با نوسانات اخیر قیمت ارز و هجوم دارندگان دلارهای خانگی به سمت بازار به منظور فروش دارایی‌های ارزی خود، حجم انبوهی از نقدینگی این بازار آزاد شده و یا به زودی آزاد می شود. در ادامه نیز تصاویر مختلفی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها از حضور مردم در کارگزاری‌ها به منظور دریافت کد سهامداری منتشر و دست به دست می‌شد. این روند حاکی از قصد ورود بخشی از سرمایه‌های آزاد شده ، به سوی سایر بازار ها از جمله بازار سرمایه است.
روندی که در شش ماه گذشته رخ داد نیز نشان از تمایل افراد به ورود در بازار سرمایه دارد. این شرایط برای بازار هم تهدید قلمداد می‌شود و هم فرصت؛ تهدید از این جهت که نوسهامداران کم اطلاع با مختصات بازار سرمایه، با ورود به بازار شاید در ابتدا سودهایی قابل توجهی را شناسایی کنند، اما در ادامه و در فرآیند بازار در گرداب سوداگران و سفته بازان افتاده و متحمل ضررهای هنگفت شوند. در این صورت مجددا شاهد از بین رفتن اعتماد نوسهامداران به بازار سرمایه خواهیم بود.
اما فرصتی که ورود این افراد در اختیار اقتصاد، بازار سرمایه و در نهایت خود سرمایه‌گذاران تازه وارد خواهد گذاشت، این است که می‌توان با یک مدیریت صحیح و هدایت نقدینگی‌های تشنه کسب سود، وضعیت بحرانی اقتصاد را تا حدی سامان بخشید و در راستای نیل به اقتصاد مقاومتی گام برداشت.
اما با مشاهده وضعیت فعلی می‌توان دریافت که تاکنون اقدام عملی و استراتژیکی از سوی نهاد ناظر به منظور مدیریت نقدینگی نوسهامداران صورت نگرفته است.
سازمان بورس و اوراق بهادار این روزها بیش از آنکه در پی فراهم کردن و تقویت بسترهای ورود سرمایه‌های تازه باشد، شادمان از ثبت رکوردهای جدید شاخص است.
بازاری که از ابتدای امسال تا پایان شهریور ماه توانست 66.4 درصد رشد را ثبت کند، بازاری که برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق‌ها کالایی در آن بازدهی بیش از 150 درصدی را محقق کردند، این توجه را می‌طلبد که بیش از گذشته اقدام به اصلاح روندهای معیوب خود کند تا قادر باشد اعتماد نوسهامداران را جلب و سرمایه‌های آنان را در اصلی‌ترین محل خود یعنی بازار سرمایه حفظ کند.
نقش سازمان و هلدینگ‌ها در ماندگاری نوسهامداران
علی تیموری شندی، مدیرعامل تأمین سرمایه لوتوس پارسیان نیز مهمترین بستری که باید در این شرایط ایجاد شود را، بحث نهادسازی در بازار دانست وگفت: ما در بازار نهادهایی که بتوانند این سرمایه‌گذاران را جذب خود کنند و منابع آنها را در شرکت‌هایی سوق دهند که به لحاظ فاندامنتال ارزش سرمایه‌گذاری داشته باشند، نداریم.
وی در ادامه افزود: طی این سال‌ها فعالان مختلف نتوانستند نهادهای مالی بزرگی را ایجاد کنند؛ با نگاه به حجم معاملات و مقایسه آن با حجم صندوق‌های سرمایه‌گذاری، مشاهده خواهیم کرد که قطره‌ای در برابر دریا نیست. درحالی که در هیچ جای دنیا این شرایط وجود ندارد که سرمایه‌گذار مستقیما به کارگزار مراجعه کند و کارگزار هم برمبنای سطح دانش و تمایلاتی که دارد، سرمایه این افراد را به سمت سهم‌هایی که خود مایل هستند، سوق دهد.
مدیرعامل تأمین سرمایه لوتوس پارسیان بر این باور است که بزرگترین آسیبی که بازار را تهدید می‌کند، تمایل سرمایه‌ها به سمت سهم‌های بی ارزش است. وی در این خصوص می‌گوید که اما با نگاه به این اصلاح اخیر آن سهم‌هایی که از پشتوانه فاندامنتال برخوردار بودند، بعد از ریزش روز اول، متعادل شدند. اما سهم‌هایی که وضعیت نامناسبی داشته و همه روزه با رشدهای 10 تا 20 درصدی مواجه شده بودند، همچنان با صف فروش مواجه هستند.
وی در ادامه افزود: بنابراین سرمایه‌گذار ناآگاهی که در چنین شرایطی وارد بازار شده و در چنین سهم‌هایی هم سرمایه‌گذاری می‌کند و 30 تا 40 درصد متضرر می‌شود، اعتمادش را به بازار از دست می‌دهد. در نتیجه با نهادسازی می‌توان از وقوع این اتفاقات جلوگیری کرد.
مدیرعامل تأمین سرمایه لوتوس پارسیان خاطرنشان کرد: در این خصوص، فعالان بازار اهمال کردند و نهاد ناظر هم نتوانست آن طور که باید و شاید، دستورالعمل‌ها، زیرساخت‌ها، قوانین و مقررات را به گونه‌ای تدوین کند که مردم انگیزه داشته باشند از طریق نهادهای واسط وارد بازار شوند تا یک مدیریت بهینه‌ای بر بازار حاکم شود.
وی در ادامه افزود: البته از نقش رسانه‌ها نیز در جهت معرفی این مسیرها به سرمایه‌گذاران نباید غافل شد.
تیموری گفت: نکته دیگری که در این خصوص باید به آن اشاره کرد، مسئله مدیریت کلان بازار در این شرایط است؛ نهاد ناظر باید شرایط ورود سهم‌هایی را که ظرفیت عمق بخشی بازار را دارند، فراهم کند. بنابراین سازمان بورس باید در جهت انجام عرضه‌های اولیه حرکت خود را تسریع کند.
وی در ادامه افزود: در عین حال شرایط فعلی بازار بهترین فرصت است که هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ نیر صندوق‌های بازنشستگی و مجموعه‌هایی که نیاز به منابع نقدینگی دارند، نگاه بلندمدت به بازار داشته باشند و اینگونه نباشد که این مجموعه‌ها وارد یک سهم شوند و وقتی رشد کرد، در پیک قیمتی اقدام به فروش کنند تا افرادی که وارد این سهم شده‌اند ، دچار زیان شوند.این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: این اکوسیستم بیشتر از آنکه برای فعالان و سرمایه‌گذاران مفید باشد، به باور بنده برای این مجموعه‌ها محل مناسبی است که سهام‌های در اختیار خود را عرضه و از این طریق اقدام به تأمین مالی کنند. مدیرعامل تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در پایان خاطرنشان کرد:با توجه به این مسئله، بعضی از نهادها و هلدینگ‌ها عملکرد خوبی از خود برجای گذاشتند و علاوه بر عرضه‌های به موقع سبب شدند که وقتی سهمی رشد می‌کند، با حجم بالاتری این مسیر را ادامه دهند. اما در عین دسته دیگری از این مجموعه‌ها با عملکرد خود به عده بسیاری زیادی از سهامداران زیان وارد کرده‌اند.
از سازمان بورس خواهش می‌کنم که چند سرور برای هسته معاملات تهیه کند
یکی از مدیران شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری در خصوص بسترهای ورود نوسهامداران می‌گوید که مهمترین کاری که نهاد ناظر برای ماندگاری سهامداران و کسب اطمینان این افراد انجام دهد این است که باید هسته معاملات را اصلاح کند؛ سایت TSE به شدت دچار مشکل است.
این فعال بازار سرمایه عنوان کرد: در شرایط فعلی هزینه‌های زیادی به شدت به معامله‌گران تحمیل می‌شود؛ کارمزد توسعه، هزینه گسترش بورس، سهم شرکت بورس و فرابورس و در آخر مالیات از سهامداران گرفته می‌شود، اما یک ریال از این دریافتی‌ها را خرج توسعه بازار نمی‌کنیم. با این کارمزدها بستر قدرتمندی برای هسته معاملات خریداری و راه‌اندازی نمی‌شود و در واقع هیچکدام از معایب بازار را اصلاح نمی‌کنیم، اما فقط درحال دریافت کارمزد هستیم.
این کارشناس بازار تصریح کرد: به طور مثال درحال حاضر سیستم بانکی شتاب در همه ساعات شبانه روز فعال بوده و هیچگاه قطع نمی‌شود.
یا در مثال دیگر می‌توان به شرکت آسان پرداخت اشاره کرد. این شرکت خصوصی که توسط دو جوان راه‌اندازی شده، 14 میلیون کاربر دارد و هر روز هفته و در هر ساعت از شبانه روز قادر است که تراکنش و عملیات 14 میلیون نفر را پوشش دهد، درحالی که این افراد همانند سازمان بورس نه سپرده هزار میلیاردی دارند و نه به دولت متصل هستند. اما وقتی در بورس دو میلیون سرمایه گذار وارد هسته معاملات می‌شوند، ترافیک وارد شده باعث ایجاد قطعی در این سامانه می‌شود.
وی با طرح این سوال که با این شرایط آیا اعتماد سهامداران تازه وارد جلب می‌شود؟ می‌گوید: بنابراین دوستان ما در سازمان بورس برای مهیا کردن شرایط ورود و ماندگاری این افراد، باید به اصلاح بسترهای معاملاتی اقدام کرده و قواعد و مقررات دامنه نوسان را حذف کنند.
وی تاکید کرد: تمامی این موارد را بیش از 20 سال است که در بازار مطرح کرده‌ایم، اما هیچ گوش شنوایی برای آنها وجود ندارد. وی در ادامه افزود: بنابراین بنده از مسئولان سازمان بورس خواهش می‌کنم که چند سرور برای هسته معاملات تهیه کنند.وی تصریح کرد: از طرف دیگر توقف نمادها نباید طولانی مدت باشد؛ درحال حاضر سهامداری که در یک سهم سرمایه‌گذاری می‌کند و نماد آن 9 ماه متوقف می‌شود به دلیل شفاف سازی، دیگر اعتمادش را به بازار از دست می‌دهد.
این فعال بازار سرمایه در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه افرادی که تازه از فضای آکادمیک وارد عرصه عمل شده‌اند، برای 50 هزار میلیارد تومان تصمیم می‌گیرندکه این امر مشکلات کنونی را موجب شده است.
پنج راهکار برای ماندگاری سرمایه گذاران
اما سلمان خادم‌المله، عضو هیأت مدیره کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در این خصوص می‌گوید: در چند روز گذشته مشخص بود که روال بازار از روال معمول خود خارج شده است. به این معنی که وقتی بازار را نگاه می‌کنید، 90 درصد سهم‌ها درحال مثبت خوردن هستند و همین روند را ادامه می‌دهند.وی با اشاره به اینکه البته این فرض صحیح است که ارزش جایگزینی شرکت‌ها با نرخ دلار جدید اصلاح شده است، عنوان کرد: اما وقتی این مسئله تعمیم داده می‌شود به همه شرکت‌ها، تا مقداری جای سوال و تعجب دارد. این مسئله حاکی از آن است که سرمایه‌های جدید وارد بازار شده‌اند، اما با تحلیل دقیق و کامل وارد یک سهم نشده و تنها بر مبنای جو و شرایط روحی و روانی بازار این کار را انجام داده‌اند.
خادم المله گفت: بنابراین اصلاح این فرآیند و ایجاد بستر مناسب برای ورود سرمایه‌گذاران، از پنج مسیر قابل کنترل است؛ اول آنکه وقتی حجم پول جدید وارد بازار می‌شود و بستر بازار برای پذیرایی از آن آماده نیست، سرمایه‌ها به سمت سهم‌هایی که شناوری پایینی دارد سوق پیدا کرده و قیمت آنها با شیبی تند رشد پیدا می‌کند.
وی در ادامه افزود: بنابراین یکی از کارهایی که نهاد ناظر می‌تواند برای آن انجام دهد و شاید تا حدی فرای توان سازمان بورس هم باشد، لذا عزم دولت را می‌طلبد، این است که به شرکت‌هایی که حجم بالایی از سهم را در اختیار دارند، فشار وارد شود که بخشی از سهم خودشان را وارد بورس کنند تا عطش بازار آرام گیرد و سپس سبب شود که سرمایه‌های جدیدتری که وارد می‌شوند، به این جریان کمک کنند.
عضو هیأت مدیره کانون نهادهای سرمایه‌گذاری دومین اقدامی که باید صورت گیرد را تعجیل سازمان بورس در روند عرضه های اولیه دانست و گفت: اگر در شرایطی که بازار تا این اندازه هیجانی، داغ و مثبت است، عرضه‌های اولیه جدی و بزرگ صورت گیرد، هم برای دولت، هم برای حاکمیت و هم برای بخش خصوصی یک امتیاز و فرصت مناسب خواهد بود.
وی در تشریح سومین نکته عنوان کرد: مسئله بعدی که باید به آن اشاره کرد، مسئله استفاده از مهندسی مالی و ابزارهای مشتقه است؛ این ابزارها اگر برای سهامداران تازه وارد به خوبی معرفی شوند، قادر است که به آنها برای کنترل بخشی از ریسک سرمایه‌گذاری‌هایشان کمک کند.
خادم‌المله در ادامه افزود: به هرحال اگر روی سهم‌هایی که بنیاد محکمی دارند، ابزار مشتقه همانند اختیار فروش تبعی یا پوت آپشن‌ها گذاشته شوند، در این حالت سرمایه‌گذاران می‌دانند که بخشی از سود یا اصل پولشان بیمه شده است و دیگر نگرانی چندانی نخواهند داشت.
این استاد دانشگاه چهارمین و مهمترین اقدام را گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه عنوان کرد و افزود: این عامل کمک بسیار بزرگی به ماندگاری سهامداران تازه وارد خواهد کرد. وی گفت: در نهایت به عنوان پنجمین اقدام باید گفت که در بازار مثبت همه ادعای تحلیل دارند، اما در حقیقت این رشد ناشی از شرایط روز بازار بوده و تحلیلی پشت آن وجود ندارد. در این شرایط سازمان بورس باید بر توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم همانند صندوق‌ها اقدام کند.
عضو هیأت مدیره کانون نهادهای سرمایه‌گذاری تصریح کرد: این نکته را باید در نظر داشت که کسانی که با بازار آشنا نیستند، اگر در بازار متحمل ضرر می‌شوند، دیگر نمی‌توان اعتماد آنها را به بازار سرمایه جلب کرد.
بنابراین باید به همین دلیل روی توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم هم توجه و برنامه‌ریزی ویژه‌ای شود تا نقدینگی به سمت صحیحی سوق داده شود.این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین اگر این اقدامات توسط کلیت بازار و نهاد ناظر انجام شود، می‌تواند به مهار نقدینگی و کنترل رفتار سهامداران به سمت صحیح برود. این نکته را هم باید مورد توجه قرار داد که هنوز با توجه به نرخ دلار 12 تا 13 تومان، بعضی از صنایع بازار جا برای اصلاح و رشد دارند. به این معنی که این ذهنیت غلط است که بازار دیگر فرصت رشد نداشته باشد. بنابراین باید به صورت بنیادی و علمی، آن سهم‌ها شناسایی شوند.
سازمان بورس از طریق قانون‌گذاری سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را تبلیغ کند
امیر تقی‌خان تجریشی، مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت و معدن نیز در این باره به هفته‌نامه بورس می‌گوید: باید به چند نکته توجه ویژه‌ای داشت؛ اول آنکه وقتی افراد درصدد سرمایه‌گذاری هستند، محل‌های مختلف را ارزیابی می‌کنند. اما اگر این افراد بازار سرمایه را به‌عنوان مقصد انتخاب کردند، باید بدانند که نوسانات این بازار قابل مقایسه با سپرده بانکی نیست. وی در ادامه گفت: اتفاقی که باید در همان ابتدای ورود افراد به بازار سرمایه رخ دهد، این است که افراد با اشراف کامل وارد شوند و بدانند که نوسانات این بازار همانند سپرده بانکی، ارز و طلا نیست. تجریشی عنوان کرد: دومین نکته این است که افراد وقتی وارد بازارهای ارز، طلا یا سپرده بانکی می‌شوند، حق انتخاب چندانی ندارند؛ اما شرایط بازار سرمایه به این صورت نیست و فعالیت در آن یک کار حرفه‌ای محسوب می‌شود؛ بنابراین شرایط ایجاب می‌کند که افراد نامطلع باید از مسیر فعالان حرفه‌ای یا صندوق‌ها وارد بازار شوند.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت و معدن در ادامه افزود: به طور مثال افرادی که سرمایه اندکی دارند، می‌توانند سبد تهیه کنند و یا افرادی که سرمایه زیادی دارند، بر اساس سلایقی که دارند، می‌توانند وارد صندوق‌های سرمایه‌گذاری شوند. بنابراین خود این افراد نباید به صورت مستقیم وارد فرآیند معاملات شوند.
تجریشی با اشاره به اینکه باید در خصوص موارد یاد شده فرهنگ‌سازی صورت گیرد، عنوان کرد: اما فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها و فعالیت‌های تبلیغاتی تنها یک بخش مسئله است. بخش دیگر این مسیر از راه قانون‌گذاری طی می‌شود؛ به این صورت که باید یکسری تشویق کننده یا تسهیل کننده ارزشی به ابزارهایی که برای سرمایه‌گذاری وجود دارد، اضافه شود، به طور مثال کاهش هزینه کارمزدها برای صندوق‌ها. وی در ادامه افزود: وقتی که کارمزد از صندوق‌ها گرفته می‌شود در واقع طی دو مرحله این اتفاق رخ می‌دهد؛ به این شکل که وقتی صندوق اقدام به خرید و فروش سهم می‌کند یک کارمزد پرداخت می‌کند. دراین حالت اگر یک سرمایه‌گذار واحد سرمایه‌گذاری این صندوق را خریداری کند، مجددا باید برای خرید و فروش آن کارمزد بپردازد. در این حالت طی دو مرحله اقدام به پرداخت کارمزد می‌کند. بنابراین سازمان می‌تواند برای صندوق‌های ETF کارمزد یا مالیات را بردارد. مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت و معدن در پایان خاطرنشان کرد: این موارد اگر اعمال شود، تاثیر زیادی به ورود سرمایه‌ها به این بخش می‌گذارد.
شماره ۲۷۱ هفته نامه بورس - صفحه ۴
نظر شما