معرفی کتاب سرخوشی غیرعقلائی شاهکار رابرت شیلر

به گزارش صدای بورس، ترجمه‌ی فارسی این کتاب توسط فرهنگ حسینی و با همکاری نشر چالش انجام شده است. این ترجمه به‌دلیل دقت علمی، نثر روان، وفاداری به سبک نویسنده و معادل‌سازی دقیق اصطلاحات مالی رفتاری، برای دانشجویان اقتصاد، تحلیل‌گران بازار و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری و بازار سرمایه، مرجعی معتبر و قابل استناد در حوزه مالی رفتاری است.

مروری بر فصل‌های قبل: چرا مردم تصمیمات غیرمنطقی می‌گیرند؟

در فصل‌های ابتدایی، شیلر ابتدا ساختار نظریه‌ی خود را درباره‌ی رفتار غیرعقلانی بازارها بنا می‌گذارد. او توضیح می‌دهد که چگونه قیمت دارایی‌ها از عوامل واقعی اقتصادی فاصله می‌گیرند و تحت تأثیر روان‌شناسی جمعی، روایت‌ها، رسانه‌ها، نرخ بهره و نوآوری‌های مالی قرار می‌گیرند.

در فصل‌های قبل از فصل ششم، تحلیل‌هایی درباره‌ی:

تاریخچه حباب‌های اقتصادی (مانند حباب لاله، سقوط ۱۹۲۹ و بحران دات‌کام)
نقش نرخ بهره، درآمد شرکت‌ها و عوامل بنیادین
تأثیر عوامل روان‌شناختی مانند اثر جمع، ترس از جا ماندن و شایعه‌سازی ارائه شده که بستر اصلی فهم رفتار بازار را فراهم می‌سازند.
فصل ششم: رسانه‌های خبری؛ عامل پنهان شکل‌گیری حباب‌ها
فصل ششم irrational exuberance، با عنوان «رسانه‌های خبری»، یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین فصل‌های کتاب است. شیلر در این بخش با زبانی روشن و مثال‌های متعدد، نشان می‌دهد که رسانه‌ها نه‌تنها بازتاب‌دهنده رویدادهای بازار نیستند، بلکه نقشی فعال در شکل‌دهی و تشدید رفتارهای هیجانی بازار دارند.

رسانه‌ها، تقویت‌کننده تفکر گروهی

شیلر معتقد است که برای ایجاد یک حرکت بزرگ در بازار، نیاز به هماهنگی روانی میان گروه بزرگی از مردم است و رسانه‌ها ابزار اصلی این هماهنگی‌اند. رسانه‌ها در رقابت برای جلب توجه، به جای تحلیل عمیق، روی داستان‌های جذاب، هیجانی و ساده‌شده تمرکز می‌کنند. این رویکرد منجر به شکل‌گیری روایت‌هایی می‌شود که می‌توانند آتش هیجان یا ترس را شعله‌ور کنند.
از «خبر» تا «محرک بازخورد»

یکی از مفاهیم کلیدی فصل ششم کتاب سرخوشی غیرعقلائی، نقش رسانه‌ها در فعال‌سازی حلقه بازخورد روانی است. یعنی یک خبر ممکن است باعث شود افراد بیشتری اقدام به خرید یا فروش کنند و همین رفتار به تغییر قیمت بیشتر دامن بزند. این روند، حتی اگر خبر اولیه مهم نبوده باشد، می‌تواند به یک حباب یا سقوط تمام‌عیار تبدیل شود.

آیا واقعا اخبار مهم، بازار را تکان می‌دهند؟

شیلر در کتاب سرخوشی غیرعقلایی با استناد به مطالعات تجربی مانند پژوهش ویکتور نیدرهافر و کمیسیون بریدی پس از سقوط ۱۹۸۷، نشان می‌دهد که بسیاری از سقوط‌های بزرگ بازار با اخبار مهم همزمان نبوده‌اند. بلکه خود قیمت‌ها و پوشش خبری آنها، دلیل اصلی حرکت‌های بعدی بازار بوده‌اند. نمونه‌هایی از سقوط ۱۹۲۹ و زلزله کوبه در ژاپن نیز به‌خوبی این نکته را ثابت می‌کند.

رسانه‌ها و داستان‌سازی: از HGTV تا تحلیل‌گران مشهور

در ادامه، شیلر به نقش رسانه‌ها در بازار مسکن و شخصیت‌سازی از برخی تحلیل‌گران مانند جوزف گرانویل اشاره می‌کند. او با طنزی تلخ، نشان می‌دهد که چگونه تحلیل‌گران رسانه‌ای، حتی با ادعاهای غیرواقعی، می‌توانند به‌عنوان «پیشگوهای بازار» معرفی شوند و موجی از تصمیمات جمعی ایجاد کنند.
برنامه‌های تلویزیونی مانند "نردبان مسکن" یا "خانه را بخر و بفروش" نیز نمونه‌هایی از تاثیر رسانه‌ها در دامن‌زدن به رفتارهای سوداگرانه هستند.

رسانه‌ها و فرهنگ جهانی سرمایه‌گذاری

در بخش پایانی فصل ششم کتاب سرخوشی غیرعقلائی با نگاهی جالب و نثر روان و فنی، شباهت رفتاری بازارهای مختلف دنیا را بررسی می‌کند و آن را به نقش رسانه‌ها در شکل‌گیری «فرهنگ مالی جهانی» نسبت می‌دهد. چون خبرنگاران از یکدیگر الگوبرداری می‌کنند و زبان انگلیسی هم به انتشار گسترده اخبار ایالات متحده در دنیا کمک می‌کند، روایت‌های مشترک به‌سرعت در سطح جهانی منتشر می‌شوند و واکنش‌های مشابهی را در کشورهای مختلف برمی‌انگیزند.

چرا این فصل اهمیت دارد؟

فصل ششم، یکی از کاربردی‌ترین فصل‌های کتاب سرخوشی غیرعقلائی است؛ مخصوصا برای کسانی که اخبار اقتصادی را دنبال می‌کنند یا تصمیمات مالی بر اساس تیترهای خبری می‌گیرند. شیلر به ما می‌آموزد که:

همه اخبار بازار، قابل اعتماد نیستند؛
بسیاری از تحلیل‌های رسانه‌ای، پس از وقوع رویداد و برای توضیح آن ساخته می‌شوند؛
رسانه‌ها نقش فعالی در تحریک هیجان جمعی دارند.

ادامه کتاب درباره چیست؟

در ادامه‌ی کتاب سرخوشی غیرعقلائی irrational exuberance، شیلر به بررسی دقیق‌تری از رفتار سرمایه‌گذاران، سیاست‌های دولتی، نظام بازنشستگی، بازار مسکن و ابزارهای پیش‌بینی بحران‌ها می‌پردازد. او تلاش می‌کند مدلی چندبعدی برای تحلیل نوسانات بازار ارائه دهد؛ مدلی که تلفیقی از اقتصاد رفتاری، تحلیل داده، روان‌شناسی اجتماعی و سیاست عمومی است.

چرا باید کتاب سرخوشی غیرعقلائی را خواند؟

اگر به دنبال درک عمیق‌تری از پویایی بازارهای مالی هستید، کتاب سرخوشی غیرعقلائی نه‌تنها یک مرجع ارزشمند، بلکه راهنمایی کاربردی برای سرمایه‌گذاری هوشمندانه است. ترجمه‌ی فرهنگ حسینی، با معادل‌سازی دقیق واژگان مالی رفتاری، نثر علمی و روان، و حفظ سبک شخصی رابرت شیلر، توسط انتشارات چالش به چاپ رسیده است.