گلایه نساجان از نابسامانی عرضه‌ها

عرضه غیرمنطقی پتروشیمی‌ها برای بالابردن قیمت‌ها

محمد مروج، مدیر انجمن صنایع نساجی تهیه مواد مورد نیاز این صنعت از طریق بورس کالا را روش مناسبی عنوان کرد و گفت: بورس کالا حداقل شفافیت‌هایی را رعایت می‌کند و به این دلیل ترجیح ما بر این است که از طریق آن مواد مورد نیازمان را تهیه کنیم اما در این بین مشکلاتی هم وجود دارد به خصوص که عرضه‌کنندگان در این بورس‌ عملکرد و رفتار نابسامانی دارند.

وی عرضه و خریداری دو نوع عمده از مواد مورد نیاز این صنعت را شامل "پلی پروپیلن" به تولیدکنندگی واحدهایی مانند پتروشیمی اراک و "پلی استر" به تولیدکنندگی مجتمع پتروشیمی تندگویان را از طریق بورس کالا عنوان کرد و گفت: در این میان مشکلاتی از جانب تامین‌کنندگان این مواد وجود دارد، آنها برای بالا نگه داشتن قیمت، عرضه‌های خود را به صورت بسیار کم در بورس کالا انجام می‌دهند به طوری‌که همواره تقاضای مطرح شده در بورس کالا حدود 20 یا 30 برابر بیشتر از میزان عرضه شده آن است؛ بر این اساس و به دلیل حجم کم عرضه، قیمت‌ها در لحظات نخست عرضه با سقف 10 درصد رقابت شده و به بالاترین میزان می‌رسد در حالی‌که مجتمع‌های پتروشیمی همین مواد را با قیمت‌های کمتری به دیگر کشورها صادر می‌کنند.

مروج این موضوع را مشکل اساسی صنعت نساجی دانست و افزود: این مساله برای مسئولان مرتبط مانند اتاق بازرگانی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، بورس کالا و... مطرح شده و حتی در این خصوص به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان هم طرح شکایت شده است اما متاسفانه هنوز این مشکل برطرف نشده است.

مدیر انجمن صنایع نساجی در ادامه گفت: چندی پیش صحبت‌هایی بود بر این مبنا که خوراک پتروشیمی‌ها با ارز آزاد حساب شوند، هنوز این طرح عملیاتی نشده بود که یکباره مجتمع تندگویان قیمت‌هایش را افزایش داد به طوری که در 3 ماه گذشته قیمت " پلی‌استر" به ازای هر کیلو حدود 600 تومان گرانتر شده است.

وی در رابطه با قراردادهای بلندمدت موجود در برخی پتروشیمی ها بیان کرد: اجرای این قراردادها به صورت بالقوه مناسب است زیرا در شرایط نرمال این قراردادها موجب می‌شوند تا مصرف‌کننده‌ها مجبور نباشند تا به دفعات زیاد برای تامین مواد مورد نیازشان به بورس کالا مراجعه کنند و به این طریق نیاز خود را به شکل طولانی مدت تامین می‌کنند اما مشروط به این که چنین قراردادهایی انحصاری نباشد و فقط با شرکت‌های خاصی منعقد نشود که در حال حاضر شاهد آن هستیم.

مروج به اصرار وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر خرید مستقیم از پتروشیمی‌ها اشاره کرد و گفت: آقای خسروتاج به عنوان قائم مقام وزارت صنعت، معدن و تجارت در مقطعی اصرار به خرید از طریق بورس کالا برای کوتاه کردن دست دلال‌ها داشت اما در حال حاضر ایشان تاکید دارند که از بورس کالا به دلیل وجود دلال‌ها در این بورس خریداری نکنید؛ در صورتی که بورس کالا خود بر اساس جداول و اطلاعات به دست آمده از سامانه بهین یاب مربوط به وزارت صنعت، معدن و تجارت عرضه‌کنندگان وارد بورس کالا می‌شوند و با وجود این پارادوکس ما نمی‌دانیم باید چه سیاستی را در پیش بگیریم و این وضعیت موجب پریشانی و آشفتگی خریداران شده است.    

انحطاط تولیدکنند‌ه های کوچک با عرضه های انحصاری

اکبر لباف، عضو هیئت مدیره انجمن نساجی ایران نیز در‌ خصوص مشکلات این حوزه گفت: همه مشکلات کنونی صنعت نساجی به عملکرد بورس کالا مربوط نمی‌شود. وی پتروشیمی‌ها را به عنوان یکی از مهمترین عرضه‌کنندگان بورس کالا دانست و آن‌ها را از نظرخوراک به دو گروه عمده تقسیم کرد: شرکت‌هایی که خوراک آنها گاز  است و قیمت خوراک آنها  2.7 سنت و بعد13 سنت شد که یک سوم قیمت جهانی است و جزو شرکت‌های پر‌سودده هستند و طبق گزارش‌های حسابرسی که به بورس ارائه کرده‌اند، بین 700 تا 2500 میلیارد تومان سود ابراز شده در سال 92 و 93 داشته‌اند؛ این شرکت‌ها اغلب دارای زنجیره‌های اشتغال در صنایع  پایین‌دست نیستند و محصولات آنها مانند اوره و متانول مستقیم صادر می‌شوند که مصداق بیان مقام معظم رهبری در رابطه با خام فروشی است.

و گروه دوم تعدادی دیگر از پتروشیمی‌ها مانند پتروشیمی‌های شازند، شهید تندگویان و امام خمینی(ره) هستند که خوراک آنها  "نفتا" و سایر"میعانات" است؛ این شرکت‌ها یا زیان‌ده هستند یا حاشیه سود بسیار اندکی دارند. قیمت خوراک آنها بر اساس 95 درصد قیمت جهانی محاسبه می‌شود. زیر‌مجموعه این شرکت‌ها دامنه وسیع از اشتغال را در کشور مانند صنایع نساجی، پلاستیک و پلیمر را شامل می‌شود. به نظر می‌رسد هر‌گونه کمک و تخفیف در قیمت خوراک این پترو شیمی‌ها کمک به اشتغال و توسعه صنعت پایین‌دستی است.

مدیرعامل شرکت الیاف‌سازان، قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی در بورس کالا را بر اساس قیمت‌هایی اعلام شده (NPC) عنوان کرد و گفت: امکان رقابت بر اساس این قیمت برای خریداران تا سقف 10 درصد وجود دارد اما اگر عرضه‌ها به طور مستقیم توسط پتروشیمی‌ها انجام شود ممکن

 است، مشکلاتی از نوع مشکلات این حوزه در سال‌های 91- 90 که شاهد آن بودیم اتفاق افتد. به طور مثال ممکن است قیمت‌ها تا 70 درصد افزایش پیدا کند که این موضوع موجب کاهش توان مصرف‌کننده‌ها و به دنبال آن بیکاری شاغلین این حوزه را شاهد خواهیم بود.

وی خواسته انجمن نساجی ایران را در این رابطه موظف کردن پتروشیمی‌ها برای عرضه محصولات در بورس‌کالا تا حد اشباع در خواست های خرید و عدم رقابت مدیریت شده در بورس به خاطرعدم عرضه کافی دانست به هر حال با توجه به  عرضه محصولات در بورس به قیمت جهانی منطقی است اول مصرف داخلی اشباع شود و بعد صادرات انجام شود به طور مثال عرضه پلی پروپیلن در دی ماه 1395 به مقدار 788 32 تن اما در‌خواست خرید 308 140  تن بوده است.

لباف عنوان کرد: پتروشیمی‌ها صادرات خود را تا 15 درصد پایین‌تر از قیمت مصوب محصولات توسط(NPC)در بورس کالا صادر می‌کنند. براین اساس در خواست ما از این نهاد (NPC) این است که مبنای قیمت‌گذاری در بورس کالا به جای در نظر گرفتن سبد قیمت‌های فوب، قیمت صادراتی  محصولات مجتمع‌های داخلی در نظر گرفته شود.نایب رییس انجمن پلیمر اصفهان، ضمن بررسی روند عرضه‌های پتروشیمی در بورس کالا عنوان کرد: در حال حاضر برخی از پتروشیمی‌ها محصولات خود را به میزان بسیار کمی عرضه می‌کنند و با این روش شرکت‌های پایین‌دستی و مصرف‌کننده را رو به انحطاط می‌برند.

وی صادرات پتروشیمی‌ها را از دیگر مشکلات موجود دانست در حالی که قانونا و به گفته وزارت صنایع و مجلس همگی پتروشیمی‌ها در صورت اشباع بازار داخلی می‌توانند اقدام به صادرات کنند؛ به این معنی که صادرات محصولات باید بعد از عرضه در بورس کالا و مازاد آن انجام شود اما این کار عملی نمی‌شود و پتروشیمی‌ها حاضرند ارزانتر از قیمت‌های داخلی صادرات داشته باشند و در نتیجه موجب تزلزل در بازار داخل می‌شود.

 همچنین قیمت‌ها در بازار آزاد هم حدود 25 درصد بالاتر از قیمت‌های بورس کالا به فروش می‌رسد که خود موجب ایجاد بازار سیاه می‌شود.

مدیرعامل شرکت الیاف‌سازان، برای حل معضلات حاضر پیشنهاد کرد تا دولت برای صادرات در صورت اشباع نبودن نیاز داخل، محدودیت‌ها و موانعی ایجاد کند. همچنین قانون معین شده دو سال پیش مبنی بر امکان صادرات در صورت مازاد نیاز بعد از دوبار مچینگ عملی و لازم الاجرا کند. به نظر من بورس کالا باید به صورت مرتب به وزیر اقتصاد گزارش دهد تا تمهیدات مناسب جهت توازن عرضه‌های پتروشیمی‌ها اجرا شود. 

وی در ادامه افزود: تا دو سال پیش بورس کالا به کارگزاران اجازه داده بود تا به مشتریان خود تسهیلاتی ارائه کند اما از حدود یک سال پیش بورس کالا از انجام این خدمات جلوگیری کرده است. به نظر من این رویه درستی نبوده و بورس کالا نباید در امور مالی خریداران و کارگزاری‌ها دخالت می‌کرد.