در هفته پایانی مرداد ماه سال جاری، هیأتی از ایران با هدایت امیر امینی، معاون برنامه ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی و در رأس یک هیأت اقتصادی به نمایندگی از وزیر راه و شهرسازی، به سوریه سفر کرده و با مقامات ارشد این کشور از جمله وزرای اقتصاد و مسکن سوریه دیدار داشتند. این سفر در راستای سفرهای دو جانبه طرفین ایرانی و سوری که به منظور بازسازی ویرانی‌های جنگ سوریه در یک سال گذشته انجام شده بود، صورت گرفت.
تنظیم موافقت‌نامه بلند مدت
تیمور بشیرگنبدی، مدیرکل امور بین الملل وزارت راه و شهرسازی که در این سفر، امینی را همراهی می‌کرد، در خصوص این سفر گفته بود: اعضای کمیسیون‌های مشترک اقتصادی ایران و سوریه در این دور از مذاکرات در زمینه همکاری‌های اقتصادی موافقت نامه دو جانبه بلند مدتی را تنظیم کردند تا آغازی برای تحول جدید در مشارکت اقتصادی ایران و سوریه در دوران پس از بحران داعش باشد.
وی افزود: در دو نشست قبلی در ماه‌های گذشته در تهران و دمشق مشکلات بر سر راه امضای کلیات تفاهم نامه همکاری اقتصادی ایران و سوریه حل شده بود و در این دور از مذاکرات در طول سفر هیأت ایرانی به دمشق به جزئیات آن پرداخته شد.
حضور SMEهای ایرانی در سوریه
بشیرگنبدی عنوان کرده بود که همکاری‌های بانکی و گمرگی در این مذاکرات بیشتر از هر موضوعی مدنظر قرار داشت تا تهران و دمشق بتوانند قوانین را به نحوی تنظیم کنند که سبب افزایش تجارت میان ایران و سوریه شود. ضمن اینکه همکاری‌های صنعتی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، ایجاد بنگاه‌های کوچک و متوسط (SMEها) در سوریه، مطالعه در خصوص شبکه آبرسانی، ایجاد پست‌های جدید خطوط انتقال برق، صادرات صنایع دستی و بازسازی زیرساخت‌های سوریه از جمله موضوعاتی بود که در سفر مرداد ماه هیأت ایرانی به دمشق بررسی و توافق نامه اولیه در خصوص آنها امضا شد.
همچنین با پررنگ شدن بحث بازسازی کشور سوریه از سوی ایران، برخی از صنایع و شرکت‌ها به عنوان پیشگامان آغاز فرآیند بازسازی مورد توجه قرار گرفته‌اند. به طوری که در هفته‌های اخیر توجه سهامداران بازار سرمایه به گروه سیمانی‌ها بیشتر شده و چشم‌انداز روشنی پیش پای این گروه و صنایع دیگری نظیر فولادی‌ها و انبوه سازی در بازار وجود دارد.
در همین خصوص و برای بررسی ابعاد ورود صنایع مختلف به بازسازی ویرانی‌ها جنگ سوریه، به سراغ نمایندگان صنایع مختلف رفتیم.
توانایی عرضه در یک بازار رقابتی
عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان گفت: کشور جنگ زده سوریه قابلیت این را دارد که بازار خوبی برای ما باشد. به دلیل ویرانی‌های ناشی از جنگ، فضای مناسبی پدید آمده که ایران می‌تواند از آن استفاده کند.
وی با اشاره به اینکه مهمترین نکته در خصوص صادرات سیمان به سوریه، مسئله حمل و نقل آن است، عنوان کرد: چرا که محتمل‌‌ترین راه از طریق دریا و صادرات به سمت بندر لاذقیه است. اما در شرایط فعلی هزینه حمل این محصولات بسیار گران خواهد بود.
شیخان تصریح کرد: اما بهترین راه صادرات این است که ما بتوانیم از کشور عراق کالاهای خود را ارسال کنیم. حتی می‌توانیم در این راستا با طرف‌های عراقی به توافق برسیم تا از طریق قراردادهای سوآپ، از این سو سیمان به آنها بدهیم و آنها از مرزهای غربی خود، سیمان را به سمت سوریه صادر کنند.
وی افزود: البته راه دیگری هم وجود دارد و آن هم از طریق کشور ترکیه است؛ البته این کشور در حوزه تولید سیمان دستی بر آتش دارد و تولید دارد. بنابراین ممکن است که این مسیر کمتر مورد استقبال و همراهی قرار گیرد.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان تاکید کرد: ذکر این نکته ضروری است که ایران قطعا از جهت میزان سیمان تولیدی، کیفیت مناسب و قیمت ارزانی که نسبت به سایر کشورها دارد، در صورت انعقاد قرارداد ایران و سوریه جهت بازسازی این کشور، قادر هستیم که بخش سیمان مورد نیاز آن کشور را تأمین کنیم.
شیخان خاطرنشان کرد: البته گفتنی است اگر پیمانکاران ایرانی بتوانند قرارداد بازسازی را با آن کشور ببندند، می‌توانیم نیاز آنها را تأمین کنیم، اما با این حال حتی اگر ایرانی‌ها هم موفق به حضور در فرآیند بازسازی سوریه نشوند، طرف‌ها و پیمانکاران خارجی نیز وقتی کیفیت و قیمت سیمان ایران را در مقایسه با دیگر تولیدات منطقه مشاهده کنند، محصول ما در یک بازار رقابتی خواهد توانست که با آن پیمانکاران نیز قرارداد ببندد.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در خصوص میزان سودآوری سیمانی‌ها از بازسازی سوریه عنوان کرد: میزان سودآوری شرکت‌های سیمان ایرانی به مواردی همچون میزان نیاز آن کشور، دوره زمانی عقد قراردادها و در نهایت کنترل هزینه حمل و نقل کالاها از طریق دریا و کشتیرانی بستگی دارد.
وی افزود: اما با توجه و نگاه به سابقه صادراتی سیمان ایران، این مسئله برای تولیدکنندگان ایرانی از پیچیدگی خاصی برخوردار نیست، چرا که ما در سال‌های گذشته به آفریقا و حتی بنگلادش هم صادرات سیمان داشته‌ایم. اما در مجموع سودآوری این مسئله به این نکته بستگی دارد که با چه قیمتی بتوانیم به بازار سوریه ورود داشته باشیم.
تشکیل بانک ایران و سوریه
اما علی آزاد، دبیر انجمن شرکت‌های راه سازی ایران در این خصوص افزود: ورود شرکت‌های ایرانی به بازسازی سوریه به چند عامل بستگی دارد؛ اولین عامل این است که زمانی میتوان برای بازسازی سوریه وارد عمل شد که تمامی مشکلات این کشور حل شده باشد، به این معنی که عملیات‌های نظامی پایان پذیرفته باشد. در این شرایط است که میتوان برای بازسازی سوریه وارد عمل شد.
آزاد تصریح کرد: دومین عامل این است که وزارتخانه‌های خارجه، اقتصاد و راه و شهرسازی تا چه اندازه بتوانند سهم ایران را در فرآیند بازسازی سوریه مشخص کنند. این مسئله چه به صورت پیمانکاری و چه به صورت مصالح ساختمانی نمود داشته و مورد بحث است.بنابراین دولت ایران و دولت سوریه باید سهم ایران را از ساخت و ساز سوریه مشخص کنند. دبیر انجمن شرکت‌های راه سازی ایران گفت: دولت ایران تا به امروز تنها کاری که در این خصوص انجام داده، این است که در حدود یک ماه گذشته میزبان هیأتی از سوریه در وزارت راه و شهرسازی بود. در این بازدید، جلساتی مابین طرفین تشکیل شد تا راه‌های ورود شرکت‌های ایرانی را در بازسازی سوریه ارزیابی و تشریح کنند.
وی افزود: حتی در این جلسات، پیشنهاد تشکیل یک بانک مشترک ایرانی و سوری مطرح شد. اما با این حال گفتنی است که این امور در مرحله مقدماتی بوده و باید به طور قطع تمامی مشکلات سوریه به عنوان پیش نیاز اصلی ورود شرکت‌های ایرانی حل و فصل شود. تا درگیری‌ها وجود داشته باشند، حتی اگر یک شرکت هم حاضر به ورود به این کشور باشد، در معرض تهدیدات مختلف قرار دارد.
آزاد خاطرنشان کرد: در نتیجه میتوان گفت که در شرایط فعلی هیچ اقدام موثری درمورد سهم ایران از بازسازی این کشور انجام نشده، البته ذکر این نکته ضروری است که کشور ما چه از نظر طراحی و چه از نظر اجرا، همه گونه توانمندی را در خود دارد.
وی در خصوص شرایط شرکت‌های ایرانی برای فعالیت در سوریه، گفت: شرکت‌های ایرانی سابقه کار برون مرزی را طی 20 سال گذشته در اختیار دارند؛ پیمانکاران ایرانی در کشورهایی نظیر پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، کردستان عراق، کشور عراق، قزاقستان، قرقیزستان و همه کشورهای اطراف حضور داشته و کارهای قابل توجه و درخوری را انجام داده‌اند. وی افزود: بنابراین شرکت‌های ایرانی توانمندی هر کاری را برای بازسازی سوریه دارند. حتی لازم به ذکر است که شرکت‌های ایرانی در ونزوئلا نیز حضور داشته و مجموعه‌های 10 هزار واحدی را انجام داده‌اند. یا ما هم اکنون نیز در برخی از کشورهای آفریقایی نیز به
راه‌سازی مشغول هستیم.
دبیر انجمن شرکت‌های راه سازی ایران خاطرنشان کرد: با این تفاسیر با وجود توانمندی‌های فراوان شرکت‌ها و پیمانکاران ایرانی، بهترین زمان است که دولت ایران بتواند سهم بسزایی از بازسازی سوریه را برعهده گیرد.
پیش شرط ورود شرکت‌ها به سوریه
جعفر خزاعی، عضو هیأت مدیره انجمن انبوه‌سازان تهران نیز در این باره گفت: ورود شرکت‌های ایرانی در موقعیت کنونی و با توجه به مشکلات ارزی، با مشکلاتی همراه است. البته این عامل می‌تواند یک فرصت خوب برای شرکت‌های ایرانی باشد، اما شرایط به وجود آمدن این فرصت را مشاهده نمی‌کنم.
وی در ادامه افزود: از این جهت می‌تواند فرصت تلقی شود که به هرحال سبب خواهد شد شرکت‌های ایرانی با توجه به مشکلات فراوانی که در داخل کشور وجود دارد و بودجه‌ای برای فعالیت‌های عمرانی اختصاص نمی‌یابد، وارد عمل شوند. با وجود اینکه کشور سوریه در شرایط فعلی ارز چندانی در اختیار ندارد، اما با این حال می‌تواند اقدام مثبتی برای تحرک هرچه بیشتر شرکت‌های ایرانی باشد.
خزاعی خاطرنشان کرد: با تمام این تفاسیر، ورود ایران به بازسازی سوریه نیازمند وجود شرایط متعددی نظیر فراهم شدن بستر در ایران و سوریه است؛ البته این بسترها درحال حاضر وجود ندارند. رئیس انجمن انبوه‌سازان اظهار داشت: در کشور سوریه یک دریا ظرفیت به منظور ورود سرمایه‌گذاران وجود دارد، اما بودجه دولت سوریه به اندازه‌ای نیست که بتواند پرداخت داشته باشد و یا ردیفی را برای این مسئله اختصاص دهد. ولی با تمام این مشکلات اگر امنیت و ثبات فراهم شود، در نهایت می‌تواند ورود شرکت‌های ایرانی و انبوه ساران و نیز سودآوری آنها را به همراه داشته باشد، هرچند که شاید بازگشت سرمایه آنها طولانی مدت شود.
شفاف سازی سهم ایران از بازسازی سوریه
محمد آزاد، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آهن، فولاد و فلزات تهران نیز در خصوص نقش صنعت فولاد ایران در بازسازی سوریه گفت: پیش از بررسی ابعاد چگونگی ورود شرکت‌های ایرانی و فروش محصولات به سوریه، باید این نکته را در نظر داشت که کشورهایی نظیر عربستان که خودشان مسبب جنگ بودند، پیشنهاد داده که کار بازسازی کشور سوریه را برعهده گیرد.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آهن، فولاد و فلزات تهران با اشاره به اینکه فولادسازان ایرانی در شرایط کنونی مازاد تولید فولاد دارند، عنوان کرد: این مازاد قابلیت این را دارد که بجای صدور به کشورهای دیگر، تمام و کمال وارد کشور سوریه شود. ضمن اینکه شرکت‌ها و پیمانکاران ایرانی هم قادر هستند که در آنجا مشغول ساخت‌وساز شوند.
به باور آزاد باید منتظر و ماند و دید که در خصوص مسائل سیاسی، چه تفاهماتی مابین ایران و سوریه به منظور بازسازی این کشور ایجاد خواهد شد؛ حتی اگر سهم ایران از این فرآیند، نیمی از پروژه بازسازی سوریه باشد، شرکت‌های فولادی ما تا دو سال قادر خواهند بود که تمامی مازاد تولید آهن و فولاد خود را روانه سوریه کنند.
وی افزود: در غیر این صورت در مقابل صادراتی که داریم، احتمال وجود دارد که به دلیل تحریم‌های آمریکا کارشکنی‌هایی صورت گیرد و نگذارند ایران به اندازه میزان فعلی صادرات، در سال‌های آینده نیز خروجی داشته باشد. اگر این اتفاق رخ دهد، مازاد تولید آهن و فولاد برای تولیدکنندگان ایرانی مشکل ساز خواهد بود.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آهن، فولاد و فلزات تهران با اشاره به اینکه فولادی‌ها در سال 97 تا به اینجای کار، 10 میلیون تن مازاد بر مصرف داخلی، تولید کرده‌اند، گفت: بنابراین، این میزان باید صادر شود و از امروز نیز برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته، صحیح بوده و برنامه‌های صادراتی کارخانجات فولادی از ابتدای سال جاری، به گونه‌ای تنظیم شده که در هر ماه بیش از یک میلیون تن صادرات داشته باشیم.
وی در ادامه افزود: اگر این روند صادرات فولادی‌ها تا پایان سال ادامه پیدا کند، ما مشکلی نخواهیم داشت و هم مصرف داخلی را تأمین خواهد و هم مازاد را به فروش می‌رسانیم. اما اگر بنا باشد که در شش ماهه دوم و به ویژه از آبان ماه که بخش دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران وضع خواهد شد، صادرات محصولات فولادی ما کاهش یابد، ما باید به دنبال راهی برای مصرف کردن آهن و فولاد تولیدی‌مان باشیم. آزاد خاطرنشان کرد: بنابراین میتوان گفت که این بازسازی‌ها می‌تواند در برابر این مشکل، کمک رسان باشد، اما این عامل به سیاست‌های دولت بستگی دارد که بتوانند تا چه میزان از سهم بازسازی سوریه را به ایران اختصاص دهند.
*محمدامین صالحی - خبرنگار
شماره ۲۶۸ هفته نامه بورس - صفحه۳
نظر شما