بررسیهای نموداری نشان میدهد در دورههایی که نرخ بهره افزایش پیدا میکند، کامودیتیها تمایل به کاهش قیمت دارند. دلیل این امر آن است که با رشد نرخ بهره، هزینه نگهداری موجودی کالای فیزیکی مانند مس، فلزات و نفت افزایش یافته و در نتیجه، تمایل سهامداران به خرید و نگهداری این کالاها کاهش مییابد.
با نگاهی به رفتار گذشته نرخ بهره مشاهده میکنیم که در برخی دورهها این نرخ ثابت مانده، در حالی که قیمت کامودیتیها با نوساناتی همراه بوده است. اگر تقاضا را نادیده بگیریم و تنها نرخ بهره و قیمت کامودیتی را مقایسه کنیم، میبینیم که این بازار در محدودهای رنج حرکت کرده و گاهی صعود و گاهی افت داشته است. در سالهای اخیر نیز اصلاح قیمتی رخ داده و قیمتها کاهش یافته است که یکی از دلایل آن، تاثیر منفی افزایش نرخ بهره آمریکا پس از جنگ روسیه و اوکراین بر بازار کامودیتیها بوده است.
به عبارت دیگر، نرخ بهره هرچند یکی از مهمترین متغیرهای اثرگذار محسوب میشود، اما تنها عامل تعیین کننده مسیر کامودیتیها نیست. در بسیاری از مواقع، وضعیت عرضه و تقاضای جهانی و تحولات ژئوپلیتیک نیز میتوانند قیمتها را به شدت متاثر کنند. این چندبعدی بودن عوامل بنیادی، باعث میشود رابطه نرخ بهره و قیمت کالاها همواره در یک خط مستقیم قابل ردیابی نباشد.
اثر نرخ بهره آمریکا بر بورس ایران
بخش قابل توجهی از شرکتهای بورس ایران کامودیتیمحور هستند و صادرات محصولات آنها یا عرضه در بورس کالا بر مبنای دو عامل قیمت جهانی محصول و نرخ دلار نیمایی تعیین میشود. این شرکتها نرخ فروش خود را به ریال در صورتهای مالی ثبت میکنند؛ بنابراین هر یک از این عوامل که افزایش یابد، رقم فروش ریالی و در نتیجه سود ریالی شرکتها بالا میرود. اما در صورت کاهش قیمت جهانی و ثبات نرخ دلار، فروش و سودآوری این شرکتها کاهش یافته و با توجه به ثابت بودن بخشی از هزینهها به ریال، حاشیه سود نیز افت میکند و افزایش عرضه سهام در بازار محتمل است. به زبان ساده، بازار سهام به واسطه وابستگی گسترده شرکتهای بزرگ به صادرات نفت، فلزات اساسی، پتروشیمیها و معدنیها، به شدت به نوسانات کامودیتیها حساس است. به همین دلیل، هر تغییر در سیاست پولی آمریکا و مسیر نرخ بهره، دیر یا زود به شکل غیرمستقیم در صورتهای مالی این بنگاهها بازتاب مییابد.
کاهش نرخ بهره و تقویت تقاضا برای سهام کامودیتیمحور
در مقابل، کاهش نرخ بهره آمریکا میتواند باعث افزایش قیمت کامودیتیها شود. این رشد قیمت، با فرض ثبات نرخ دلار در کوتاهمدت، موجب افزایش فروش، سود و حاشیه سود ریالی شرکتها میشود. در نتیجه، با افزایش سودآوری، نسبت قیمت به درآمد (P/E) شرکتها کاهش یافته و تمایل سرمایهگذاران به خرید سهام بیشتر میشود که به تقویت تقاضا در بازار میانجامد.
این وضعیت در گذشته نیز بارها اتفاق افتاده است. به عنوان نمونه، در سالهایی که فدرال رزرو سیاست انبساطی در پیش گرفته و نرخ بهره را کاهش داده، شاهد افزایش ارزش بازار فلزات اساسی مانند مس، آلومینیوم و روی بودهایم و در نتیجه، شرکتهای مرتبط در بازار سرمایه نیز شاهد رشد سودآوری بودهاند. باید گفت که بررسی دقیق نرخ بهره آمریکا و اثر آن بر بازار کامودیتی، نه تنها برای تحلیل روند جهانی قیمتها، بلکه برای ارزیابی دقیق سودآوری شرکتهای بورسی کامودیتیمحور در ایران اهمیت ویژهای دارد.
-
آراد پورکار - مدیر تحلیل کارگزاری پیشرو
-
شماره ۶۰۲ هفته نامه اطلاعات بورس