هنوز فرصت پاسخ دادن به این پرسش زود است و نمی‌توان شتابزده عمل کرد؛ چراکه سایر قدرت‌های جهانی از جمله اتحادیه اروپا موضع نهایی خود را به طور قطعی اعلام نکرده‌اند. هر چند اتحادیه اروپا ماندن در برجام را اعلام می‌کند، اما نباید فراموش کنیم که ماندن صرف در برجام مهم نیست، بلکه انجام مبادلات تجاری به صورت عادی و حفظ شرایطی که با برجام ایجاد شده بود قابل توجه است.
به هرحال دیپلماسی ما در تلاش است با گفت‌وگو شرایط را به حالت عادی برگرداند و به جهان نشان دهد که بدون آمریکا هم می‌توان فعالیت کرد. در این میان اما نکته مهم، واکنش شاخص‌های اقتصادی به تغییر و تحول شرایط کنونی است. هر چند بازار ارز در چند ماه اخیر با توجه به متغیرهای گوناگون ( از جمله بحث انتظارات) ملتهب شده ، اما بازارسرمایه فعلا رفتار غیرعادی از خود نشان نداده است.
شاخص کل بورس اوراق بهادار که نشان‌دهنده وضعیت کلی بازارسرمایه کشور است و با اعلام خبر خروج آمریکا از برجام واکنش هیجانی نشان نداده و تا پایان اردیبهشت‌ماه نسبت به روز اعلام این خبر توانسته رشد نزدیک به 2000 واحد را داشته باشد. این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که آمریکا از برجام خارج شده و اتحادیه اروپا اعلام کرده است برجام را تنها نخواهد گذاشت.
پس می‌توان گفت در شرایط فعلی خروج آمریکا از برجام تاثیر چندانی بر بازارسرمایه کشور نداشته است؛ اما در خصوص آینده شاخص و بازارسرمایه باید منتظر تصمیم نهایی اتحادیه اروپا و تصمیمات دیپلماتیک ایران باشیم، چراکه ممکن است در صورت عدم جمع‌بندی مناسب ایران و اتحادیه اروپا و یک صدا شدن چین و روسیه، از برجام فعلی چیزی باقی نماند و از آن روز است که باید سناریو‌های مختلفی را برای آینده اقتصاد ایران ترسیم کرد.
شرایط فعلی برجام تا زمان اعلام نظر قطعی تقریبا محدودیتی برای بازارسرمایه کشور و صنایع فعال کشور نداشته است، اما در صورت تکرار اتفاقات پیش از برجام و اعمال تحریم‌های جدید و یا صدور قطعنامه‌های جدید، ضمن محدود شدن تجارت خارجی کشور، عمده ظرفیت تولیدی کشور در صنایع صادرات محور بیکار خواهد ماند و کاهش تولید و کاهش ارزش‌افزوده نتیجه آن خواهد بود.
شدت تحریم‌ها و اتفاقات آتی اگر به اندازه‌ای بد باشد که در زمینه واردات مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای هم با محدودیت مواجه شویم، کالای داخلی آینده خوبی نخواهد داشت. اعمال تحریم‌ها و بازگشت به شرایط پیش از برجام در حوزه بیمه و بانک علاوه بر افزایش ریسک‌هایی مثل ظهور دلالان جدید، با تحمیل هزینه‌های اضافی و کارمزدهای گزاف برای دور زدن تحریم‌ها، از سودآوری این بخش از اقتصاد می‌کاهد. در هر صورت تا زمان اعلام نظر قطعی سایر کشورها در خصوص آینده برجام و ادامه همکاری با ایران فعلا وضعیت اقتصادی در حالت کج‌دار و مریز خود پیش می‌رود.
البته در صورت اعمال تحریم‌های جدید و تشدید شرایط، یک عقبگرد به سال‌های ابتدایی ده نود و شرایط پیش از برجام خواهیم داشت و در صورت عادی بودن شرایط و حفظ برجام توسط سایرین، می‌توان امیدوار به آینده اقتصادی و بهبود شاخص‌ها بود.
- علیرضا محمدی زیوه / کارشناس بازار سرمایه
شماره ۲۵۳ هفته نامه بورس - صفحه۱۵
نظر شما