کارمزدها را برگردانید

اقدس قلی‌زاده، خبرنگار/ داستان سهامداران «آکنتور» این روز‌ها با به نتیجه نرسیدن وعده‌های وزارت اقتصاد و سازمان بورس کلاف سردرگمی شده که مشخص نیست چه آینده ای برای آن رقم خواهد خورد. «اگر مسئولان هرچه زودتر تکلیف سهامداران را مشخص نکنند باز مجبور به تجمع خواهیم شد تنها راه مانده برای رسیدن به پول کف خیابان است»؛ «کاسه صبرمان لبریز شده است؛ چقدروعده،چقدروعید»؛» امروز داریم تاوان اعتمادمان به سازمان را می‌پردازیم» و... جملاتی است که دارندگان سهام «آکنتور» عنوان می‌کنند.

 بعد از جاری شدن سیر تصمیمات اخذ شده از سوی مسئولان در صفحات روزنامه‌ها و سایت‌های خبری این امید ایجاد شد که دیگر تراژدی «آکنتور» پایان می‌پذیرد اما به گفته یکی ازسهامداران تا امروزعلی رغم و وعده وعیدهای بسیار وزارت اقتصاد و سازمان بورس به سهامداران مالباخته «آکنتور»،اتفاق خوشایندی به وقوع نپیوسته است. وی یکی از راه حل‌های بحران «آکنتور» را خرید سهم سهامداران البته با قیمت‌های واقعی دانسته و اعلام کرد: برآورد شده 240 میلیارد تومان برای تسویه با سهامداران در قیمت خریداری شده 5 تا 8 هزارو 300 تومان نیاز است که سازمان و وزارت اقتصاد می‌گویند چنین منبعی ندارند. این سهامدار خرید سهام با یک سوم قیمت را چندان راهگشا ندانسته و گفت: 27 دی 3 میلیون و 81 هزارسهم و11 بهمن یک میلیون وهفتصدو هفتادو چهار هزار سهم درقیمت 2 هزارو 107تومان خریداری شد که به دلیل قیمت پایین سهامداران استقبالی نکردند، البته برای سهامدارانی که بین 5 تا 8 هزارو 300 تومان برای هر سهم پول داده‌اند خیلی سخت است که یک سوم قیمت دارایی خود را بفروشند. فروشندگان این تعداد سهم دو دسته‌اند اول آنهایی که چون خرید اعتباری کرده بودند کارگزار برای وصول طلب خود اقدام به فروش سهم کرد. دسته دوم سهامدارانی که به دلیل مشکلات مضاعف مالی چاره ای جز واگذاری نداشتند.

وی افزود: از 50 میلیون سهم تنها حدود 4 میلیون فروخته شد که این تعداد هم از روی ناچاری بود. بیشتر فروشندگان دارنده کمترازهزار سهم بودند. درحال حاضرمشکل سهامدارانی که بیش ازهزار سهم دارند همچنان لاینحل مانده است. آنچنان که تبلیغ می‌شود مشکل سهامداران برطرف شد هم نیست چرا که از11 هزار سهامدار نزدیک به 2 هزار نفرحاضر به فروش شدند.

سهامدار «آکنتور» با توجه به نارضایتی‌های موجود از خرید سهام، احیای شرکت را به عنوان دومین راهکار درنظر گرفته شده موثرتردانسته و اظهارداشت: بعد ازجلسات متعدد نمایندگانی از بانک پاسارگاد انتخاب شدند تا فعالیت شرکت از سرگرفته شوداما وزارت اقتصاد با این بانک که خود از «آکنتور»90 میلیون سهم وثیقه دارد، همکاری لازم را نداشته است. علی‌رغم قول‌های داده شده هنوزقطعات وارداتی کنتورسازی ازگمرک ترخیص نشده، مالیات معوق بخشیده نشده، دفترمرکزی همچنان پلمب است و هیأت مدیره‌ای که درمجمع انتخاب شده بعد ازدوماه هنوز ثبت ‌نشده ‌است. وی تاکید داشت: در این فرآیند وزارت‌ اقتصاد هیچ همکاری با بانک پاسارگاد نداشته است.

سهم سازمان در مشکلات «آکنتور»

البته درکنار وزارت اقتصاد بنابر اظهارات سهامداران سازمان بورس نیز اقدامات قابل اتکایی نداشته است. سهامدار «آکنتور» با ابراز تاسف از این روند گفت: سازمان آنچنان که باید همکاری نکرده، جالب آنکه رئیس سازمان به جای حل مشکل فقط می‌گوید که سهامداران ریسک کرده‌اند. شاپور محمدی حداقل می‌توانست با حضور نماینده سهامداران جلسات متعددی با وزارت اقتصاد برگزارکند تا هرچه سریعترمشکلات حل شود. جالب آنکه با هیأت مدیره جدید شرکت هم جلسه ای برگزار نشده است. وی بیان داشت: سازمان کار را به دستگاه قضایی ارجاع داده که علاوه بر زمانبر بودن روند رسیدگی، فقط می‌گویند ریسک نمی‌کردید. اولا این سهامداران درشرکت هرمی سرمایه‌گذاری نکرده‌اند که بی‌اساس بوده باشد، دوما اصلا ریسک کرده‌ایم قبول. برای سهمی که 7 هزار تومان است در نهایت 10تا15 درصد ریسک منطقی است نه بیش از 50 درصد.

سهامدار «آکنتور» با اعلام اینکه سهامداران انتظار ندارند سازمان از جیب خود جبران خسارت کند به طرح چند سوال پرداخت؛ شرکتی که از سال 90 ورشکسته بوده چرا اجازه حضور در بازار اول بورس را داشته است؟ چرا با آنکه3 سال سود سهامداران را پرداخت نکرده ولی همچنان نمادش باز بوده، کجای قانون آمده‌که با تعهد ازهیأت مدیره نماد باز شود؟ این شرکت نمی‌توانسته سود 100 تومانی را پرداخت کند چطور مدیران بورسی به پرداخت سود 1500 و 2500 تومان اعتماد کرده اند؟ چرا هیچوقت در مورد قراردادها مدرکی از سوی بورس ارائه نشد؟ گزارش‌های مجمع‌های اخیر درکدال منتشر نشده چرا بخش ناشران سازمان بورس پیگیر نیست؟

تاوان اطمینان

وی درپاسخ به اینکه چرا سهامداران خود به این مسائل دقت نکرده‌اند، گفت:چون به کدال اعتماد کردند، معتقدند که ناشران حتما اطلاعات را کامل بررسی و بعد تاییدکرده‌اند. وقتی سهامدار کارمزد می‌پردازد قطعا حق دارد که اطلاعات درست دراختیارش قرار گیرد. سهامداران «آکنتور» هم با نگرش اعتمادی کدال را باور کردند که امروز تاوان اطمینان خودرا می‌دهند.

این سهامداردر انتقادی دیگربه سازمان بورس اظهارداشت: سازمان بورس اعلام می‌کند که معاملات مشکل داشته و کلاهبرداری بوده پس میلیاردها تومان کارمزد را برگرداند همین پول چندین سهامدار را نجات می‌دهد.

 وقتی سازمان بورس، مردم را به خرید سهم تشویق می‌کند ما هم به این فرآیند اعتماد کرده ایم. چه کسانی که زندگیشان ازهم پاچیده، چه کسانی که کارشان به بیمارستان کشیده وحتی خواسته‌اند دست به خودکشی بزنند. تمامی این مسائل درحالی است که هنوز هم که هنوز عوامل مدیرعامل سابق همچنان درروندکارمدیران جدید اختلال ایجاد می‌کنند.

سازمان بورس همچنان درسکوت

گلایه سهامداران از وضعیت فعلی سهم «آکنتور» درحالی است که همانند دیگر گزارش منتشر شده هفته نامه بورس در 18 آذر 96این بار نیز امکان گفت و گو با جعفرجمالی معاون حقوقی سازمان بورس درخصوص آخرین وضعیت «آکنتور» و پاسخ به سوال های سهامداران میسرنشد.روابط عمومی سازمان بورس درپاسخ به درخواست مصاحبه با ایشان عنوان داشت ؛به دلیل حساسیت موضوع هرگونه صحبت درخصوص شرکت کنتور سازی منوط به کسب اجازه از مقامات قضایی است.

فروش‌های غیرواقعی در «آکنتور»

در خصوص رخدادهای پیش آمده برای این شرکت بورسی همایون دارابی تحلیلگر بازار سرمایه در ارزیابی خود از چرایی وقوع این بحران گفت: قضیه «آکنتور» به نوع دردسرهای میان مراودات شرکت‌ها و بخش دولتی باز می‌گردد که در این مورد مسئله صندوق‌های فروشگاهی است. هیچ‌کس انتظار نداشت‌ که این پروژه مهم ملی در نهایت به زیان سهامدارانی ختم شود که به هیأت مدیره شرکت کنتورسازی به عنوان یکی از شرکت‌های مدعی ساخت این صندوق‌ها اعتماد کرده اند. همچنین هیأت مدیره به دور از استانداردهای اخلاقی و حسابداری اقدام به اعلام فروش‌های غیرواقعی کرد که در نهایت مشخص شد عملا فروشی صورت نگرفته و به تبع آن تولیدی هم نبوده و قضایای مطرح شده درمورد واردات این صندوق‌ها محلی از اعراب نداشت. به همین خاطر تحت تاثیر نادرستی اطلاعات ارائه شده به سهامداران، این سهام رشد کرد.درنهایت با مشخص شدن این که اتفاقی رخ نداده دچار این مشکلات شد و سهامدارانی که در قیمت‌های بالا خرید کرده بودند، متضرر شدند.

انحرافات گسترده

تحلیلگر بازار سرمایه در ایجاد بحرانی‌ها یی از جنس «آکنتور»، توجه به چند عامل را مهم دانست. وی درتحلیل این متغیرها گفت: اولین مورد پیش‌بینی سود است. نفس پیش‌بینی سود به عنوان ارائه برنامه شرکت‌ها، همانطورکه سازمان بورس به درستی قصد حذف آن را دارد اقدام نادرستی است. زیرا شرکت نمی‌تواند در اقتصاد پرتلاطم ایران برنامه دقیقی ارائه کند. به خصوص وقتی پروژه ای با شانس اجرایی کم در شرکت‌هایی مانند کنتورسازی مطرح می‌شود، با توجه به نوسانات نرخ دلار، جابه جای قیمت مواد خام، وضعیت مالی دولت و پرداخت‌ها، عموما انحرافات بسیار گسترده‌ای رخ می‌دهد.

ایجاد وضع مفسده آمیز

وی دومین مسئله را ضعف و کوتاهی حسابرس و بازرس قانونی شرکت عنوان کرده و گفت: درموضوع «آکنتور» هرچند حسابرس و بازرس قانونی دفاعیات خود را برپایه مسئولیت هیأت مدیره در ارایه صورت‌های مالی مطرح می‌کند اما به نظر می‌رسد که در آن بخش ضعف‌هایی عمده ای وجود داشته که راه را برای ایجاد وضع مفسده آمیز شرکت هموار ساخت. در این بخش لازم است تغییرات جدی در بازار ایجاد شود که اولین گام آن قطع روابط مالی میان حسابرسان و شرکت‌ها و تضمین جریان هایی است که به استقلال بیشتر این بخش منجر شود.

بازی نماد 

دارابی در ادامه توقف نماد را مورد توجه قرارداده و اظهارداشت: توقف نماد یکی از مواردی است که به بحران در میان سهامداران جز منجر می‌شود. نماد کنتورسازی از هزارتومان حرکت و تا 8 هزارتومان بالا رفت، تعداد زیادی سهامدار سهم خود را فروخته و تعداد زیادی هم خریدند که با این کار بازار سود در میان بازیگران می‌شکند وقتی هم که همان نماد باز شده و قیمت آن اصلاح می‌شود این بار مکانیزم بازار نیاز را در میان تعداد زیادی از بازیگران می‌شکند. اما زمانی که نماد متوقف می‌شود، عملا آخرین دارندگان سهام بیش ترین زیان را حاصل می‌کنند.از این رو چند مرحله توقف و بازگشایی نماد و در نهایت توقف درازمدت نماد منجر شده فشار زیادی به سهامداران جز وارد شود.

کمبود ابزارهای کنترل ریسک

از نظر وی در بازار سرمایه کمبودهای در مکانیزم‌های حمایتی از سهامداران جز وجود دارد. نقصانی‌که مانع حمایت از سهامداران در هنگام بروز بحران می‌شود. «درحالی که برای پوشش بسیاری از مخاطرات، بیمه‌هایی تعریف شده اما برای سهامداران هیچ ابزار حمایتی موجود نیست. هرچند قانونگذار تلاش کرده در چند سال اخیر با ایجاد صندوق‌هایی مانند تثبیت بازار و صندوق توسعه تاحدی سهامداران جز را در نوسانات بازار حمایت کند، اما تعداد ابزارهای موجود برای کنترل ریسک سهامداران به خصوص زمانی که به صورت جبری دچار زیان می‌شوند خیلی ناچیز است. بازار نیازمند صندوق حمایتی از سهامداران جز است که بتواند با منابعی که از خود بازار به صورت خودگردان می‌گیرد و یا با بودجه ای که برای آن پیش‌بینی می‌شود، شرایطی را فراهم کند تا درمواردی که سهامداران جز به صورتی سیستماتیک، دچار مشکل و زیان فاحش شدند بخشی از زیان آنها را جبران کند.»

باید منتظر رای دادگاه بود

وی در پاسخ به اینکه به دلیل نارضایتی سهامداران از قیمت خرید چه راهکار دیگری می‌توان جایگزین‌کرد گفت: با پیگیری وزیر اقتصاد و ارایه طرح‌هایی از سوی مدیران بازار سرمایه‌ مقررشد سهم سهامداران جز با قیمت متعادل و منصفانه‌ای خریداری شود هرچند نسبت به رقم اوج سهم فاصله دارد اما این قیمت درواقع قیمت کمکی است که برای سهامداران خردی که به نقدینگی نیاز دارند طراحی شده است. باید توجه داشت که 73درصد سهامداران کنتورسازی کمتر از 2هزار سهم دارند و این درصد شامل 8هزار کد است که می‌تواند با این راه حل مشکل برخی از آنها حل شود. اگر چه تخلف رخ داده ارتباطی به سازمان بورس و وزارت اقتصاد ندارد، اما به هر حال برای رعایت حال سهامداران جز، این راه حل اتخاذ شد که به نظر می‌رسد در حال حاضر بهترین گزینه باشد. هرچند برای کسانی که زیان دیده اند، ممکن است هیچ چیز جبران کننده آن زیان فاحش نباشد اما وقتی حادثه ای رخ می‌دهد، بیمه هم درصدی از خسارات را جبران می‌کند. ولی به هر حال تدبیر پیش‌بینی شده، بهترین گزینه ای بود که می‌شد برای حل مشکل قسمت عمده ای از سهامداران کنتورسازی فکر کرد و انجام داد. موضوع کنتورسازی در دادگاه مطرح است امکان دارد احکام دادگاه هم بخشی از زیان سهامداران را دربر بگیرد،باید منتظر رای دادگاه بود.

تاییدگزارش‌های ناصحیح هیأت مدیره

 دارابی در واکنش به این انتقاد که سهامداران سازمان را به دلیل نداشتن دقت کافی در تایید اطلاعات کدال، مقصر اصلی می‌دانند، گفت: درست نیست که سازمان را مقصر بدانند. تمامی سهامداران می‌دانند که بورس بازار پرریسکی است.باید در این بازار با تفکر، مطالعه و قبول ریسک تصمیم گیری کرد. همانطورکه وقتی سهامداری سود می‌کند، هیچ فردی را شریک خود نمی‌داند. از طرفی از ۴۰۰ تا ۵۰۰ شرکتی که دائم گزارش می‌دهند ممکن است گزارشی توام با تخلف از طرف مدیریت باشد، نمی‌توان مجموعه ای که روزانه تعدادزیادی گزارش منتشر می‌کند را مقصر دانست.انبوه گزارش‌ها و شفاف سازی‌ها در مورد این شرکت منتشر شد اما چیزی که این مساله را بوجودآوردگزارش‌های ناصحیح هیأت مدیره و تاییدهایی بود که از سوی حسابرس در مورد آنها منتشر شد.

ناشرباید پاسخ سهامداران را بدهد

وی در پاسخ به اینکه ضرر و زیان سهامداران ناشی از ریسک نبوده بلکه حاصل کار بورس است؛ گفت: این قضاوت نادرستی است. به عنوان فرد بیرونی وقتی به این ماجرا نگاه می‌کنم دلیلی برای این برداشت سهامداران پیدا نمی‌کنم این حوادث در همه بازارهای سهام رخ می‌دهد یک نمونه عظیم شرکت انرون در آمریکا را می‌توان دید.در اینجا هم شرکت پیش‌بینی کرد که پروژهX را اجرا می‌کند برای همین با یک دستگاهی مانند اتاق اصناف توافق نامه‌هایی ایجاد کردند. چه صحیح و چه ناصحیح.اما بعدا قرارداد لغو شده است اما مدیران بر اجرای پروژه و حتی فروش صندوق‌ها تاکید کرده‌اند و در گزارش‌ها و نامه‌های متعدد که ناصحیح بوده روی این مساله و فروش سهام سهامدار عمده تاکید کرده‌اند. به هر حال شرکت این عملیات را انجام داده ودر پرونده مدیران و اطرافیانی که دخیل بودندهم ذکر شده،،تمامی قراردادها و نامه نگاری‌ها و گزارش‌ها روی کدال موجود است. دارابی گفت: سهامدار باید مسئولیت خرید و فروش‌های خود را برعهده گیرد. درمواردی که زیان فاحشی رخ می‌دهد، صرف نظر از اینکه ناشی از عملکرد مدیران بوده و یا هر علت دیگری، ناشر بایدپاسخ سهامداران را دهد و به خاطر شرایط خاص درایران سازوکاری باید اندیشید که در زمان وقوع زیان سنگین سهامداران جز، نظیر حوادث طبیعی که هیچ کس مقصر نیست، زندگی سهامداران جز نجات یابد.

• شماره ۲۳۷ هفته نامه بورس - صفحه ۳