بازتاب سودآوری بانکها در شرایط کنونی بیش از هر چیز تابع تصمیمات بانک مرکزی درباره نرخ تسعیر ارز است. به همین دلیل، تغییر در نرخ تسعیر تاثیری ذاتی بر عملکرد واقعی بانکها ندارد و هر آنچه در این زمینه شناسایی میشود صرفا نتیجه مصوبات و دستورالعملهای بانک مرکزی است.
اگر مبنای تسعیر بالاتر تعیین شود، بانکهایی که دارای پوزیشن ارزی مثبت هستند، از نظر حسابداری سود بیشتری شناسایی میکنند. سودی که از محل تسعیر شناسایی میشود، آورده واقعی برای بانک محسوب نمیشود، بلکه صرفا نتیجه تغییر ارزش اسمی داراییهاست.
زمانی که نرخ تسعیر از ۷۰ هزار تومان به ۱۰۰ هزار تومان افزایش یابد، طبیعتا ارزش ریالی داراییهای ارزی، از جمله سپردههای ارزی و تسهیلات اعطایی غیردولتی، بالاتر نشان داده میشود. اما این افزایش درآمد واقعی نیست، بلکه تعدیل حسابداری است که صرفا ارزش دفتری داراییها را بالا میبرد.
برای مثال، با توجه به پوزیشن مثبت ارزی بانک تجارت که قریب به ۷۰۰ میلیون دلار برآورد میشود، افزایش ۳۰ هزار تومانی نرخ تسعیر میتواند حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان سود حسابداری ایجاد کند. با این حال، ما هیچ تمایلی به افزایش نرخ ارز نداریم، زیرا رشد نرخ ارز به معنای فشار تورمی، افزایش هزینهها و تضعیف واقعی قدرت خرید جامعه است.
یکی دیگر از مسائل مهم در رابطه با تغییرات نرخ تسعیر ارز، تأثیر آن بر اعتماد عمومی به بانکها و سیستم مالی کشور است. افزایش یا کاهش نرخ تسعیر بهطور مستقیم بهعنوان یک شاخص از سلامت مالی بانکها شناخته میشود و هر گونه تغییر در این نرخ میتواند تاثیرات روانی بر بازار و اعتماد سرمایهگذاران و مشتریان به سیستم بانکی داشته باشد. به همین دلیل، تصمیمگیریهای بانک مرکزی در تعیین نرخ تسعیر باید با دقت و بر اساس تحلیلهای دقیق اقتصادی صورت گیرد تا از بروز اثرات منفی بر شرایط مالی و اقتصادی کشور جلوگیری شود.
کاهش نرخ ارز و آزادسازی داراییهای ارزی بلوکهشده
اگر نرخ ارز کاهش پیدا کند، یعنی وضعیت اقتصادی کشور بهتر شده و داراییهای ارزی ما که بخشی از آن در خارج از کشور بلوکه شده، آزاد میشود. در چنین حالتی است که ارزش داراییها واقعی میشود و میتوانیم از محل ورود وجوه نقد، بازدهی واقعی و سود قابلتوزیعی برای سهامداران ایجاد کنیم.
احتیاط بانک مرکزی
میتوان گفت که اگر نرخ ارز کاهش یابد، همین نرخهای تسعیر بالاتر میتواند منجر به شناسایی زیان شود؛ از این رو احتیاط بانک مرکزی در تعیین نرخهای واقعی و فاصله گرفتن از نرخهای تالار دوم اقدامی منطقی به شمار میرود.
در نتیجه، رویکرد بانکها باید حفظ پوزیشن ارزی مثبت و پرهیز از نوسانات غیرواقعی باشد تا در عین رعایت اصول حسابداری، پایداری مالی و سودآوری واقعی بانک حفظ شود.
بنابراین، برای حفظ پایداری سیستم بانکی، بانکها باید مراقب پوزیشن ارزی خود باشند و از نوسانات ناشی از تغییرات مداوم نرخ تسعیر اجتناب کنند. بانکها باید بر اساس اصول دقیق و شفاف عمل کنند تا در عین حفظ سودآوری، از آسیبهای ناشی از تغییرات غیرواقعی نرخ تسعیر جلوگیری کنند. این رویکرد نهتنها به نفع بانکهاست بلکه باعث حفظ ثبات اقتصادی و مالی کشور نیز میشود.
- مجید دارابی - معاون مالی بانک تجارت
-
شماره ۶۲۱ هفته نامه اطلاعات بورس