بیشتر عرضه های اولیه در سال های اخیر بازدهی مطلوبی نداشته و تالار معاملات گاهی تا مدتها در انتظار این عرضه ها بوده است . البته باید به این نکته اشاره کرد که پس از یک عرضه اولیه تا چند روز بازار سهام مثبت می ماند. اما تداوم و ماندگاری این موضوع برای فعالان بازار قابل توجه است . این مسایل در حالی مطرح است که با توجه به شرایط کنونی "نمایش رشد شاخص" در چند وقت اخیر ، از طرف دولت فرمانی برای شروع دوباره عرضه های اولیه داده شده است . اگرچه روند گذشته عرضه های اولیه با تلاطم هایی روبرو بود، اما این بار که بورس به مدت چند هفته پیاپی با رشد شگفت انگیزی روبرو شده برخی کارشناسان بازار معتقدند رشد حبابی نیست وفرصت مناسبی برای عرضه های اولیه به وجود آمده است . گروهی دیگر نیز خلاف این عقیده را دارند .
بر این اساس معاون اول رئیس جمهور هم دستوری مبنی بر تسریع عرضه های دولتی به بازار سرمایه صادر کرد.اگرچه این مسئله بیشتر یک فرمان دولتی به شمار می آید، اما باید دید عرضه ها ی جدید چه تاثیری در روند معاملات منطقی بازار خواهند داشت و انتظارات سهامداران را بر آورده می سازند.
سودآوری برای شرکتهای صادراتی
اله وردی رجایی سلماسی، دبیر کل اسبق سازمان کارگزارن بورس اوراق بهادار تهران " گفت: نگرانی حفظ ارزش پول از سوی مردم تبدیل به یک دغدغه شده، به نظر بنده فعال شدن بورس و بازارهای موازی ناشی از این نگرانی است. در بازارسهام این نگرانی در بازار اولیه بسیار بیشتر از بازار ثانویه بوده ،همچنین عرضه های اولیه صنایعی که عمدتا محصولات صادراتی دارند سهام خوبی برای سرمایه گذاری است چرا که با وجود چالش های زیاد همیشه سود آوری خوبی برای سهامداران داشته است بنابراین می‌توانند در شرایط فعلی سرآغاز تحولی شگفت انگیز در بورس باشند.
وی افزود: با توجه به اینکه بورس آماده پذیرش سرمایه و سهامداران جدید است بستر لازم برای عرضه‌های اولیه هم وجود دارد، بنابراین باید آینده روشنی برای این بازار متصور شد. به نظر بنده عرضه های اولیه صرفا نباید با تاسیس یک شرکت جدید در بورس صورت بگیرد بلکه با افزایش سرمایه شرکت‌ها و چارچوب قوانین جدید در این باره میتوان تعداد عرضه‌های اولیه را به صورت مداوم اما قانونمند به مرحله اجرا گذاشت.
رجایی سلماسی با اشاره به رشد بی رویه شاخص در سال 92 و تکرار آن در شرایط فعلی بیان کرد: شاخص در سال 92 به صورت حبابی و کاملا کنترل شده به بالاترین رقم خود رسید که پس از چند ماه در پایین ترین ارزش قرار گرفت اما صعود بورس در این روزها ناشی از رشد معاملات و تاثیرات نرخ ارز و طلا است . بر این اساس مدیران و سهامداران باید با تدبیر لازم و تصمیمات منطقی معاملات را دنبال کنند چرا که این صعود یک حباب بوده و افزایش قیمت ها غیر منطقی است.
اطلاعات مدیران بورسی، ضعیف
دبیر کل اسبق سازمان کارگزارن بورس اوراق بهادار تهران ادامه داد: اطلاعات مدیران بورسی برای تحلیل روند بازار ضعیف است و نمی‌توانند تصمیم درستی برای این موضوع بگیرند، صعود بی رویه شاخص هیچ کمکی به بورس و اقتصاد نمی‌کند، باید اجازه دهند تا شاخص با نوسان های طبیعی صعود و نزول‌های منطقی داشته باشد نه اینکه یکباره تحت تاثیر عوامل زودگذر این تغییرات ایجاد شود. باید از گذشته نه چندان دور بازار سهام درس عبرتی بگیرند و مانع بی اعتمادی مردم به این بازار شوند.
رشد خوب برای تولید داخل
علی صالح آبادی، رئیس اسبق سازمان بورس اوراق بهادار نیز با اعتقاد بر اینکه عرضه های اولیه همیشه نقش مفیدی در روند معاملات دارند گفت: نزدیک به یک دهه گذشته بحران مالی جهانی رخ داد و بورس اوراق بهادار تهران نیز متناسب با این بحران با پایین ترین سطح ممکن روبرو شد که عرضه اولیه بانک ملت جانی دوباره به بازار داد که پس از مدت کوتاهی بانک صادرات و تجارت هم عرضه های اولیه در بازار داشتند که باعث عادی شدن روند معاملات شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر که حجم نقدینگی بالایی وارد بازار سهام شده عرضه‌های اولیه اگر با قیمت مناسب به تابلو معاملات بیایند هم خریداران زیادی دارند و هم می تواند به شکوفایی بیشتر بازار سهام منجر شود.
صالح آبادی بیان کرد: با توجه به ظرفیت و تعداد زیاد شرکت های صادراتی که در بورس هستند قطعا این بازار جذابیت بیشتری نسبت به بازارهای موازی دارد، از طرفی با توجه به ممنوعیت واردات برخی کالاها و تولید و توزیع کالاهای داخلی مشابه با آنها به نظر می رسد، شرکت های تولیدات داخل نیز با رشد خوبی همراه شوند.
نبود دغدغه ای به نام تحریم
رئیس اسبق سازمان بورس اوراق بهادار با تاکید به اینکه صنایع پتروشیمی و فولاد همیشه تدابیری برای مقابله با مشکلات داخلی و خارجی دارند بیان کرد: از آنجایی که شرکت های پتروشیمی و فولاد بیشترین میزان صادرات دارند و از مهمترین شرکتهای صادراتی در سازمان بورس اوراق بهادار به شمار می روند، این شرکت ها در دوره قبلی تحریم ها به خوبی توانستند فعالیت خود را در بازار های بین الملل منطقه ای ادامه دهند ، اگر تحریم ها بار دیگر آغاز شود شرکت های صادراتی تدابیر لازم برای مقابله با این اقدام دارند.
وی افزود: صادرات فقط به اروپا یا آمریکا نیست که با کم شدن یا توقف آن به این قاره ها نگران شویم کشورهای منطقه فرصت های صادراتی زیادی دارند که میتوان با بهره گیری از آن فعالیت چشمگیری را از سر بگیریم، شرکت های صادراتی حاضر در بورس در دوره قبلی تحریم با بهره گیری از تمام فرصت های خود معاملات پر رونقی داشتند و حتی یک موتور محرک در بازار سرمایه بودند.
عرضه های قطره چکانی، چالش قابل تامل
غلامرضا سلامی، کارشناس ارشد بازار سرمایه آغاز عرضه‌های اولیه به شیوه فعلی را بی تاثیر دانست و گفت: اگر عرضه‌های اولیه مانند شیوه فعلی صورت بگیرد قطعا خریداری ندارد، بخش خصوصی زمانی یک شرکت دولتی را می خرد که به طور کامل بتواند آن را کنترل کند اگر امکان این کار را نداشته باشد نمی‌تواند حضور موثر و حتی عرضه ای در بازار داشته باشد.
وی بیان کرد: عرضه های قطره چکانی و سهام عدالت که مالکیت آن هم در دست دولت و هم در دست بخش خصوصی است دیگر طرفداری ندارد، اما با در نظر داشتن رشد معاملات و ظرفیت بازار باید گفت هم اکنون بازار سهام زمینه مناسب برای عرضه های اولیه دارد.
توان مالی، تنها شرط پذیرش
سلامی افزود: مهمترین قانون تایید یک شرکت برای عرضه اولیه سهام، توان مالی است یعنی اگر شرکتی حداقل کفایت سرمایه برای حضور در بازار سرمایه داشته باشد پارامترهای دیگر چندان مطرح نیستند از طرفی چون هر کدام از شرکت‌ها حافظ منافع سرمایه خود هستند بنابراین قانون و چارچوب های معاملات را ناخواسته باید رعایت کنند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه شرکتهای صادراتی می‌توانند از پس تحریم بربیایند اظهار کرد: با توجه تحریم‌های آمریکا قطعا شرکتهای صادراتی با مشکل تعاملات روبرو می‌شوند اما نوسان نرخ ارز در این میان منافعی برای آنها ایجاد می‌کند که قیمت تمام شده کالا با قیمت صادراتی آنها تفاوتی نخواهد داشت. گروه‌های پتروشیمی یا فولادی که نقش بیشتری در صادرات دارند می‌دانند که به چه صورت می‌توانند در بازارهای بین المللی حضور داشته باشند و به چه صورت پول خود را بدست آورند.
عرضه های دولتی نیازمند برنامه ریزی
علی سعیدی، معاون سابق سازمان بورس اوراق بهادار با اشاره به ورود سرمایه‌های جدید در بورس گفت: برای ورود به بازار سرمایه، سهامداران از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری وارد شوند بهتر است، مقررات حتی صندوق‌های سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت را مکلف می‌کند حداقل 5 درصد تا حداکثر20 درصد دارایی تحت مدیریت خود را به سهام اختصاص دهند. به همین علت آمار فعلی نشان می‌دهد وجوه قابل توجهی از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری وارد بازار سهام شده است.
وی به عرضه‌های دولتی اشاره کرد و افزود: عرضه‌های دولتی چه به صورت عرضه اولیه و چه به صورت عرضه سهام شرکتهای پذیرفته شده بورس، طرف تقاضایی مثل صندوق‌های سرمایه گذاری خواهد داشت نه به این معنا که سهامداران خرد نمی‌توانند مستقیم سهم بخرند، بلکه منطقی است که برای مدیریت ریسک و ایجاد تنوع در سبد سرمایه گذاری و کسب بازده مطلوب، عموم مردم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد شوند. از طرف دیگر، دولت برای عرضه‌های خود باید برنامه‌ریزی دقیقی کند و بر اساس یک راهبرد حساب شده، عرضه انجام دهد. به عنوان مثال بررسی ظرفیت بازار و مدیریت زمانبندی عرضه و همچنین حمایت از صندوق‌های سرمایه گذاری در انواع مختلف آن برای مدیریت طرف تقاضا باید انجام شود.
قیمت سهام واقعی می‌شود
سعیدی اظهار کرد: مدیریت عرضه و تقاضا از سوی دولت و صندوق‌های سرمایه گذاری باعث می شود که دو حالت عرضه برای دولت پدید آید، نخست اینکه شرکتهای جدیدی برای اولین بار در بورس حضور پیدا کنند که باعث رونق و شکوفایی بورس می‌شوند. دوم؛ بخشی از سهام دولت در شرکتهایی که در بورس معامله می شوند عرضه شوند که این اقدام نقدشوندگی و درصد شناور سهام را افزایش می دهد و نتیجه نهایی آن افزایش کارایی بازار است چرا که هر چه حجم، ارزش و تعداد دفعات معاملات افزایش یابد، قیمت ها به ارزش واقعی خود نزدیک‌تر می شوند.
رشد بیشتری شاهد خواهیم بود
معاون سابق سازمان بورس اوراق بهادار تنوع صنایع در بازار سرمایه را یکی از مهمترین تاثیر رشد بورس دانست و گفت: بخشی از صعود چشمگیر شاخص ناشی از صعود بازارهای موازی است، البته باید به امتیارات بورس هم از جمله تنوع صنعت اشاره کرد که حتی در شرایط تحریم، گروهی از صنایع کمترین تأثیر را می پذیرند و عملکردی مطلوب خواهند داشت. اگر نگاه منفی نسبت به بازگشت تحریم ها داشته باشیم باز هم شرایط پیش روی ما مشخص است و می توانیم برنامه ریزی در این باره داشته باشیم. اما زمانی که شرایط مبهم است و بین دو حالت تحریم و حذف تحریم در شرایط بلاتکلیفی به سر می برد، نمی‌توان هیچ برنامه ای برای صنایع و بازارها داشت و این شرایط شکننده ترین عامل برای نزول بورس است.
وی خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی اگر دولت توانایی پرداخت بدهی به پیمانکاران و سیستم بانکی را بدست آورد، بانک ها در تامین مالی و ارائه تسهیلات به شرکت ها موفقیت بیشتری خواهد داشت. بنابراین اگر بیشترین توان برای بهبودی وضعیت داخلی اقتصاد در نظر گرفته شود رشد بیشتری شاهد خواهیم بود.
تکرار رویکرد اشتباه
بهروز خدارحمی، مدیر عامل گروه مالی سپهر صادرات گفت: رویکرد اشتباه گذشته باز هم در حال تکرار است چرا که تا چند روز روند بازار مثبت است دولت با اوراق بدهی و عرضه‌های اولیه خود نفس بازار را می‌گیرد. درصورتی که باید دید چند درصد سود سهام دوباره به عرصه معاملات برگشته یا چه میزان سرمایه های جدید وارد بازار سرمایه شده است یعنی تحلیلی برای بستر سازی عرضه های اولیه صورت بگیرد.
سردرگمی و تخریب بازار
خدارحمی با انتقاد از نگاه مدیران دولتی به بازار سرمایه بیان کرد: برخی بازار سرمایه را مانند گاو شیردهی می‌دانند که فقط باید آن را بدوشند در صورتی که این بازار نیازمند پربار شدن برای سود دهی لازم است، در مقایسه بورس با بازار های موازی باید گفت بورس هنوز سهم قابل توجهی در اقتصاد ندارد به همین علت است که در انجام معاملات از دیگر بازار ها عقب افتاده است. تنها 10 درصد از تامین مالی در بازار سرمایه وجود دارد و 90 درصد مابقی در بازار پول انباشته شده است.
مدیر عامل گروه مالی سپهر صادرات بیان داشت : بورس اوراق بهادار تهران نیازمند یک تزریق مالی و بازه زمانی بلند مدت برای ارائه نتیجه مطلوب است، باید از 6 تا 24 ماه به این بازار زمان داد تا بتواند با پذیرش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی روند طبیعی را بیابد.همچنین به نسبت ورود سرمایه های جدید در بورس باید عرضه های اولیه داشته باشیم نه اینکه بعد از چند روز مثبت بودن بازار فورا بحث عرضه های اولیه از سر گرفته شود این اقدام نه تنها جنبه مثبتی ندارد بلکه موجب سردرگمی و تخریب بازار می شود.
ریسک های سیاسی نباید نوسان ایجاد کند
وی بیان کرد: نمی‌توان ضمانتی برای حفظ 100 درصدی یا حذف سرمایه های سهامداران در بورس شد، به عقیده بنده نباید ریسک های سیاسی بین المللی یا ریسک سیستماتیک عامل دخیلی در معاملات بورس باشد چون ما در شرایط فعلی امکان سرمایه گذاری های بین المللی نداریم بنابراین نباید چنین ریسک های در تالار معاملات تاثیر گذار باشد.
روند صعودی بازار حباب نیست
خدارحمی با اشاره به متضرر شدن لیدرهای بازار سهام از تحریم های آمریکا افزود: با پذیرفتن بدترین شرایط یعنی بازگشت تحریم ها قطعا شرایط از حالت طبیعی خارج می شود اما لزوما معنی منفی ندارد چون در دوران سخت تر توانسته ایم از پس شرایط بر بیاییم، خیلی از صنایع به سادگی تحت تاثیر تحریم ها قرار نمی‌گیرند و می توانند با تولیدات داخلی به نتیجه برسند باید آنها را شناخت و سرمایه گذاری کرد.
وی با بیان اینکه روند صعودی بازار سهام یک حباب نیست، ادامه داد: باید به نکته اشاره کرد که این روند مثبت یک حباب نیست، زمانی که با تورم انتظاری یا افزایش قیمت ها مواجه هستیم و نرخ برابری ریال با سایر ارزها کاهش می یابد خیلی از شرکت ها جایگزینی متفاوتی نسبت به قبل پیدا می‌کنند چون دارایی‌هایی هستند که در زمان های مختلف متناسب با نرخ تورم دچار افت و خیز می شوند.
تامل بیشتر در خرید و فروش
مدیر عامل گروه مالی سپهر صادرات خاطرنشان کرد: بازار سرمایه نسبت به دیگر بازار ها دیرتر با هجوم سرمایه روبرو شد که هم اکنون از نظر ارزش در حال انطباق با آنها است به این علت است که شاخص هر روز در حال صعود است، تنها بازاری که هیچ وقت با نگرانی رشد قیمت ها مواجه نیست و آن را رشد افسار گسیخته نمی‌داند بورس است چون در دیگر بازارها همچون بازار پول، طلا، ارز و ... هر چه قیمت ها افزایش پیدا کند باز هم معاملات انجام می شود اما اگر این اتفاق در مورد یک سهم طی 2 تا3 روز ادامه یابد نهادهای ناظر مکانیزم‌های لازم برای کنترل قیمت اعلام می کنند تا سهامدارن تامل بیشتری در خرید و فروش آن سهم داشته باشند.
عرضه های اولیه؛ حداقل هفته ای دو بار
حسین خزلی خرازی، دیگر کارشناس بازار سرمایه با اعتقاد به اینکه عرضه‌های اولیه می توانند شکوفایی بورس را دو چندان کند گفت: عواملی همچون سرعت بخشیدن به افزایش سرمایه ها، اعطای مجدد مجوز افزایش سرمایه به روش صرفه سهام، عرضه سهام خرد، بلوک و مدیریتی توسط سازمان خصوصی سازی (اگر هنوز سهامی باقی مانده داشته باشد)، سرعت بخشیدن به پذیرش شرکت های جدید در بورس و فرابورس (حداقل هفته ای یک یا دو عرضه ی جدید و اولیه)، عرضه سهام بلوک و مدیریتی توسط بانک ها و خروج بانک ها از بنگاه داری و هلدینگ داری در شرکتهای غیر مرتبط با صنعت بانکداری (تکلیفی که سالهاست زمین مانده و در مقابل آن مقاومت می شود)، افزایش سهام شناور آزاد شرکتهایی که کمتر از 20 درصد آن شناور است توسط سهامداران عمده (الزامی که بورس ها و نهاد ناظر سالهاست ایجاد کرده اند، ولی برخی از سهامداران عمده آن را رعایت نمی کنند) طرف عرضه سهام را تقویت خواهد کرد.
تداوم رشد قیمت ها
وی افزود: وقتی اقبال عمومی به هر دلیل به بورس های اوراق بهادار بر می گردد و شاهد حضور سرمایه گذاران و نقدینگی جدید هستیم، وقت آن است که طرف عرضه سهام را افزایش دهیم. افزایش طرف عرضه مانع رشد شدید و تند قیمت ها و شاخص ها می شود. همه فعالان باتجربه بازار سرمایه اذعان دارند که رشد شدید قیمت ها و شاخص ها در زمان کوتاه همواره باعث ایجاد یک دوره رکود ،سکون و یا ریزش و ضرر پس از آن خواهد بود.خزلی خرازی اظهار کرد: رشد شدید قیمت ارزها در ماه های گذشته و استنباط بنده از آینده برجام نشان می دهد که ما شاهد سال پر رشد و خوبی برای بورس باشیم. اگر بحران داخلی و خارجی مهمی نداشته باشیم و مذاکرات رفع محدودیت جدید از برجام به خیر و صلاح پیش رود، شاهد تداوم رشد قیمت ها در بورس خواهیم بود.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به به اینکه بازار سرمایه تنها موتور باقی مانده محرک اقتصاد است؛ گفت: بارها تکرار کرده ایم که تنها موتور باقی مانده ی محرک اقتصاد ایران بازار سرمایه است. (سرمایه گذاری دولت متوقف شده، تامین مالی بانکها با مشکل عمده و مهم روبرو شده، سرمایه گذاری خارجی مهمی نداریم) پس تنها راه باقی مانده برای رشد سرمایه گذاری خرد و کلان در اقتصاد ایران و مبتنی بر سرمایه های مردمی بازار سرمایه است.
عرضه های دولتی عاملی بازدارنده رونق
فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک دیدر این خصوص گفت: بازار سرمایه به منظور تجهیز و تامین منابع مالی بنگاه های اقتصادی فعالیت می کند، بخصوص بازار اولیه یکی از زمینه های مناسب برای گسیل منابع لازم به ناشرین و بنگاه‌ها است. بر این اساس ، وضعیت و شرایط کنونی بورس در حالی که برخی از فعالان بازار نسبت به رشد و افزایش قیمت‌ها اظهار تردید و یا نگرانی می‌کنند ، می تواند زمینه ای برای تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام در بورس را ایجاد کند.
وی ادامه داد: درحالیکه ارزش بورس نسبت به سایر بازارهای غیر متشکل و بعضا غیر قانونی بازدهی نسبتا کمتر و نامناسبی داشته و غیر همگن و نا هماهنگ است، بنابراین با بوجود آمدن شرایط مناسب برای تطبیق وضعیت بازدهی بورس باسایر بازارها ، عرضه های دولتی بعنوان یک عامل بازدارنده غیر همزمان تلقی می شود .
*نویسنده:ثریا نیکو صفت
شماره ۲۵۶ هفته نامه بورس - صفحه ۴ و ۵
نظر شما