عمدتا به این دلیل که شرکت ها در اکثر موارد با قیمتی پایین‌تر از ارزش ذاتی خود عرضه اولیه می‌شوند جذابیت خاصی برای خریداران به وجود می آید. ناگفته نماند این موضوع در دنیا نیز پذیرفته است.
سهامداران بازارسرمایه ایران نیز به ندرت سهم هایی را به یاد دارند که در عرضه‌های اولیه ناموفق بوده باشد(بیمه دانا، سیمان خوزستان، گروه دارویی برکت و ... در چند سال گذشته از معدود شرکت‌هایی بودند که در مقابل انبوه سهامی که عرضه اولیه شد بازدهی منفی داشتند).
از اواخر سال 95 عرضه های اولیه در بورس های اوراق بهادار کشور به روش ثبت سفارش یا بوک‌بیلدینگ صورت می پذیرد و مهم‌ترین مزیت در روش عرضه اولیه سهام به این روش، امکان ثبت و تخصیص سهام به قیمت‌های متفاوت است. در این روش هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده در قیمتی که خریدار تعیین می‌کند در سامانه معاملات ثبت می‌شود و در تخصیص سهام عملا بی‌عدالتی ایجاد نخواهد شد و اولویت اول کماکان قیمت خواهد بود.
در این گزارش عرضه‌های اولیه کشورمان در سال 96با چند عرضه اولیه اخیر در بورس های نیویورک و نزدک مقایسه شدند. اولین نکته‌ای که در جداول مقایسه ای خودنمایی می‌کند تفاوت در بازدهی ها است. میانگین بازدهی 22 شرکت آمریکایی که مورد مقایسه گرفت 5 درصد بوده و میانگین بازدهی 10 شرکتی که در کشورمان مورد بررسی قرار گرفت 44 درصد است. همه عرضه‌های اولیه کشورمان در سال 96 بازدهی مثبتی دارند، در حالی‌که در آمریکا 6 عرضه اولیه بازدهی منفی و 2 عرضه اولیه نیز بازدهی صفر دارند. این موضوع نشان می‌دهد که به صورت قطع نمی‌توان در دنیا(و حداقل در آمریکا) iPOها را جذاب دانست اما خوشبختانه یا متاسفانه در کشورمان این گونه استنباط می شود که همه عرضه‌های اولیه باید بازدهی مثبت و بالایی داشته باشند.
عرضه‌های اولیه در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در سال 96
جدول زیر 10 عرضه اولیه در سال 96 در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران را نشان می‌دهد. از منظر تاریخی شرکت به پرداخت ملت با عرضه اولیه مورخ 27/04/96 اولین عرضه مورد بررسی و فولاد کاوه جنوب کیش با عرضه اولیه مورخ 26/07/96 آخرین شرکت محدوده مورد بررسی بوده است. میانگین افرادی که سهام عرضه اولیه را دریافت کردند حدودا105 هزار نفر بوده که نسبت به جامعه سهامداری کشور 1% است.
این موضوع خود نشان می دهد هنوز افراد زیادی درگیر عرضه‌های اولیه نیستند.
تغییرات تعداد خریداران سهام در روز عرضه اولیه
نمودار زیر تعداد خریداران سهام در روز عرضه اولیه را نشان می‌دهد. مهم‌ترین نکته‌ای که از این نمودار بر می‌آید این است که به مرور تعداد کدهای فعال در عرضه‌های اولیه بالا می‌رود. این که به چه میزانی کدهای واقعی سهامداران در عرضه‌های اولیه هستند قابل تشخیص نیست، اما به نظر می‌رسد که با شیوه فعلی عرضه‌های اولیه که دامنه نوسان محدودی دارد تعدادی از کدهای کمکی غیرفعال وارد این بازار می شوند و صرفا از این عرضه‌ها ارتزاق می‌کنند.
عرضه‌های اولیه بازار بورس نیویورک (NYSE) و بازار بورس نزدک (NASDQ) در سال 2017
جدول زیر 22 عرضه اولیه اخیر در سال 2017 در بورس نیویورک و نزدک را نشان می‌دهد و از بین 22 عرضه اخیر سهام شرکت‌ها سهام12 شرکت در بازار نزدک و مابقی در بازار بورس نیویورک صورت گرفته است. همان‌گونه که مشخص است مفهوم عرضه اولیه بازدهی و کارکرد آن در آمریکا مقداری متفاوت از کشورمان است. در این دو بازار محدوده تغییر بازدهی سهام از 66+ درصد تا 39- درصد است که خود نشان‌دهنده فضای رقابتی برای تعیین قیمت است.
نتیجه گیری
به نظر می‌رسد ناظرین و سرمایه‌گذاران در بازارسرمایه در عرضه های اولیه در خصوص موارد زیر باید به جمع‌بندی برسند:
- عرضه‌های اولیه قطعا سودده نبوده، اما به دلیل اجبار فروش سهام در روز عرضه اولیه و ناشناس بودن شرکت برای تحلیل گران می توانند جذابیت در خرید داشته باشند.
- سرمایه‌گذار باید به هر روش تحلیلی قیمت مد نظر خود را کشف کرده و وارد سیستم کند، در واقع مسئولیت نهایی خرید سهام بر عهده سرمایه گذاران است و این مهم قابل تفویض به غیر نیست.
- بسیاری از مسائل عرضه های اولیه با افزودن دامنه نوسان در روز ابتدایی از بین می رود.
- نقش متعهدین پذیره‌نویسی باید در عرضه‌های اولیه پررنگ‌تر شود.
نظر شما