سودهای افسانه‌ای در ۱۰‌روز

از حدود دو ماه قبل، جذابیت بازارهای موازی بورس همچون مسکن، خودرو، طلا و ارز درحالی افزایش یافته بود که بورس در شرایط سکون به سر می‌برد.  اما دریکی دو  هفته اخیر سیل نقدینگی به یکباره به سمت بورس روانه شد و طی حدود یک هفته شاخص کل بورس تهران حداقل 8 هزار واحد رشد کرد. حالا با این شرایطی که ایجاد شده، جذب این سرمایه‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ برخلاف بازارهای غیرمولد، رشد بازار سرمایه، شاخص بورس و تزریق نقدینگی به بازار سهام به دلیل اینکه جامعه سرمایه‌گذاری گسترده‌تری را دربر می‌گیرد، منجر به رونق تولید و صنعت می‌شود و درواقع افزایش شاخص بورس شرایط اقتصادی کشور را بهبود می‌بخشد.

پیش‌بینی سود صفر یا منفی

همانطور که از آمارها مشاهده می‌شود، تا پایان دومین‌ماه از سال‌جاری، تعداد 575 میلیون واحد از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس تهران به ارزش کل بیش از 5863 میلیارد ریال مورد معامله قرار گرفت و به ترتیب با 458 درصد رشد و 412 درصد افزایش نسبت به دوره مشابه سال 96 همراه شد. همچنین نسبت P/E بازار در اردیبهشت‌ماه برابر با 6.15 مرتبه بود. لازم به ذکر است که 48 شرکت دارای پیش‌بینی سود صفر یا منفی بوده‌اند که در محاسبات لحاظ نشده‌اند.

رتبه‌داران ارزش بازار

البته در دومین‌ماه از بهار بررسی صنایع از نظر ارزش بازار نشان می‌دهد که گروه محصولات شیمیایی با در اختیار داشتن 27 شرکت و ارزش بازار 788 هزار میلیارد ریالی در رتبه اول قرار دارد، فلزات اساسی با 556 هزار میلیارد ریال و فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای با 349 هزار میلیارد ریال رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.

چالش اساسی برای صندوق‌ها

ابراهیم قزل‌گل، سرپرست مشاور سرمایه‌گذاری کارگزاری سهم‌آشنا/ پس از وارد شدن نقدینگی سرگردان در کشور در بازارهای ارز و مسکن و خودرو که بازدهی‌های 100 درصدی در این بازارها را به دنبال داشت، نهایتا نوبت به سهام رسید و فعلا این نقدینگی که به قول فعالان بازار سرمایه پول خارج از بازار نام گرفته در سهام بنیادی بازار می‌چرخد. قانون نانوشته‌ای در تمام دنیا وجود دارد که رشد سهام و اوراق همبستگی منفی دارند؛ یعنی با رشد سهام، اوراق بازدهی منفی به خود می‌گیرند و علت آن واضح است. چراکه نقدینگی‌های پارک شده در اوراق با سودهای کم و مطمئن شروع به خروج از اوراق و ورود به سهام می‌کنند و همین امر عرضه را در اوراق بالا می‌برد و منجر به کاهش قیمتی آنها می‌شود. شاید این پدیده از نظر فعالان حوزه سهام اتفاقی مثبت باشد اما برای صندوق‌های درآمد ثبات که عمدتا پرتفویی متشکل از اوراق دارند یک چالش محسوب می‌شود؛ چراکه کاهش ارزش دارایی‌ها به شدت بر سود ماهانه آنها تاثیر منفی می‌گذارد. البته دو نکته قابل ذکر وجود دارد؛ اول اینکه در صندوق‌های مختلف ترکیب دارایی‌های متشکل از اوراق و سپرده بانکی و حتی سهام مختلف است و شاید این معضل برای صندوق‌هایی که اوراق بیشتری در اختیار دارند جدی‌تر باشد و نکته دوم واکنشی است که مدیران صندوق‌های با درآمد ثابت به تغییرات این‌چنینی در بازارشان می‌دهند؛ هرچقدر مدیر یک صندوق درآمد ثابت تواناتر با واکنش سریع‌تر به تغییرات بازار باشد، می‌تواند سریعا بخشی از اوراق خود را به سهام پرپتانسیل بازار تبدیل کند تا از کاهش ارزش دارایی‌های صندوق تحت مدیریتش جلوگیری کند. اما اگر به این موضوع عکس‌العمل منفعلانه‌ای داشته باشد، طبیعتا با کاهش چشمگیر سودآوری و کاهش تعداد سرمایه‌گذاران مواجه خواهد شد.

امکان رشد صندوق‌های سهامی

حمید فهیمی، کارشناس بازار تأمین سرمایه امین/ در شرایط فعلی و با توجه به انتظارات برای ورود نقدینگی به بازار سرمایه، طبیعتا سهام و صندوق‌های سهامی با افزایش تقاضا و اوراق با درآمد ثابت و صندوق‌های با درآمد ثابت با کاهش تقاضا مواجه خواهند شد. به‌طوری که در چند روز اخیر شاهد کاهش قیمت اوراق بدهی، افزایش فروش این اوراق و ابطال واحدهای صندوق‌های با درآمد ثابت بودیم. با توجه به شرایط فعلی بازار و احتمال افزایش نرخ سود سپرده‌ها توسط بانک‌ها در شهریورماه، قاعدتا از اوراق بدهی با درآمد ثابت با نرخ‌های رایج استقبال نخواهد شد. بنابراین صندوق‌های با درآمد ثابت از دو عامل کاهش ارزش اوراق بدهی و کاهش منابع صندوق تاثیر منفی می‌پذیرند و کوچکتر می‌شوند و انتظار می‌رود که در کنار سهام، بخشی از این منابع به سمت صندوق‌های سهامی حرکت کرده و ارزش این صندوق‌ها بیشتر شود.

 افزایش‌های 44، 144 و 220  درصدی

طی 22 روز کاری اردیبهشت‌ماه 97، ارزش معاملات در مقایسه با پایان فروردین‌ماه 97، 220 درصد افزایش داشت و از 20934 میلیارد ریال به 66915 میلیارد ریال رسید. همچنین حجم سهام معامله شده از 9774 میلیون سهم به 23832 میلیون سهم با 144درصد افزایش همراه شد .البته  از ابتدای سال تاکنون متوسط روزانه حجم و ارزش معاملات بازار اول و دوم به ترتیب برابر با 892 میلیون سهم و 1742 میلیارد ریال بود. در اردیبهشت‌ماه 97، دفعات معاملات سهام برابر با 44 درصد در مقایسه با پایان فروردین 97 افزایش یافت و از 721 هزاردفعه به 1038 هزار دفعه بالغ شد.

چالش‌های فروردینی معاملات 

البته طی 15 روز کاری فروردین‌ماه 97 نیز ارزش معاملات در مقایسه با پایان اسفند 96، 78درصد کاهش یافت و از 94881 میلیارد ریال به 20934 میلیارد ریال رسید. همچنین حجم سهام معامله شده از 47653 میلیون سهم به 9774 میلیون سهم معادل 79 درصد کاهش یافت. در این ماه، متوسط روزانه حجم و ارزش معاملات بازار اول و دوم به ترتیب برابر با 640 میلیون سهم و 1115 میلیارد ریال بود.

فرار سرمایه‌ها از بازارهای موازی بورس

علی قاسم‌نژاد، عضو هیات مدیره سبدگردان نوین‌نگر آسیا/ ارزش کلی معاملات در روز 28 خردادماه سال‌جاری، هزار و 80 میلیارد تومان برآورد شد که شامل اوراق مشارکت، اسناد خزانه اسلامی، سهام بلوکی و ... بود. ازطرفی ارزش اوراقی که مردم صرفا معامله کردند هم 728 میلیارد تومان بود. روند کلی ارزش معاملات بدون هر نوع اوراقی، از ابتدای سال نشان می‌دهد که افزایش یافته و در صنایع مختلف هم پخش بوده است. همچنین به‌طور میانگین حجم معاملات بازار بورس و فرابورس از سال 6 فروردین‌ماه 90 تا 28 خردادماه 97، حدود 187 میلیارد تومان بوده است. ابتدای سال، ارزش معاملات 90 میلیارد تومان بود که تا 19 اردیبهشت‌ماه (روزی که ترامپ از برجام خارج شد)، این عدد به 279 میلیارد تومان رسید. مقایسه این عددها نشان می‌دهد که حجم و ارزش بازار بورس هم طی این مدت افزایش یافته و رشد شاخص، شاخص‌سازی نبوده است. تا تاریخ 13 و نهایتا 19 خردادماه، حقوقی‌ها درحال حمایت بودند و اغلب حقیقی‌ها دست از خرید کشیده بودند. اما از هفته گذشته، حقیقی‌ها هم وارد بازار شدند تا علاوه بر حجم از دست رفته، باعث رشد بی‌سابقه ارزش معاملات شوند. نکته دیگر اینکه برآیند معاملات حقیقی به حقوقی تا پیش از هفته گذشته، منفی بود؛ یعنی حقیقی‌ها صرفا فروشنده بودند تا اینکه از هفته گذشته حقیقی‌ها هم به میدان آمدند و این برآیند در هفته گذشته مثبت شد. در نهایت اینکه با اتفاقات حاضر، جریان پول از بازارهای سکه، مسکن و ... به سمت بورس سرازیر شده ولی احتمال اینکه این روند تا مدت‌ها افزایش پیدا کند، وجود ندارد.

انتظار رشد سودآوری شرکت‌ها

الهه ظفری، کارشناس بازار سرمایه/ شاخص کل بورس اوراق بهادار از ابتدای سال 1397 با رقم 96.426 کار خود را آغاز کرد و 29 خردادماه با 10.5 درصد رشد به رقم 106.504 رسید. رشد اصلی شاخص بورس از 22 خردادماه آغاز شد و تقریبا تمام بازدهی اتفاق افتاده در فاصله زمانی 5 روز اخیر محقق شده است. بیشترین رقم شاخص در این مدت 106504.1 واحد بوده و رشد شاخص بورس به دلیل ایجاد تقاضای قدرتمند تحت تاثیر ورود نقدینگی جدید به بازار در نمادهای بنیادی بود که با ادامه‌دار بودن آن، شاخص را در مسیری صعودی قرار داد.

البته پس از رشد قابل توجه در بازار سکه و دلار به دلیل جذب نقدینگی سرگردان در جامعه به نظر می‌رسد این پول وارد بازار سرمایه شده باشد. هرچند که وجود هیجان در معاملات بازار کاملا قابل درک است و در صورت نداشتن پشتوانه بنیادی برای این رشد می‌تواند ایجاد چالش کند اما در شرایط فعلی به دلیل رشد نرخ فروش شرکت‌ها نسبت به میانگین سال گذشته و همچنین اخبار جدید درخصوص امکان تسعیر نرخ ارز برای برخی شرکت‌ها نزدیک به نرخ‌های حقیقی در بازار، می‌توان گفت رشد قیمت‌ها تحت تاثیر تغییر در فرضیات کلی بازار ایجاد شده و انتظار رشد سودآوری برای شرکت‌ها شکل گرفته است.

در گذشته تاریخی بازار سرمایه تقریبا همیشه پس از رشد بازار ارز شاهد رشد بورس بوده ایم. درحال حاضر نیز با توجه به رشد بالا در بازار ارز در حدود 42 درصد با فرض دلار 69.700 و سکه با حدود 50 درصد، از ابتدا سال و افزایش ریسک آنها توجه به سمت بازار سرمایه جذب شده است و با مقایسه این بازارها باهم می‌توان به این نتیجه رسید که بازار سرمایه همچنان قدرت رشد را خواهد داشت.

خوش رقصی‌های شاخص در نسیم بهاری

شاخص بورس در اردیبهشت‌ماه 97 در مقایسه با فروردین 97، به میزان 296 واحد برابر با 3 درصد کاهش یافت و از 95524 واحد به 95227 واحد رسید. ارزش بازار نیز در اردیبهشت‌ماه 97 در مقایسه با فروردین 97 به میزان 72015 میلیارد ریال افت برابر با 2 درصد کاهش یافت و از 3 میلیون و 799 هزار و 880 میلیارد ریال به 3 میلیون و 727 هزار و 865 میلیارد ریال رسید. براساس معاملات نرمال، در این ماه ارزش سهام خریداری شده اشخاص حقوقی در حدود 23352 میلیارد ریال و معادل 64 درصد از کل خریدها بود، درحالی که ارزش سهام فروخته شده آنها 20851 میلیارد ریال و در حدود 57 درصد از کل فروش‌ها بود. براین اساس در این ماه سرمایه‌گذاری خالص اشخاص حقوقی به میزان 2502 میلیارد ریال شد. در عین حال میزان خرید و فروش سهام اشخاص حقیقی به ترتیب 35 و 42 درصد از ارزش خرید و فروش بود.

شاخص بورس همچنین در پایان فروردین 97 در مقایسه با اسفند 96، به میزان 766 واحد برابر با 0.8 درصد کاهش یافت و از 96290 واحد به 95524 واحد رسید. ارزش بازار هم در پایان فروردین‌ماه 97 در مقایسه با پایان اسفند 96 به میزان 24357 میلیارد ریال افت برابر با 1 درصد کاهش یافت و از 3 میلیون و 824 هزار میلیارد ریال به 3 میلیون و 799 هزار میلیارد ریال رسید. در مجموع اینکه شاخص کل بورس تهران در 27 اسفندماه روی رقم 96 هزار و 290 واحد به تعطیلات عید نوروز رفت؛ تا 16 اردیبهشت‌ماه، شاخص روند منفی را در پیش گرفته بود ولی از همین روز تا آخرین روزهای معاملاتی خردادماه، شاخص با روند مثبتی که داشت توانست به بالای رقم 100 هزار واحدی دست پیدا کند. در نتیجه، برای اولین‌بار در تاریخ بورس، شاخص کل بورس تهران از مرز 100 هزار واحد عبور کرد. به این ترتیب که در پایان معاملات تالارهای بورس اوراق بهادار تهران یکشنبه 27 خردادماه، در 100 هزار دفعه، تعداد 1 میلیارد و 821 میلیون سهم و حق تقدم به ارزش بیش از 5 هزار و 491 میلیارد ریال معامله شد و ارزش بازار رقم معادل 395 هزار میلیارد تومان را ثبت کرد. شاخص کل نیز با 3306 واحد افزایش به رقم 102452 واحد رسید. در اصل رشد کلی شاخص از روز 22 خردادماه با 531 واحد و روز 23ام با رشد 2767 واحدی آغاز شد؛ بعد از سه روز تعطیلی، شاخص روز 27ام با رشد تاریخی 3306 واحد و روز 28ام با 2081 واحد همراه شد که در مجموع طی این چهار روز، شاخص کل رشد 8685 واحدی را به خود دید.

نقدینگی‌ها تازه و سودهای سفته‌بازانه

امیر تقی‌خان تجریشی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری شرکت صنعت و معدن/ برای بررسی اصل موضوع، می‌توان در ابتدا به رشد قیمت دلار اشاره کرد؛ از ابتدای سال 96 روند رو به رشد خود را آغاز کرد و در اواخر سال، سیر تندی را مشاهده کردیم. سیاست‌های کنترلی هم از جانب دولت اعمال شد، در مورد شاخص تورم تولیدکننده هم به عنوان یک متغیر پیش‌نگر عملا شاهد روندی صعودی آن بودیم که پیش‌بینی می‌شود به تورم مصرف‌کننده منتقل شود. تاثیر این رشد را عملا بر سایر بازارها به جز بازار سرمایه دیده بودیم؛ افزایش قیمت طلا رخ داد. در مورد دلار، علي‌رغم اينكه قیمت رسمي همان 4200 تومان برای دلار تک‌نرخی درنظر گرفته شد، در یک بازار سیاه شاهد افزايش قيمت هستيم. در همین راستا بازارهای خودرو، مسکن و سایر کالاهای اساسی نیز با افزایش قیمت همراه شد. بنابراین باید بپذیریم که ارزش ریال درحال کاهش است که این موضوع باعث می‌شود فروش شرکت‌ها حتی اگر از لحاظ تعداد و مقدار افزایش پیدا نکند، به علت این تورم، نهایتا به صورت ريالي افزايش خواهد يافت. بنابراين، اين تورم در فروش شرکت‌ها هم دیده شد و این فروش یعنی سودآوری بیشتر و برای برخی از این شرکت‌ها تقسیم سود نقدی بیشتر خواهیم داشت. بنابراین می‌بینیم افزایش قیمت دلار و رشد تورم باعث فروش بیشتر شرکت‌ها شده و نهایتا به افزایش سود اسمی شرکت‌ها کمک مي‌کند. مورد دیگری که در این تورم‌ها شاهد هستیم، خیلی از شرکت‌ها موجودی کالایی اگر بالا بوده و چون قیمت‌ها برای قبل است، وقتی یک تورم ایجاد می‌شود، می‌توانند سود شناسایی کنند. این سود، تکرارشونده نیست و بسته به حجم انبار شرکت‌ها یک تاثیر یک‌باره دارد. در نتیجه قیمت سهام در مقایسه با سایر بازارها که اشاره کردیم و هم در مقایسه با سود خود شرکت‌ها و تورم موجودي آنها، پایین بوده است. البته پیش از این بیشترین ریسکی را که بازار داشت، بحث‌های سیاسی بود، نه اقتصادی. به همین دلیل سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، میزان بسیار کمی داشت. به هر طریق باتوجه به عواملی که مطرح شد، نهایتا زور نیروهای بالارونده نسبت به ریسک‌های سیاسی، مثبت شد. در نتیجه تا با ریسک سیاسی جدی روبه‌رو نشویم، این رشد باید ادامه‌دار باشد تا تورم مذكور در ان ديده شود.

نکته آخر اینکه این رشد به علت بهبود عملیات شرکت‌ها و نوآوری و بهره‌وری آنها نبوده، عملا یک موضوع پولی است که وارد بازار شده و معمولا این رشدها تا جایی ادامه‌دار خواهد بود که کاهش ارزش ریال و به عبارتی تورم را داشتیم؛ تجربه نشان داده این نقدینگی‌های تازه وارد که می‌خواهد از سودهای سفته‌بازانه استفاده کند، اگر تورم ادامه نداشته باشد، کار را برای ادامه بازار سخت کند.

اصلاح به سمت فضای جدید

حامد ستاک، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان/ اصلی‌ترین دلیل رشد این روزهای بازار سرمایه، شروع به اصلاح بازار با واقعیت‌ها و شرایط جدید فضای اقتصاد کلان کشور است. اینکه تمامی بازارهای کشور عادت به تعدیل و اصلاح به صورت متوازن و گام به گام را ندارند، یک واقعیت است که ریشه در فرهنگ سرمایه‌گذاری و سواد مالی فعالان اقتصادی کشور دارد و ناگزیر در سرکوب بازارها و یا هیجان بازارهای دچار پیش واکنش نیز خواهیم شد. به‌طور کلی رشد اخیر بازار سرمایه را به فال نیک می‌گیریم؛ زیرا بازار سرمایه که از مولدترین بازارهای کشور است و آخرین بازار بود که به صورت اسمی رشد خود را آغاز کرد.

عرضه اولیه در شرایط مساعد

روح‌الله حسینی مقدم معاون بورس تهران/ درحال حاضر شرایط بازار وضعیت بسیار خوبی را به خود گرفته است؛ به‌طوری که روح‌الله حسینی مقدم معاون بورس تهران نیز گفته است: بورس به استقبال خروج آمریکا از برجام رفته بود و زمانی که هنوز چیزی مشخص نشده بود، ریزش‌های پی در پی را تجربه کرده بود؛ در نتیجه خروج ایالات متحده از برجام نتوانست افت زیادی را بر بازار تحمیل کند و واکنش عکس را شاهد بودیم. حسینی‌مقدم درخصوص عرضه اولیه در شرایط فعلی گفت: برای ما مهم است که بازار، شرایط خوبی برای عرضه اولیه داشته باشد، چون خواسته سهامدار عمده و بازار این است که در شرایط هیجانی عرضه اولیه نداشته باشیم. الان هم شرایط را می‌سنجیم و هر وقت که شرایط مساعد باشد برای عرضه اولیه برنامه‌ریزی می‌کنیم.

تهدیدهای عرضه اولیه در شرایط فعلی

باقر خادمی، مدير سرمايه‌گذاري فارابي/ در مورد عرضه‌هاي اوليه در شرايط كنوني، با توجه به ورود نقدينگي به بازار سرمايه به نظر مي‌رسد بهترين فرصت براي جذب نقدينگي است، اما انتقاداتي در مورد نحوه عرضه‌هاي اوليه به ویژه چند مورد آخر وارد است كه در ادامه به آنها اشاره مي شود. قيمت‌گذاري عرضه‌هاي اوليه در موارد اخير به نظر مي‌رسد بسيار نزديك به ارزش ذاتي سهم و يا حتي در مواردي بيشتر از ارزش ذاتي سهم بوده كه با توجه به ماهيت عرضه اوليه اين امر قابل قبول نيست. ازطرفی شفافيت صورت‌هاي مالي برخي شركت‌هايي كه جديدا وارد بازار مي‌شوند، با ابهام‌هاي زيادي روبه‌رو است كه اين امر نيز در بازار سرمايه اصلا قابل قبول نيست. همچنين در مواردي شركت‌ها اندكي پس از ورود به بازار سرمايه از سودهي به زيان مي‌رسند كه سال گذشته شاهد چند مورد بوديم و اين امر نيز به هيچ وجه قابل قبول نيست و متضرر اصلي سهامدار خرد است. اما در مجموع عرضه اوليه در شرايط كنوني و در صورت رعايت نكات ذكر شده، هم در جهت منافع سهامدار خرد و هم شركت‌هاي متقاضي به بازار سرمايه به نظر مطلوب است.

تسهیل حضور شرکت‌ها در بورس

حمید میرمعینی، کارشناس ارشد بازار سرمایه/ همانطور که از روزهای فعلی بازار مشاهده می‌شود، ورود نقدینگی به بازار سرمایه و درواقع خروج نقدینگی از بازارهای موازی همچون مسکن، خودرو، طلا و ارز است. اگر قرار باشد فکری به حال این سرمایه سرگردان داشته باشیم، لازم است تا جذابیت‌های بازار سرمایه را بیشتر به مردم نشان بدهیم تا بازده معقول را کسب کنیم. این موضوع به عملکرد دولت و به دنبال آن به عملکرد سازمان بورس بستگی دارد. هر نهادی وظایفی دارد که لازم است جریانات نقدینگی و پول‌های خرد و کلان را جذب کند یا جذابیت سرمایه‌گذاری را افزایش دهد. در اصل اگر این جذابیت به سمتی باشد که تنها معاملات روی تابلو انجام شود و به صورت دلالی نباشد، قطعا اتفاق خوبی در بازار سرمایه شکل خواهد گرفت. نکته دیگر اینکه می‌توان شرکت‌های جدید را تأمین مالی کرد و شرکت‌های قدیمی را افزایش سرمایه دهیم و برای آنها طرح‌های توسعه‌ای فراهم کنیم؛ به این ترتیب شرکت‌های جدید با عرضه‌های اولیه می‌توانند به بورس راه پیدا کنند. در نتیجه سیل نقدینگی صرفا در شرکت‌های موجود ایجاد حباب نمی‌کند. به این ترتیب با توجه به اینکه شرایط فعلی بازار بسیار مساعد ارزیابی می‌شود، لازم است تا دولت حمایت‌های خود از بازار سرمایه اعمال داشته و به دنبال آن سازمان بورس شرایط را برای پذیرش شرکت‌ها تسهیل کند تا نقش بازار سرمایه هم در این شرایط برجسته‌تر شود

ادامه روند در گرو متغیرهای کلان اقتصادی

به دنبال تمام اتفاقاتی که در بازار سرمایه این روزها درحال شکل‌گیری است، نکته مهم ادامه‌دار بودن این روند است. البته حسن قالیباف اصل مدیرعامل بورس تهران در این خصوص گفته است: این رشد بازار ادامه‌دار نخواهد بود؛ زیرا از یک مرحله به بعد متغیرهای بنیادی و ساختار سود و زیان شرکت‌ها پراهمیت می‌شود. به همین ترتیب شرکت‌های بازار سرمایه واکنش‌های متفاوتی نسبت به متغیرهای کلان اقتصادی خواهند داشت.

صعود جاودانه شاخص

بهراد ابراهیمی، عضو هیات مدیره کارگزاری آگاه/ با توجه به اینکه نزدیک فصل مجامع هستیم، روند بازار همچنان صعودی خواهد ماند ولی از شدت آن کم خواهد شد. البته به نظر می‌رسد شاخص کل بورس بالای رقم 100 هزار واحدی تثبیت شود. نکته دیگر درخصوص حجم و ارزش بازار اینکه، شاخص‌سازی شکل نگرفته و حجم و ارزش بازار کاملا با شاخص هم‌خوانی دارد.

رشد  منطقی شاخص و مسایل پیرامون

پژمان کیا، معاون توسعه و سرمایه‌گذاری کارگزاری بانک دی/ شاخص بورس طی چند روز اخیر بیش از 8 درصد رشد کرده است. دلایل زیادی برای توجیه این رشد وجود دارد. بدون شک تحولات ارزی، تاثیرگذارترین عامل در رویدادهای اقتصادی ماه‌های اخیر است. رویدادهای سیاسی ازجمله خروج آمریکا از برجام، شکل‌گیری برخی انتظارات بدبینانه از منابع ارزی کشور در آینده و عدم تصمیم‌گیری‌های با ثبات و منطقی در بدنه اقتصادی کشور پیرامون مدیریت و کنترل ارز، سبب روانه شدن نقدینگی سرگردان به سمت بازارهای غیرمولد همچون ارز (به‌صورت اسکناس)، سکه و خودرو شد. باید در نظر داشت که قیمت سهم، برآیندی از انتظارات آینده است و کارشناسان به درستی از ماه‌های گذشته این روزهای بورس را پیش‌بینی کرده بودند اما به دلیل ناکارا بودن بازار سرمایه و فشار فروش از سمت برخی حقوقی‌ها، رشد بازار با تاخیر محقق شد.  از آن جاکه پرتفوی بزرگی از بازار را سهام مبتنی بر ارز تشکیل می‌دهد، در ابتدای سیاست‌گذاری ارزی دولتی برخی شرکت‌های صادرات‌محور به‌دلیل بحث دلار تک‌نرخی (4200 تومانی) با افت قیمت مواجه شدند. از طرفی قیمت سهام شرکت‌های واردکننده مواد اولیه نیز به‌واسطه افزایش بهای تمام شده کاهش پیدا کرد. اما با گذر زمان و تعدیل سیاست‌های ارزی ازجمله پرداخت مابه‌التفاوت ارز 3800 تا 4200 تومانی به واردکنندگان کالاهای اساسی، تغییرات سیستماتیک در اختصاص نرخ دلار به صادرکنندگان براساس نوع کالاهای صادراتی و ...، یافته‌های جدیدی پیش‌روی تحلیلگران درخصوص ارزشگذاری سهام شرکت‌ها قرار گرفت. همچنین در این روند، شرکت‌های گروه فلزات اساسی، معدنی‌ها، پتروشیمی و هلدینگ‌های مربوطه با توجه به میزان فروش محقق شده در گزارشات ماهانه و براساس عملیات واقعی و نرخ دلاری که به‌طور قطع بیش از بودجه‌بندی شرکت‌ها بود، مورد قیمت‌گذاری مجدد قرار گرفتند که نتیجه آن افزایش سودآوری و در نتیجه بالا رفتن ارزش ذاتی سهام شرکت‌ها بود. همین دلایل بنیادی سبب شد که بازار سرمایه به‌عنوان آخرین مکان پس از بازار سکه، مسکن و حتی خودرو، پایگاهی برای تخلیه هیجانات تورمی و ارزی شود. البته همواره ارزش ذاتی سهم بر هیجانات اولویت دارد و ضروری است تحلیلگران بازار با لحاظ مفروضات دقیق و منطقی، برآورد مشخصی از ارزش ذاتی سهام داشته باشند تا مانع از تشکیل حباب قیمتی در شرایط هیجانی شوند. آنچه مشخص است رشد پیاپی شاخص کل با توجه به عواملی همچون رشد ارز، تورم انتظاری، ورود منابع جدید و حمایت بدنه اقتصادی کشور منطقی است اما به‌دلیل همان ناکارآمدی که سبب تاخیر در رشد بازار شد (به‌ویژه ناکارایی تخصیصی بازار سرمایه)، ضروری است همواره مورد دقت‌نظر قرار بگیرد. ناکارایی تخصیصی یعنی منابع به‌طور مناسب و متناسب با عملکرد واقعی شرکت‌ها، به آنها تخصیص داده نشود. اتفاقا تصمیم اخیر مبنی بر توقف نمادها با رشد بیش از 20درصد، خود عاملی بر عدم تخصیص بهینه منابع است؛ چراکه به‌واسطه همین تصمیم و توقف نماد شرکت‌هایی که به‌واسطه عملکرد مناسبشان رشد قیمتی داشتند، عمق بازار کاهش پیدا کرد و منابع سرگردان در بازار، به سمت سایر سهام که شاید دلایل بنیادی قوی‌ای برای رشد نداشتند و یا بیش از ارزش ذاتی معامله می‌شدند (Over Value)، روانه شد.

*مهشید خیزان/ خبرنگار

• شماره ۲۵۵ هفتهنامه بورس - صفحه ۴ و ۵