتواستیل کورد از ورود به بازار سرمایه تأمین مالی نبوده، گفت: اگرچه به دنبال عرضه و معرفی شرکت به سرمایه‌گذاران استراتژیک بودیم، اما در این بین با توجه به تغییرات اقتصادی سال ۹۷ با ورود شرکت به فرابورس تأمین مالی شرکت تسهیل و فراهم شد و سهام شرکت را برای تأمین مالی واگذار کردیم که این برنامه تا پایان سال انجام خواهد شد.
این مدیر بازار SME اظهار داشت: هرچند به صورت کلی بازار فرابورس به لحاظ وجود برخی شفافیت‌ها مکان مناسبی برای تأمین مالی شرکت‌هاست اما قطعاً این گله‌مندی وجود دارد که به‌رغم سختگیری‌ها نسبت به شرکت‌های SME این شرکت‌ها از بسیاری امتیازات شرکت‌های بازارهای دیگر برخوردار نیستند.
ضرورت بازنگری در قوانین
مصطفی امید قائمی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهداف هم در خصوص رونق کم بازار SME گفت: بی رونقی در بازارهای SME به دلیل وجود یکسری محدودیت‌ها در نحوه معاملات شرکت‌های کوچک و متوسط است که موجب شده شرکت‌ها برای ورود به آن چندان رغبت نداشته‌باشند.
امید قائمی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا لزومی بر تغییر قوانین این بازار وجود دارد یا خیر، بیان کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار در این خصوص، نقطه نظرات خاص خود را دارد مثلا سهم‌های با ریسک بالا در این بازار پذیرفته می‌شوند و با اعمال چنین محدودیت‌هایی قصد دارند مردم در زمان خرید و فروش دچار زیان نشوند.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهداف افزود: کسانی که به بورس می‌آیند به دنبال تأمین مالی در این بازار هستند اما این تعارض در محدودیت خرید موجب شده این بازار نتواند به رونق برسد و مورد استفاده قرار گیرد. این کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان اینکه شرکت‌هایی وجود دارند که به دنبال معاملات عمده سهام شرکت خود هستند، گفت: برخی شرکت‌ها از قالب فعلی بازار SME فرابورس استقبال می‌کنند. ولی قطعاً باید در قوانین تابلوی این بازار بازنگری‌هایی انجام شود.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهداف تصریح کرد: هدف، تعویض قوانین بازار SME نیست اما باید در توزیع شرکت‌ها بین تابلوهای مختلف بورس بازنگری شود و در صورت امکان سهام شرکت‌های پر ریسک بین افراد جامعه توزیع نشود. همچنین برداشتن محدودیت‌ها شاید برای یک شرکت درست باشد ولی ممکن است در نگاه کلان و افزایش ریسک معاملات چندان صحیح نباشد.
براساس این گزارش چگونگی تأمین مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط دغدغه‌ای جدی برای این بخش اشتغال آفرین است. به نظر می‌رسد مهمترین سیاست اتخاذ شده از سوی دولت در حمایت از این شرکت‌ها می‌تواند رفع موانع موجود در مسیر تأمین مالی آنها باشد.
- سیمین سعیدی-خبرنگار
- شماره ۲۹۳ هفته نامه اطلاعات بورس - صفحه ۴
نظر شما