- امتناع!
درصدر بازارسرمایه سازمان بورس به عنوان مقام ناظر رصد کننده تمامی فعالیت‌های صورت گرفته در این عرصه است. برای همین نقش کلیدی سازمان ایجاب می‌کند شفافیت از این نقطه با انتشار صورت‌های مالی یا به تعبیری دخل و خرج مجموعه شروع شود. هرچند به گفته برخی ازصاحب نظران بازار سرمایه و اقتصادی برای شفافیت مورد نظر وزیر همه ارکان از کوچک و بزرگ باید سازو کارشان مشخص باشد و سازمان هم مستثنی نیست اما واکنش یکی ازمدیران سازمان در برابرشفاف سازی جای بسی تعجب دارد. این مقام مسئول در واکنش به این سوال که چرا سازمان صورت‌های مالی خود را منتشر نمی‌کند با عنوان اینکه نهاد ناظر طبق قانون ملزم به افشای چنین اطلاعاتی نیست آن را غیر ضروری دانست. وی با این پرسش کنایه آمیز که «مسئلهٌ»، درخواست کنندگان انتشار صورت‌های مالی به دنبال چه هستند؟ سازمان را هم سطح بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و غیره که هیچ اعداد و رقمی منتشر نمی‌کنند برشمرده و افزود: آقای کرباسیان اگر گفته‌اند در اقتصاد شفافیت به وجود بیاید منظورشان این است که نظام مالیاتی درست شود،گمرک صددرصد اصلاح شود مباحث اطلاعات مالی درست انجام شود. شرکت‌ها به نحو مطلوب اطلاع‌رسانی کنند هیچ وقت منظورشان این نیست که سازمان بورس اطلاعات خود را عیان کند.
وی در پاسخ به نظر برخی از کارشناسان که این امر را ضروری می‌دانند تاکید کرد:من می‌گویم لازم نیست چرا که سازمان بورس یک سازمان است طبق قانون شرکت سهامی نیستیم که ملزم به افشای اطلاعات مالی باشیم. آیا سازمان بازرسی کل کشور اطلاعات مالی خود را اعلام می‌کند؟ آیا سازمان مقررات و تنظیم رادیویی و یا بانک مرکزی این کار را می‌کنند؟ نهاد ناظر اطلاعات مالی مجموعه را به دستگاه مافوق خود می‌دهد که کفایت می‌کند. سازمان هم صورت‌های مالی خود را به شورای عالی بورس ارائه می‌کند که شورا تصویب کننده و ناظر بر بودجه سازمان است.این مقام مسئول نسبت به درخواست هفته نامه اطلاعات بورس برای ارسال دلایل رسمی و قانونی سازمان درخصوص چرایی عدم انتشار صورت‌های مالی امتناع کرد.
- دو اقدام مهم
تمامی این «نه» گفتن‌ها و اصرار به «ارائه نمی‌دهیم» درحالی است که به گفته یکی از اعضای شورای عالی بورس این شورا درحدود یک ماه پیش در جلسه‌ای سازمان را موظف به انتشار صورت‌های مالی سالانه خود کرده است که درآینده نزدیک با ابلاغ توسط وزیر اقتصاد رسما اجرایی می‌شود.
قاسم محسنی درباره این رویداد که گام مهمی برای شفاف سازی است اظهارداشت: پس از ابلاغ طبق قانون سازمان ملزم است سالانه صورت دخل و خرج خود را به اطلاع عموم برساند.
وی با اشاره به اینکه به دلیل خاص نبودن اطلاعات مالی سازمان اثری بر اقتصاد نخواهد داشت آن را با بانک مرکزی به عنوان تولید کننده پول بسیار متفاوت دانسته و گفت: انتشاراطلاعات سازمان از آن جهت که الگویی برای شفافیت باشد حائز اهمیت است. آنهایی که دنبال انتشار این صورت‌های مالی هستند بیشتر می‌خواهند تکلیف رقم انباشته شده سال‌های گذشته از محل کارمزد معاملات مشخص شود.
اینکه سازمان از چه راه‌هایی درآمد دارد و درکجا هزینه می‌کند نکته‌ای است که محسنی در پاسخ به آن گفت: عمده درآمد سازمان ازکارمزد معاملات بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی حاصل می‌شود. بخشی هم که چندان قابل توجه نیست توسط کسانی که اختلاف دارند و باید مبلغی را برای رسیدگی پرونده شان بدهند به دست می‌آید.درمقابل عمده مصارف سازمان را هزینه‌های پرسنلی شامل می‌شود.
به گفته وی اعضای شورای عالی بورس چون تاکید داشتند منابع درآمدی سازمان باید متنوع شده و تنها اتکا برروی کارمزد معاملات نباشد درقالب مصوبه‌ای به سازمان اجازه داده‌اند از نهادها ی مالی وشرکت‌های ناشر اوراق بهادرار کارمزدها ی تحت عنوان صدورمجوز یا نظارت دریافت کند.
محسنی خبر از آن داد که؛ مبلغی طی 39 سال حدفاصل قانون قدیم تا جدید بازار سرمایه (45 تا 84) از محل کارمزدهای معاملات برای توسعه بورس انباشته شده است که سازمان بورس تحت نظارت شورا بخشی را برای خرید ساختمان استفاده کرده و قسمتی هم برای توسعه سیستم‌های معاملات و نظارت هزینه شده و درصدی هم به منظور فرهنگ سازی و تبلیغات خرج شده است.
وی اعلام رقم باقی مانده را به انتشار صورت‌های مالی موکول کرده و تاکید داشت: تحت نظارت شورای عالی بورس، سازمان این اعتباررا برای توسعه ساختمان فرهنگ سازی، ارتقای سیستم‌ها و گسترش بازار اوراق بهادار هزینه خواهد کرد.
- زایش رانت از اقتصاد پنهان
مهدی پازوکی از اقتصاددان‌های کشور با تقدیر از اقدام وزیر اقتصاد مبنی بر شفاف‌سازی اقتصادی آن را عاملی مهم برای جلوگیری از رانت اعلام کرده و گفت: در شرایط حاضر روشن شدن زیرو بم ارکان اقتصاد از نان شب هم برای آن واجب‌تر است. باید اتاق تصمیم‌گیری‌های اقتصادی از نظر تمامی فعل و انفعالات روشن باشد. علت اینکه در ساختار اقتصادی طبقه نوکیسه‌ای به وجود آمده همین است که یک عده در سایه پنهان‌کاری‌های مالی، به ثروت‌های نجومی دست پیدا کرده‌اند. تاکید می‌کنم اقتصاد ایران راهی جز شفافیت ندارد.
وی در اشاره به واقعیتی در خصوص رانت اظهارداشت: در سیستم بانکی اگر فردی بخواهد مثلا 10 میلیون وام بگیرد باید انواع ضمانت‌ها را ارائه دهد، ولی چرا همین سیستم بانکی با تمام سخت‌گیری‌هایش برای طبقه متوسط، 70 میلیارد تومان به شخصی از نوکیسه‌ها وام می‌دهد، ولی اسنادی به اندازه 7 میلیاردتومان هم نمی‌گیرد؟
پازوکی که از اساتید دانشگاه نیز است در پاسخ به منتقدان اقتصاد شیشه‌ای آنها را بیشتر منتفعان رانت معرفی کرده و به نکته قابل تاملی اشاره داشت «تنها دوچیز محرمانه است، یک اطلاعات شخصی و خانوادگی افراد که طبق قانون اساسی هیچ کس مگر در موارد قانونی حق ورود ندارد. دوم مسائل مربوط به امنیت ملی. به غیر از این دو مهم روشن شدن کلیه فعالیت‌های کشور به خصوص اقتصادی که با زندگی مردم عجین شده از واجبات است.
وی در همین راستا انتشار صورت‌های مالی سازمان بورس را اقدام مهمی دانسته و گفت: بورس به عنوان یکی ازمعیارهای سنجش نوسانات اقتصادی به شدت نیازمند شفاف‌سازی است. سرمایه‌گذاری که می‌خواهد به این بازار وارد شود باید از موقعیت، بیلان مالی و برنامه شرکت‌ها مطلع باشد تا مسیر سرمایه‌گذاریش به بیراهه ختم نشود. هرچند سازمان نهاد ناظر است، ولی چون بنگاه اقتصادی به شمار می‌آید و مهمتر آنکه در راس بازار سرمایه قراردارد، از دو جهت شفاف‌سازی آن دارای اهمیت است. اول اینکه الگویی برای شرکت‌های بورسی خواهد بود و دوم اگر در همه ارکان بازار شفافیت حاکم باشد قطعا می‌تواند پنجره‌ای به بازارهای بین المللی باز کرده و با بورس‌های منطقه‌ای و حتی جهانی تعامل کند. همچنین حساب و کتاب مشخص شرکت‌ها به بالارفتن راندمان کاری نظام تصمیم‌ساز که نظام کارشناسی است و نظام تصمیم‌گیر که مدیران شرکت‌ها هستند کمک قابل توجهی می‌کند.
وی ایجاد شفافیت در اقتصاد، برقراری رقابت سالم بین بنگاه‌های اقتصادی و نفی هرگونه انحصار برای همه رده‌ها را از ملزومات رونق فضای کسب و کار برشمرده و افزود: عوامل ذکر شده به مناسب شدن فضای کسب و کار برای رونق سرمایه‌گذاری که از نیازهای اساسی اقتصاد است کمک خواهد کرد که این مهم بالارفتن آمار اشتغال و به تبع آن رشد تولید ملی و در نهایت افزایش رفاه و ثروت جامعه را به دنبال خواهد داشت.
- امتناع غیر منطقی
مرتضی افقه دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز به لزوم شفافیت اقتصادی از این دید نگاه کرد که وجود داده و صحت و شفافیت آن برای برنامه‌ریزی‌های کشور به خصوص برنامه‌ریزی‌های اقتصادی اجتماعی ضروری است. بدون وجود داده‌های روشن و صحیح و مهمتر از آن انتشار مرتب‌شان، امکان برنامه‌ریزی، پیش‌بینی و نسخه پیچیدن برای رفع مشکلات وجود ندارد.
وی درمورد بورس ضرورت این اقدام را فراتر از داده‌های معمول دانسته‌و در توضیح چرایی آن گفت: داده‌های بورس از یک طرف به سرمایه‌گذاران و خریداران سهام کمک می‌کند تصمیمات بهتری بگیرند و از سوی به شرکت‌های بورسی این امکان را می‌دهد که سرمایه‌گذاری خود را در مسیرهای مختلف تولیدی هدایت کنند. بنابراین انتشار و شفافیت در صورت‌های مالی بورس که یکی از مشکلات چند سال گذشته بوده و به همین دلیل هم علائم اشتباهی به برنامه‌ریزان داده‌اند، یکی از ضرورت‌های جدی برای تحولات اقتصادی و سیاست‌گذاری است.
افقه که از اقتصاددان‌های صاحب نظر کشور است اقدام سازمان در امتناع از انتشار صورت‌های مالی به دلیل آنکه کاربردی نخواهد داشت را مورد انتقاد قرار داده و اظهار داشت: از این شفافیت هم سازمان و هم شرکت‌های بورسی در بلندمدت منتفع خواهند شد. اگر مواردی محرمانه هست رسما اعلام شود، در غیر این صورت منتشر نشدن دخل و خرج سازمان منطقی نیست. وجود داده‌های قابل اعتنا و اتکا و انتشار آنها به طور منظم برای محققان، سیاست گذاران و شرکت‌های بورسی بسیار پرفایده است و توجیهی ندارد که سازمان ازانتشار اسناد مالی امتناع کند.
نظر شما