بیش از یک ماه از روزی که همتی، رئیس کل بانک مرکزی از بسته جدید ارزی دولت رونمایی کرد، می‌گذرد. پیش بینی می‌شد که با اعلام این بسته، سایه سنگین نرخ ارز 4200 از سر محصولات فلزی و پتروشیمی عرضه شده در بورس کالا برداشته شود و نرخ‌گذاری‌ها با ارز سامانه سنا انجام شود. این پیش بینی بر این اساس انجام شده بود که اجازه ورود ارز حاصل از صادرات به سامانه سنا، به پتروشیمی‌ها داده شده بود.
عدم برخورداری مصرف کننده واقعی
اما این اتفاق رخ نداد و اختلاف قیمت بورس کالا و بازار آزاد، دلالان و سفته بازان را با قوت استحکام در بورس کالا نگاه داشت. تقاضایی که گفته می‌شود نسبت به سال قبل 30 درصد افزایش یافته و به مصرف کننده واقعی که همان تولید کننده پایین دستی است، نمی‌رسد، بلکه با تسهیم به نسبت عرضه برای متقاضیان، بخش کمی از نیاز تولیدکنندگان کالای نهایی را تأمین می‌کند و مابقی نیاز خود را باید از بازار آزاد تهیه کنند.
افزایش نوسان قيمتي محصولات فولادي
اين موضوع در مقطعي شوراي عالي بورس را بر آن داشت كه با مصوبه اي، عرضه انواع كالاهاي فلزي و پتروشيمي در بورس كالا را ممنوع اعلام كنند تا دولت نرخ‌گذاري را با ارز آزاد انجام دهد، اما اين مصوبه بيشتر از يك هفته دوام نياورد و عرضه‌ها دوباره در بورس كالا انجام شد. البته در فواصل زماني معين ابتدا سقف نوسان قيمتي مس و آلومينيوم برداشته شد، سپس نوسان قيمتي محصولات فولادي از 5 درصد به 10 رسيد.
فروش کالا به صورت غیررقابتی، فاجعه آفرین
حسین عبده تبریزی، عضو شورای عالی بورس در این باره گفت: دولت در خصوص مدیریت بازار ارز نظری داشت و ابلاغ کرد. ما نیز در شورای بورس مصرانه گفتیم که فروش کالا به صورت رانتی و غیررقابتی در بورس کالا می‌تواند فاجعه آفرین باشد، زیرا بورس را بی معنی و لکه دار می‌کند. به طور کلی بنده مخالف این موضوع هستم که کالایی با دو قیمت در کشور فروش برود، چه برسد به این که بخشی از این فروش در بورس کالا باشد. اکنون در رایزنی با دولت براي نرخ‌گذاري فلزات،آنها را قانع کردیم. آزادسازي قيمت‌گذاري در پتروشیمی‌ها هم در آينده نزديك به نتیجه می‌رسد. البته وزارت صنعت نگران افزایش سطح عمومی قیمت‌هاست، در حالي كه افزايش سطح قيمت‌ها اثرگذاري خود را انجام داده است. همچنین نرخ‌گذاري با ارز 4200 توماني و ارزاني اين كالاها در بورس كالا، منفعتي را شامل توليد كننده نمي كند، بلکه دلال این سود را به سوددهي مي رساند. اکنون مثل روز روشن است که تمام این‌ها فساد است. وي در خصوص وضعيت كنوني بورس كالا گفت: بورس کالای ايران در برخی امور با دیگر بورس‌های کالایی دنیا متفاوت است؛ به عنوان مثال، در بورس انرژی ما فروش نفت خام مطرح می‌شود، با توجه به اینکه ایران یک کشور نفت خیز است، این ضرورت برای ما وجود دارد، اما در کشوری مثل ترکیه چنین ضرورتی وجود ندارد. البته روند و ابزارهای معاملاتی بورس‌ها در تمام جهان نزدیک به هم است و بهتر است برای نزدیک شدن به استانداردهای جهانی تلاش کنیم، اما از طرفی نیز محدودیت‌های بین المللی دست و پایمان را بسته است.
عرضه حداکثری و تأمین مورد نیازداخل
سيد علي حسيني، معاون توليد،برنامه ريزي و توسعه هلدينگ خليج فارس نيز در اين رابطه گفت: استراتژی هلدینگ خلیج فارس عرضه حداکثری و تأمین مورد نیازداخل مطابق با قانون جمهوری اسلامی است. ما مشکلی با عرضه در این قیمت‌ها نداریم اما از ابتدای سال جاری تا کنون، 30 درصد از تقاضای کالا بالا رفته، در حالی که رشد واقعی صنعت سالانه یک تا 5 درصد است. وقتی تقاضا 30 درصد افزایش دارد، یعنی تقاضا سفته بازانه است که به دلیل ارائه قیمت‌ها با ارز 4200 توماني انجام مي شود، در حالی که در بازار آزاد با نرخ ارز آزاد قیمت‌گذاری و معامله انجام می‌شود. در این فرآیند محصول به دست مصرف کننده نهایی نمی‌رسد.
حسینی افزود: یکی از راهکارهایی که وجود دارد و یک بار هم در بورس کالا تمرین شده، این است که ما قراردادهای بلندمدت با مصرف کنندگان ببندیم. ما طرفدار آزاد سازی هستیم و اگر نرخ‌گذاری با ارز آزاد انجام شود، این تقاضا از بین می‌رود. در حالی که این محصول از بورس کالا خریداری می‌شود، به عراق و افغانستان و ترکیه می‌رود و بازارهای صادراتی ما را نیز خراب می‌کند. در واقع با نرخ 4200 تومانی می‌خرند و زیر قیمت ارز آزاد در ارمنستان می‌فروشند و آن بازار را خراب می‌کنند. ما طبق قانون عرضه‌ها را کاهش نمی‌دهیم اما معتقدیم که 30 درصد از تقاضای بورس کالا صوری است. معاون توليد،برنامه ريزي و توسعه هلدينگ خليج فارس خاطرنشان كرد: وزارت صنعت، حرف از مصرف کننده نهایی می‌زند اما اصلا این حجم رشد صنعتی در پایین دستی‌ها نداریم که بگوییم حمایت می‌شود یا نمی‌شود.
اقتدار بورس كالا بيشتر شود
محسن کوهکن، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نيز در اين رابطه با تاکید بر نقش بورس کالا در تنظیم بازارهای مختلف، گفت: باید کل زنجیره تولید محصولات از جمله فولاد و سایر کالاها در بورس مورد معامله قرار گیرد تا عرضه و تقاضا در بازار متعادل شود که این موضوع را در جلسات مشترک بین مسئولان دولت و تنظیم بازار بارها متذکر شده‌ایم. وی با بیان اینکه اصل عرضه کالاها از طریق بورس درست و کارشناسی است، افزود: عرضه انواع محصولات و کالاها از طریق بورس کالا از سوی نمایندگان مجلس مورد حمایت است زیرا این اقدام به معاملات کالاها شفافیت بخشیده و روند داد و ستدها را در بستر قانونی قرار می‌دهد.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی افزود: به طور یقین اگر کل زنجیره تولید محصولات از جمله فولاد وسایرمحصولات در بورس معامله شود هردو طرف معامله سود خواهند برد. وی ادامه داد: مدیرعامل بورس کالا با حضور در کمیسیون صنایع و معادن مجلس به ارائه عملکرد این سازمان پرداخت و نمایندگان مجلس نیز از مدیرعامل بورس کالا درخواست کردند در صورت وجود خلاء‌های قانونی اعلام کنند تا برای رفع آن از سوی مجلس اقدامات لازم صورت گیرد.
کوهکن با بیان اینکه عرضه بخشی از محصولات در بورس و بخش دیگر در بازار غیر رسمی به دونرخی شدن قیمت‌ها منجر می‌شود، افزود: باید اقتدار و اختیار بورس کالا بیشتر شود برهمین اساس مقرر شد تا مدیرعامل بورس کالا گزارش‌هایی را آماده و ارائه دهد تا برخی از اختیارات که مورد تقاضا این نهاد است را بتوان افزایش داد تا شاهد شفافیت حداکثری در بازار کالای کشور باشیم و امکان سودجویی در فضاهای غیرشفاف از بین برود.
*سمیرا ابراهیمی - خبرنگار
شماره ۲۶۸ هفته نامه بورس - صفحه ۶
نظر شما