لذا قبلا تاکید بر این نکته است با توجه به اینکه بندهایی از این سیاست به طور مستقیم بازار سرمایه را نشانه گرفته است، بورس با چه راهکارهایی می‌تواند بازوی کمکی در جهت سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در تحقق اقتصاد مقاومتی باشد. بورس جدا از اقتصاد نیست. بخشی از اقتصاد نظام مالی بورس است که در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به طور روش تکالیفی برای این بخش از اقتصاد تعریف شده است و باید در بازار سرمایه کار گروهی در این مورد تشکیل شود تا روی این حوزه‌ها و تحقق آن کار شود.
در سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری مواردی است که به طور مستقیم به بازار سرمایه برمی گردد. به عنوان نمونه در بند 9 بر اصلاح و تقویت همه جانبه نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد و پیشگامی در بخش واقعی اقتصاد تاکید شده است. این سیاست چند نکته دارد: نکته اول تقویت بورس به عنوان بخشی از نظام مالی کشور است. در این خصوص باید برخی از ایرادات موجود اصلاح شود. بورس باید بتواند پاسخگوی نیاز اقتصاد ملی هم به لحاظ تأمین سرمایه هم به لحاظ ایجاد فرصت برای و پس انداز و سرمایه‌گذاری باشد. همچنین می‌توان به ایجاد ثبات در اقتصاد ملی اشاره کرد یعنی نظام مالی کشور چگونه تدوین شود که باعث ایجاد ثبات ر اقتصاد کشور شود که این یک نکته و بحث اساسی است. بنابراین باید در این خصوص بر روی ابزارهای مدیریت ریسک بیشتر کار شود و مشقات مالی که به ثبات اقتصاد کمک کند طراحی شود.
موضوع دیگر تشویق سرمایه‌گذاری خارجی برای صادرات است که در بند 10 سیاست‌های ابلاغی به آن اشاره شده و در این امر سازمان بورس می‌تواند قدم بگذارد. بورس باید سازوکارهایی به خصوص برای شرکت‌ها و پروژه‌های صادرات محور طراحی کند که این مکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم شود به عنوان مثال اوراق مشارکت ارزی برای پروژه‌های صادراتی که از محل صادرات سود سرمایه‌گذاری خارجی تأمین می‌شود می‌تواند در این جهت کمک شایانی به اجرایی شدن این بند کند.
یکی از نکات مهم برای سرمایه‌گذاری خارجی نرخ سود است به خصوص سرمایه‌گذاری خارجی که در سهام سرمایه‌گذاری می‌کند از آنجایی که این بازار مبتنی بر ریسک است، موضوع ریسک سود ارز به میان کشیده می‌شود که این بند اشاره به ریسک زدایی و مدیریت ریسک طبیعی دارد. برای مثال سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند در پروژه‌ای ارز وارد کرده وریسک را کم کند اما در سهام یک چنین کنترلی وجود ندارد که باید برای آن سازوکاری درست و طبیعی طراحی شود.
مدیر عامل شرکت بورس اوراق بهادار گفت : وقتی بحث پروژه مرکز ملی ایران مطرح بود این دیدگاه نیز مطرح شد که یک مرکز مالی آزاد با مقررات خاص ایجاد شود که به نظر می‌رسد در این بخش نیاز به مقررات خاص برای امکان فعالیت نهادهای مالی خارجی وجود دارد این است که اگر یک سرمایه‌گذار خارجی بخواهد در بورس تهران وارد شود چون باید منابع ارزی را به ریال تبدیل کند در معرض ریسک نرخ ارزی قرار می‌گیرد اما اگر منطقه آزاد مالی وجود داشته باشد و مانند منطقه آزاد مالی دبی بورسی در این منطقه ایجاد شود که بخشی از سهام شرکت‌ها در این منطقه پذیرش کند ریسک موجود برطرف می‌شود.
به عنوان نمونه یک شرکت سرمایه‌گذاری،هادینگ یا گروه مالی می‌تواند با افزایش سرمایه بخشی از سهامش را در بورس منطقه آزاد مالی به شکل ارزی بفروشد و معاملات ارزی داشته باشد. این ریسک سرمایه‌گذاری خارجی را از یک طرف پایین می‌آورد و از طرف دیگر به تأمین منابع مالی شرکت‌ها از خارج از کشور کمک می‌کند. با توجه به تبعیت بازار سرمایه از شرایط اقتصادی کشور، رویکرد و استراتژی‌های اقتصادی، تقریبا به طور مستقیم بر بازار سرمایه کشور تأثیر‌گذار است. بنابراین با توجه به رویکرد مقاومتی در اقتصاد کشور و اهمیت اقتصاد مقاومتی در سال جاری شایان ذکر است که اقتصاد مقاومتی بر بازار سرمایه اثر‌گذار خواهد بود و به تبع از آن تأثیر خواهد پذیرفت.
مردمی کردن اقتصاد و استفاده از ظرفیت علم اقتصادی کشور از ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی است که طی این سالها سیاست گزاران اقتصادی و دست اندرکاران کشور تلاش کرده‌اند با محوریت فرمان مقام معظم رهبری در خصوص اصل 44 قانون اساسی همین هدف را محقق کنند. دو دلیل اساسی یعنی فشار اقتصادی دشمنان و آمادگی کشور برای جهش، ثابت می‌کند که ایران، بیش از هر دوره دیگر به، مردمی شدن اقتصاد احتیاج دارد.
چرا که اگر مردم وارد نشوند اقتصاد مقاومتی شکل نمی‌گیرد و نمی‌توان از پتانسیل‌های بالقوه کشور به میزان مطلوب بهره برداری کرد. تحقق اقتصاد مقاومتی نیازمند بستر‌سازی در عرصه‌های خودباوری و توانایی فکری و عملی، تولید ملی، کار و تلاش مفید، تأمین منابع انسانی و مالی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی کارآفرینی و مانند آن است تا همه نیازهای جامعه فراتر از تقاضا تولید و عرضه شود بی آنکه تحت تأثیر هرگونه فشار جوامع سلطه گر استکباری قرار گیرد و از پویایی و شکوفایی باز ماند.
جهت تحقق استراتژی اقتصاد مقاومتی، بر خود اتکایی و افزایش تولید داخلی کشور تاکید می‌گردد که در این راستا بورس به عنوان محل تلاقی عرضه و تقاضا، مزایای متعددی در جهت بهبود و افزایش تولید داخلی به دنبال دارد. به هر حال بورس به عنوان دماسنج اقتصاد کشور نقش قابل توجهی در جذب منابع و تخصیص بهینه این منابع به بخش‌های مختلف تولیدی و صنعتی ایفا می‌کند. همچنین در صورت اجرای کامل سیاست‌ها و استراتژی‌های اقتصادی در سال جدید، می‌توان ورود به نقدینگی به بورس در جهت حمایت از بنگاه هتب تولیدی کشور و تخصیص بهینه ی آن به شرکت‌های تولیدی و صنعتی امیدوار بود.
رابطه بورس و اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی به عنوان گفتمان پیشرو در مقابله با تحریم اقتصادی در فضای کشور مطرح است. این گفتمان که از سوی رهبر انقلاب مطرح شده، رویکردی فعالانه برای مواجهه با موانع و مشکلات ناشی از باشد. در این نگاه علاوه بر کاهش آسیب فشارهای خارجی در حوزه اقتصاد می‌پذیری اقتصاد داخلی بایدهای بالفعل و بالقوه بود. برای تحقق کامل این رویکرد اقتصادی لازم است تا در پی استفاده از تمامی ظرفیت‌ها و راه کارهای اجرایی آن تبین شود و سپس در مرحله اجرا محقق شود. نقش بازار سرمایه لوازم، راهبرد به عنوان بازاری سودده و توانایی آن در تأمین منابع مالی برای بخش‌های اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است. بورس بهترین راه جذب و حمایت از سرمایه ایرانی است.
در واقع عمده تولید ملی به صورت سهام شرکت‌ها در بورس حضور دارد، برای حمایت از تولید ملی باید از تولید این شرکت حمایت شود تا از راه حمایت کردن از تولید جذب سرمایه بورس و کل اقتصاد انجام گیرد. در بازار سرمایه شرکت‌ها می‌توانند تأمین منابع مالی بکنند و به راحتی منابع مورد نیاز خود را به دست بیاورند و در جهت توسعه کارخانه جات، تولید و توسعه صادرات قدم‌های اساسی را بردارند که این خود موجب افزایش اشتغال و تولید می‌شود و هم قیمت‌ها را می‌تواندمتعادل کند. پس از نگاه ملی و اقتصادی به نفع مردم و سرمایه‌گذاران است که به سوی بازار سرمایه حرکت کنند و منابع مورد نیاز خود را از طریق بازار تأمین کنند. از نگاه دیگر معاملات سهام و سرمایه‌گذاری در بورس از ریسک کمتری برخوردار است چون سرمایه‌گذاران به راحتی می‌تواند نقدینگی مورد نیازشان را بدست آوردند.
یکی از بهترین عرصه‌هایی که می‌توان نقش فعال مردم و سرمایه‌گذاران در آن شاهد بود بازار سرمایه یا همان بورس است بازاری که سرمایه‌های سرگردان و بی هدف را با سوددهی قابل توجه در خدمت تولید و اشتغال به کار می‌گیرد و بهتر است بگوییم بازاری برای ورود سرمایه‌گذاران در راستای تقویت بنیان‌های اقتصادی کشور و رسیدن به هدفی است که اقتصاد مقاومتی به دنبال آن است.
از این رو چنانچه دلسوزان نظام اسلامی در صددند از بورس به عنوان میدانی جهت تحقق اقتصاد مقاومتی بهره ببرند و نیز مایل به عملی کردن فرمایشات و دغدغه‌های رهبر در اقتصاد مقاومتی هستند لازم است به این بازار نگاه ی متفاوت داشته باشند و این بازار سرمایه رو تقویت نمایند و با اتخاذ تدبیری عاقلانه با تسویه نیروهای نفوذی و تخریب گر از بدنه تصمیم گیری بازار اقتصاد و اصلاح تصمیم‌های غلط اتخاذ شده مثل افزایش سود بانک‌ها، عدم اطلاع رسانی شفاف از تأثیرات فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها بر تولید و.... مانع از این فرار بیش از پیش سرمایه از این بازار باشند. در غیر این صورت با دست بر روی هم گذاشتن مسئولان دلسوز باید شاهد فرار بیش از پیش سرمایه مردم و از همه مهمتر رخ بر بستن اعتماد مردم از این بازاری باشیم که طی سال‌های متمادی به وضعیت مطلوب رسیده است.
مشکلات بازار سرمایه ایران
همچنین توجه به کارکردهای بازارهای مالی به صورت علم و بورس اوراق بهادار به صورت خاص نقش مهمی در تخقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی دارد. در واقع بورس و اوراق بهادار، که از آن به عنوان میزان الحراره اقتصاد ملی یاد می‌شود، با کارکردهایی همچون تأمین مالی دانش بنیان، ورود کالاهای استراتژیک به بورس‌های تخصصی کالاها، بین‌المللی شدن بورس اوراق بهادار و همچنین طرح سهام حمایت از تولید، نقش به سزایی در تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ایفا می‌کند.توجه به شرکت‌های دانش بنیان در تحقق اقتصاد دانش محور، به خوبی در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گرفته شده است. برای گسترش فعالیت این شرکت‌ها، توجه به امر تأمین مالی آنها یک ضرورت است که بازار سرمایه« بورس اوراق بهادار» از طریق صندوق‌های پروژه محور «دانش محور»، بورس ایده « بازار مالکیت فکری » و صندوق‌های مخاطره پذیر در کنار صندوق نوآوری و شکوفایی و همچنین نظام بانکی، می‌تواند در تحقق این امر در نقش به سزایی داشته باشد. یکی از راه‌های مقاوم‌سازی اقتصاد کشور در زمینه کالاهای استراتژیک ورود این کالاها به بورس‌های تخصصی کالا است. این امر در زمینه رفع نواقص تولید، توزیع، مصرف، صادرات و واردات را از طریق حضور فعال بخش خصوصی و کاهش دخالت دولت، افزایش کیفیت انبارداری و بسته بندی، شفافیت، زنجیره تولید به مصرف را فراهم می‌کند.
تحقق جذب سرمایه‌گذاری خارجی غیر مستقیم، نیازمند الزاماتی از جمله بین‌المللی شدن بورس اوراق بهادار است. بین‌المللی شدن بورس اوراق بهادار در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، نیازمند حساسیت‌های بیشتری در انتخاب همکاران استراتژیک، اولویت به کشورهای اسلامی داری منافع مشترک و همچنین سازمان‌های بین‌المللی مردم محور است. برای بهبود اجرای طرح هدفمندی یارانه و افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعتی و تولیدی، استفاده از سهام حمایت از تولید امری پیشنهاد می‌شود. بر اساس این طرح گیرندگان یارانه نقدی که در صدد پس انداز یارانه خود هستند برای حمایت از تولید ملی، اقدام به خریداری سهام حمایت از تولید می‌کند. همچنین می‌توان از مزیت‌های سهام حمایتی در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به موارد زیر اشاره کرد.
- کاهش آثار مخرب نقدینگی حاصل از اجرای هدفمندی یارانه‌ها، از طریق تزریق منابع به فعالیت‌های تولیدی
- ترویج فرهنگ سهام داری و سرمایه‌گذاری در کشور
- رونق صنعت و زیر ساخت‌ها از طریق منابع حاصل واگذاری بنگاه‌های دولتی، در قلب طرح سهام حمایت از تولید
- رونق بازارهای مالی به ویژه بورس اوراق بهادار
- اجرای برنامه خصوصی‌سازی از طریق سهام حمایت از تولید در کنار سهام عدالت
- ارائه خدمات بانکداری تجاری از طرف بانک‌های کشور
- نهادینه کردن امر حمایت از تولید داخلی برای یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی
راهکارهای اجرایی
با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و مشکلات مربوط به تحریم‌های بین‌المللی، تولید داخلی از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است. یکی از راهکارهای بهبود تولید داخلی، استفاده از ظرفیت‌های بورس اوراق بهادار است که ذیلا برخی از راهکارهای اجرایی توسعه بورس اوراق بهادار ذکر می‌گردد.
1. تقویت سیستم اطلاع رسانی بورس به منظور ارائه اطلاعات مورد نیاز سرمایه‌گذاران و اطلاعات شرکت‌هایی که قرار است وارد بورس شود.
2. کاهش نرخ سود بانکی جهت ارزانتر شدن منابع مالی و کاهش هزینه‌های مالی و افزایش سودآوری شرکت‌ها
3. بهبود اطلاع رسانی رسانه‌های عمومی با هدف جمع آوری سرمایه‌های اندک افراد و سوق دادن این سرمایه‌ها به سوی اهداف اقتصادی
4. گسترش فعالیت بورس اوراق بهادار در شهرستان‌ها به منظور ترغیب شهرستانی‌ها به سرمایه‌گذاری در بورس
5. ایجاد تنوع در ابزارهای مالی بورس جهت توزیع و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس
6. تهیه و تصویب قوانین و مقررات لازم به منظور جلوگیری از سوی استفاده و اطلاعات محرمانه، انتشار اخبار نادرست و....
تورم و ثبات ارزش پول کشور به منظور کاهش فعالیت‌های غیر مولد و سوق دادن سرمایه‌ها از فعالیت‌های غیر مولد به بورس
8. تقویت وضع حسابداری و گزارشگری مالی شرکت‌ها برلی افشای اطلاعات اقلام مندرج در تزارنامه، سود و زیان و سایر گردش‌های مالی شرکت‌ها
9. تاکید بر همگرایی بازارهای پول و سرمایه به وسیله حمایت مالی بازار بانکی از سرمایه‌گذاران
در پایان امیدواریم مسئولان دولت به ویژه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اگر معتقد به جهاد عمل کردن در این سال است با ورود جدی، عملی و بدون حاشیه در این موضوع زمینه خای ایجاد اقتصاد مقاومتی را فراهم نمایند و با پرهیز از سخنرانی و انجام مصاحبه‌های تکراری و نخ نما و سفارشی زمینه بازگشت اعتماد به این بازار را فراهم نمایند.
ماهنامه بازار و سرمایه - اوراق بهادار
نظر شما