مسکن ملی رسماً و شرعاً سقوط کرد

به گزارش صدای بورس،طرح نهضت ملی مسکن در میانه راه با مانعی جدی روبه‌رو شده است؛ منابع مالی آن خشکیده و جریان تأمین اعتبار، تقریباً متوقف شده است. بانک‌ها از پرداخت تسهیلات خودداری می‌کنند و سرمایه اولیه‌ای که از مردم جمع‌آوری شده بود، به پایان رسیده است. این در حالی است که هزاران واحد مسکونی، در نیمه راه ساخت، بلاتکلیف رها شده‌اند و در انتظار تزریق منابعی هستند که وعده‌اش داده شده، اما خبری از آن نیست.

آن‌چه امروز طرح نهضت ملی مسکن را در وضعیت هشدار قرار داده، تنها یک کمبود ساده منابع نیست، بلکه نتیجه زنجیره‌ای از ضعف‌های ساختاری و سیاست‌گذاری ناپایدار است. در نگاه نخست، شاید توقف پرداخت وام‌ها از سوی بانک‌ها و اتمام آورده نقدی مردم، مهم‌ترین دلایل عقب‌ماندن پروژه‌ها به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که مسأله بسیار فراتر و ریشه‌دارتر از اینهاست.

بانک‌ها که موظف به تأمین بخشی از منابع طرح هستند، به دلیل نبود مشوق‌های کافی، تضامین غیرقابل قبول و ترس از انجماد منابع‌شان در پروژه‌های بلندمدت، همکاری لازم را نشان نمی‌دهند. از سوی دیگر، مردمی که در شرایط سخت اقتصادی، با امید خانه‌دار شدن، آورده‌های خود را وارد طرح کرده‌اند، حالا با پروژه‌هایی مواجه‌اند که نه تنها به سرانجام نرسیده، بلکه حتی جدول زمان‌بندی مشخصی برای اتمام‌شان وجود ندارد. این بی‌اعتمادی عمومی، بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی طرح را تهدید می‌کند.

در کنار این بحران مالی، نبود زمین مناسب، مشکلات زیرساختی، نبود برنامه‌ریزی دقیق برای جانمایی پروژه‌ها، ضعف نظارت و ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، چالش‌هایی دیگر هستند که هر روز بر حجم مشکلات می‌افزایند. در بسیاری از نقاط، پروژه‌ها روی اراضی بدون زیرساخت یا خارج از محدوده‌های شهری اجرا شده‌اند که حتی در صورت تکمیل نیز قابل بهره‌برداری فوری نخواهند بود.

در نهایت باید گفت، طرح نهضت ملی مسکن اگرچه در نیت، پاسخی به بحران خانه‌دار نشدن دهک‌های پایین جامعه بود، اما بدون بازنگری اساسی در شیوه تأمین منابع، مدل اجرای پروژه‌ها و اعتمادسازی دوباره میان مردم، در خطر تبدیل شدن به نمادی دیگر از طرح‌های نیمه‌کاره و پرهزینه در تاریخ توسعه کشور قرار دارد.

مسکن، نیاز اولیه هر جامعه‌ای است که تأمین آن نه‌تنها جنبه رفاهی دارد، بلکه نقشی اساسی در ایجاد ثبات اجتماعی و اقتصادی ایفا می‌کند.

در ایران و استان لرستان نیز برنامه‌هایی مانند «نهضت ملی مسکن» با هدف خانه‌دار کردن اقشار متوسط و کم‌درآمد طراحی شده‌اند تا گامی مؤثر در جهت رفع بحران مسکن برداشته شود.

طرح نهضت ملی مسکن که با هدف ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در سراسر کشور کلید خورد، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت در حوزه مسکن طی سال‌های اخیر بوده است.

این طرح قرار بود با اتکا به آورده متقاضیان و تسهیلات بانکی، پاسخگوی بخش بزرگی از نیازهای انباشته شده مردم به مسکن باشد.

با وجود اهداف بلندپروازانه، این طرح در مرحله اجرا با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است.

از جمله مهم‌ترین این چالش‌ها، کندی در روند ساخت و تأخیرهای قابل توجه در پرداخت تسهیلات بانکی است که موجب شده بسیاری از پروژه‌ها متوقف یا به کندی پیش بروند.

افزایش چشمگیر هزینه‌های ساخت و ساز در سال‌های اخیر، فشار مضاعفی بر متقاضیان تحمیل کرده است.

جهش هزینه ساخت؛ از ۴۰۰ میلیون تا بیش از یک میلیارد تومان

در حالی که در ابتدای طرح برآورد هزینه ساخت هر واحد مسکونی حدود ۴۰۰ میلیون تومان بود، این رقم اکنون به بیش از یک میلیارد تومان رسیده است؛ عددی که بخش زیادی از خانوارهای هدف طرح، توان تأمین آن را ندارند. نقش بانک‌ها هم در این میان بسیار حیاتی است.

تأخیر یا امتناع بانک‌ها از پرداخت تسهیلات، یکی از اصلی‌ترین دلایل عقب‌ماندگی پروژه‌ها شناخته می‌شود.

این موضوع باعث شده تنها بخش کوچکی از متقاضیان موفق به دریافت تسهیلات شوند و بسیاری دیگر، پس از گذشت سه سال، همچنان بلاتکلیف بمانند.

مسئولان استانی، از جمله متولیان امر در استانداری و راه و شهرسازی لرستان، بارها نسبت به این وضعیت هشدار داده‌اند.

آن‌ها بر این نکته تأکید دارند که در صورت عدم همکاری جدی بانک‌ها و تعیین تکلیف تسهیلات، عملاً پروژه‌ها تنها با آورده مردم پیش خواهند رفت؛ مسئله‌ای که نه‌تنها به کندی کار می‌انجامد، بلکه در مواردی به توقف کامل پروژه نیز منجر می‌شود.

افرادی که با امید خانه‌دار شدن وارد این طرح شده‌اند، اکنون با سردرگمی و فشارهای اقتصادی روبه‌رو هستند.

آورده اولیه پرداخت شده، اما خبری از تسهیلات نیست و به مرور زمان، قدرت خرید آنان نیز کاهش می‌یابد. در نتیجه، نارضایتی متقاضیان در حال افزایش است.

در این باره شورای هماهنگی بانک‌های لرستان، به بررسی دقیق مشکلات اجرایی طرح نهضت ملی مسکن در استان لرستان پرداخت؛ از آمارهای نگران‌کننده پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها گرفته تا انتقادات مسئولان استانی نسبت به عملکرد بانک‌ها و دستگاه‌های متولی.

معطلی ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن پشت باجه بانک‌ها

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان در سخنانی با بیان اینکه واحدهای نهضت ملی مسکن از دو محل تأمین نقدینگی می‌شوند، یکی آورده متقاضی و دیگری تسهیلاتی که بانک‌ها می‌پردازند، اظهار داشت: زمانی که این طرح شروع شد، برآورد ساخت یک واحد ۴۰۰ میلیون تومان بوده، الان این عدد به بیش از یک میلیارد تومان رسیده است.

تأخیری که در ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن صورت گرفته، هزینه قابل توجهی را تحمیل کرده است

مجیدی عنوان کرد: تأخیری که در ساخت این واحدها صورت گرفته، هزینه قابل توجهی را تحمیل کرده است.

معاون عمرانی استانداری لرستان در ادامه سخنان خود حدود ۴۶ درصد از متقاضیان نهضت ملی مسکن در لرستان تا کنون توانسته‌اند برای دریافت تسهیلات، متصل به بانک شوند، افزود: از ۱۰ هزار و ۳۸۱ واحد، چهار هزار و ۸۱۰ واحد به بانک برای دریافت تسهیلات متصل شده‌اند و حدود پنج هزار و ۵۷۱ واحد با گذشت سه سال هنوز به بانک متصل نشده‌اند.

مجیدی با تاکید بر اینکه در حوزه مسکن روستایی نیز از پنج هزار و ۵۵۰ واحد، دو هزار و ۳۳۵ واحد، یعنی ۴۲ درصد به سیستم بانکی برای دریافت تسهیلات متصل شده‌اند، تصریح کرد: سه هزار و ۲۱۵ واحد نیز هنوز به بانک برای دریافت تسهیلات متصل نشده‌اند.

وی بیان داشت: این طولانی شدن باعث می‌شود که پروژه صرفاً از طریق بار مالی متقاضی جلو برود و پیشرفت پروژه را هم کند کند.

معاون عمرانی استانداری لرستان در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه این امر موجب می‌شود که متقاضی جز متقاضیان غیر مؤثر شود، گفت: انتظار این است تسهیلات بانک‌ها در این رابطه تعیین تکلیف شود.

مجیدی، تصریح کرد: انتظار این است بانک‌هایی که قبول مسئولیت کرده‌اند، سهمیه خود را عملیاتی کنند.

مردم دیگر توان پرداخت ندارند

مدیرکل راه و شهرسازی لرستان نیز در این جلسه، اظهار داشت: اداره کل راه و شهرسازی به تنهایی نمی‌تواند تعهدی که در رابطه با نهضت ملی مسکن ایجاد شده را پیش ببرد.

میرزایی عنوان کرد: هر روز صبح که سر کار می‌آیم، در این رابطه تجمع داریم، بخش زیادی هم به خاطر تسهیلاتی است که پرداخت نشده است.

پروژه‌های اصلی نهضت ملی مسکن در لرستان شامل بروجرد، آبشار خرم آباد و فاز دو کمالوند هیچ کدامشان تسهیلات ندارند

مدیرکل راه و شهرسازی لرستان بیان کرد: بانک‌های پارسیان، پاسارگاد و رفاه کارگران تعهداتی برای پرداخت تسهیلات قبول کرده‌اند اما تا کنون منجر به انعقاد قرارداد و پرداخت نشده است.

وی گفت: پروژه‌های اصلی ما شامل بروجرد، آبشار خرم آباد و فاز دو کمالوند هیچ کدامشان تسهیلات ندارند، آورده مردم به اندازه ۲۵ درصد هست و واقعاً توان پرداخت بیشتر از این را ندارند.

انتقاد استاندار از بانک‌ها و راه و شهرسازی

سید سعید شاهرخی استاندار لرستان نیز در این جلسه با بیان اینکه باید جلسه‌ای با شورای بانک‌های استان برگزار شود تا بدانیم قرار است چه اتفاقی در این رابطه صورت گیرد، اظهار داشت: در رابطه با اجرای طرح نهضت ملی مسکن در لرستان وضعیت مطلوبی نداریم.

وی با بیان اینکه باید جلسه شورای مسکن در این رابطه برگزار شود تا تکلیف خودمان را با وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی و بانک‌ها بدانیم، عنوان کرد: مردم در این میان خیلی سوال دارند، جوابش از شورای مسکن بیرون می‌آید.

استاندار لرستان با بیان اینکه «باید ببینیم بالاخره تکلیف این مردم چیست؟ با تعهداتی که در چهار سال گذشته ایجاد کرده‌ایم، پول از مردم گرفته‌ایم، رقم هم با آنها قطعی کرده‌ایم، الان با آن پول نمی‌شود ۳۰ درصد از کار را هم انجام داد» افزود: واقعاً باید فکر اساسی در این رابطه صورت گیرد، آمار، آمار خوبی نیست، نه آمار عملکرد راه و شهرسازی آمار خوبی است و نه آمار عملکرد بانک‌ها.

شاهرخی، ادامه داد: هفته آینده اطلاعات دقیق در این رابطه به شورای مسکن آورده شود.

بنابراین گزارش، بررسی وضعیت نهضت ملی مسکن در استان لرستان نشان می‌دهد که این طرح ملی، با وجود اهداف مثبت و گسترده، در مرحله اجرا با موانع جدی روبه‌رو شده است.

مهم‌ترین این موانع، کندی یا توقف در پرداخت تسهیلات بانکی است که سبب شده بخش زیادی از پروژه‌ها تنها با آورده متقاضیان پیش برود؛ آورده‌ای که به‌دلیل افزایش بی‌سابقه هزینه‌های ساخت، دیگر پاسخگوی نیاز پروژه‌ها نیست.

از سوی دیگر، ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها و وزارت راه و شهرسازی موجب سرگردانی مردم و افزایش نارضایتی متقاضیان شده است. آمارها به‌روشنی نشان می‌دهند که بدون ورود جدی بانک‌ها به میدان، تحقق اهداف نهضت ملی مسکن بسیار دشوار خواهد بود.

اگرچه مسئولان استانی از جمله استاندار لرستان خواستار برگزاری جلسات تعیین‌تکلیف و شفاف‌سازی شده‌اند، اما واقعیت این است که وقت تصمیم‌گیری‌های فوری، شفاف و قاطع فرا رسیده است. متقاضیانی که با امید خانه‌دار شدن سرمایه‌های خود را وارد این طرح کرده‌اند، دیگر توان مالی و روانی ادامه این بلاتکلیفی را ندارند.

منبع:مهر