1) اوراق اختیار فروش تبعی اروپایی برای خرید و فروش اوراق قرضه در تاریخی خاص در آینده و با یک قیمت از پیش تعیین شده استفاده می‌شود.
2) اوراق اختیار فروش تبعی آمریکایی برای خرید و فروش اوراق قرضه قبل از تاریخی مشخص در آینده و با قیمتی از پیش تعیین شده استفاده می‌شود.
فرض شود که اوراق اختیار فروش اعلام می‌کند که ارزش یک اوراق قرضه در تاریخی مشخص در آینده افزایش می‌یابد. اگر قیمت اوراق قرضه پایه از بالاترین قیمت ثبت شده بیشتر باشد، اوراق اختیار فروش تبعی با حق بیمه محاسبه می‌شود. اگر قیمت آن کمتر باشد، اوراق اختیار فروش تبعی با تخفیف ارزیابی می‌شوند. عکس این موضوع برای اوراق اختیار خرید صادق است. به عنوان مثال، فرض کنیم یک اوراق اختیار فروش قیمتی نهایی مثلا 1000 دلار دارد، قبل از تاریخ انقضا قیمت اوراق قرضه پایه در بازار به 1100 دلار می رسد. در نتیجه روندی صعودی در بازار اوراق اختیار فروش تبعی اتفاق می‌افتد. در حالت عکس، فرض شود قیمت اوراق قرضه پایه به 900 دلار کاهش می‌یابد، قیمت اوراق اختیار فروش تبعی نیز در بازار سقوط می‌کند.
به زباني ساده مي‌توان گفت كه اوراق اختيار فروش تبعي سهام، آپشني است كه پشتوانه آن خود سهم است و ريسك خريداري سهام را برمبناي اوراق فاقد ريسك تضمين مي‌كند. در واقع این اوراق به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ابعاد نوسانات نرخ بهره را تضعیف کنند مثلا، یک سرمایه‌گذار معتقد است که نرخ بهره در آینده کاهش می‌یابد پس یک اوراق اختیار فروشی خریداری می‌کند که نسبت به اوراق قرضه پایه، نرخ بهره بالاتری دارد.
ساز و کار اوراق اختیار فروش تبعی
ساز و كار اين طرح به اين شكل است كه سهامداران عمده می‌توانند اوراقی را با عنوان آپشن يا اختيار منتشر كنند و به این طريق ريسك سرمايه‌گذاری خرد را كاهش دهند و در عين حال ريسك نوسان منفی قيمت يك سهم را هم كم كنند. با اين طرح سهام به‌طور كامل بيمه مي‌شود، اما امكان انجام معاملات دیگری روی اوراق وجود ندارد و خريدار فقط می‌تواند از اختيار خود استفاده كند. اما در عين حال كسی كه يك آپشن را خريداری كرده مطمئن است كه اين سهام را در يك دوره مشخص با قیمتی بالاتر از رقم كنونی به فروش خواهد رساند.
در صورت برگزاری مجامع عمومی و يا جلسه هیأت مديره برای تصويب تقسيم سود و يا افزايش سرمايه، شركتی كه اوراق اختيار فروش تبعی آن عرضه شده است، عرضه كننده، باید قبل از برگزاری این جلسه، برای تصويب تقسيم سود و يا افزايش سرمايه سهم پايه، نسبت به تسویه اوراق اختیار فروش تبعی اقدام کند. در اين حالت، تاريخ اعمال، 2 روز معاملاتی قبل از برگزاری مجمع عمومی یا جلسه هیأت مدیره خواهد بود و قیمت اعمال نیز با لحاظ کردن سود اوراق اختیار فروش تبعی به نسبت کاهش زمان اعمال، تعدیل خواهد شد. فرآيند اعمال اوراق اختيار فروش تبعی به شرح زير است:
• درصورتي كه قيمت پايانی سهم پايه در روز اعمال بزرگتر يا مساوي قيمت اعمال باشد، اوراق اختيارفروش تبعی قابل اعمال نيست.
• درصورتي كه قيمت پايانی سهم پايه در روز اعمال از قيمت اعمال كمتر باشد، اعمال اوراق تبعی منوط به ارائه درخواست اعمال از سوی سهامدار و از طريق كارگزار وی به بورس حداکثرتا 13 روز قابل اعمال خواهد بود.
• در صورت ارائه درخواست اعمال در مهلت مقرر به بورس اقدامات زير حسب مورد، طبق اطلاعيه عرضه انجام خواهد شد:
- انتقال سهم به قيمت اعمال، از دارنده اوراق اختيار فروش تبعی به عرضه كننده
- پرداخت مابه التفاوت قيمت اعمال و قيمت پايانی سهم پايه به دارنده اوراق اختيار فروش تبعی به صورت نقدی يا از طريق واگذاری سهم پايه از عرضه كننده به دارنده وراق اختيارفروش تبعی
در دنیا 2 دونوع اختیار معامله وجود دارد:
- اختیار معامله امریکایی
- اختیار معامله اروپایی
اختیار معامله امریکایی قابل اعمال در هر لحظه از زمان و اختیار معامله اروپایی صرفا قابل اعمال در سررسید است. با توجه به اینکه در ایران برای این اوراق بازار ثانویه وجود ندارد و اوراق پس از خریداری توسط سرمایه‌گذار تا زمان سررسید در بازار مورد معامله قرار نمی‌گیرد، می‌توان آن را نوعی اختیار معامله اروپایی دانست (هر چند به دلیل عدم امکان معامله تا قبل از سررسید و همچنین تضمین یک نرخ بازدهی مشخص، نمی‌تواند نام اختیار فروش را داشته باشد).
تفاوت دیگر انتشار این اوراق در ایران و سایر بورس‌های جهان در این است که در ایران این اوراق در راستای حمایت از بازار بوده که این حمایت‌ها به شکلی متفاوت و در قالب استفاده از این اوراق صورت گرفته است.
تفاوت دیگر در این است که در دیگر بورس‌ها لزومی ندارد سرمایه‌گذار قبل از خرید اوراق اختیار فروش خود سهم را در اختیار داشته باشد. بلکه این امکان وجود دارد تا پس از خرید این اوراق بتوان سهم را با قیمت پایین‌تر خریداری کند. اما در بورس ایران الزامی است سرمایه‌گذار حتماً سهام شرکت مورد نظر را داشته باشد و پس از آن اقدام به خرید این اوراق کند. طبق دستورالعمل‌های استفاده از این ابزار، فروشنده اوراق متعهد می‌شود تا اوراق را به قیمتی حداقل 20 درصد بالاتر از قیمت فروش آن خریداری کند.
اما با توجه به اینکه حدود 0.5 درصد از قیمت سهام در ابتدا بابت ورقه اختیار فروش از سرمایه‌گذار اخذ می‌شود می‌توان به کسب سود حداقل 19 درصدی پس از کسر کارمزد کارگزاری در پایان دوره اطمینان داشت که این رقم در صورت رشد قیمت سهم با بازدهی نامحدود همراه است، چرا که در افزایش قیمت سهام مشخص می‌تواند سهام خود را در بازار به فروش برساند. اما در دیگر بورس‌ها طبق دستورالعمل‌ها حدود پنج درصد از قیمت سهام در ابتدا بابت ورقه اختیار فروش از سرمایه‌گذار اخذ می‌شود که این مورد نیز از دیگر تفاوت‌های ابزار اختیار فروش سهام در ایران با سایر بورس‌های جهان است.
* منابع:
http://www.investinganswers.com/financial-dictionary/bonds/bond-option-734
https://en.wikipedia.org/wiki/Bond_option
www.investopedia.com/terms/b/bondoption.asp
www.investorwords.com/17902/bond_option.html
ماهنامه - بین الملل
نظر شما