بازار سرمایه پس از تعطیلی ۱۶ روزه، در نخستین روز بازگشایی خود با یکی از سنگینترین فشارهای فروش مواجه شد. بیش از ۹۹ درصد نمادهای بازار در صف فروش قرار گرفتند و ارزش صفوف فروش به حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان (۳۰ همت) رسید. در مقابل، ارزش معاملات خرد سهام و صندوقهای سهامی تنها ۳.۷ همت بود؛ عددی که بهخوبی نشاندهنده قفل شدن نقدشوندگی در بازار است.
این شرایط پس از درگیریهای نظامی ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی دور از انتظار نبود. گرچه پایان ظاهری جنگ امیدهایی برای ثبات ایجاد کرده بود، اما گمانهزنیها درباره احتمال آغاز دور جدیدی از تنشها، موجب شد که بسیاری از سهامداران برای کاهش ریسک داراییهای خود، اقدام به فروش کنند.
باید توجه داشت که بسیاری از نمادها با وجود صفهای فروش گسترده، از نظر بنیادی دچار آسیب نشدهاند. زیرساختها و عملیات اصلی شرکتها دستنخورده باقی مانده و تولید و فروش آنها ادامه دارد. بنابراین، افت شدید قیمتها در روز جاری، ریشه در واقعیتهای اقتصادی شرکتها ندارد، بلکه ناشی از ترسهای بیرونی و عدم قطعیتهای سیاسی است.
یکی از مهمترین دغدغههای این روزهای سهامداران، نقدشوندگی داراییهاست. تجربه اخیر بسته شدن طولانیمدت بازار، باعث شده که فعالان بازار از تکرار چنین اتفاقی نگران باشند. همین موضوع سبب شده تا حتی دارندگان سهام ارزنده نیز برای فروش پیشقدم شوند. ترس از اینکه بازار در واکنش به تحولات جدید سیاسی دوباره بسته شود، نقدشوندگی را به اولویت نخست سرمایهگذاران تبدیل کرده است.
در این میان، نقش صندوقهای سهامی و اهرمی نیز در افزایش فشار فروش بازار قابلتوجه است. این صندوقها برای تأمین نقدینگی لازم جهت پاسخگویی به درخواستهای ابطال واحدهای سرمایهگذاری، ناچار به فروش گسترده سهام هستند. از سوی دیگر، نبود خریداران مؤثر در سمت تقاضا باعث شده که این فروشها تبدیل به صفهای سنگین و قفلشده در اغلب نمادها شوند.
مقایسه وضعیت کنونی با اتفاقات مشابه در تابستان ۱۴۰۳، نشان میدهد که در آن زمان سازمان بورس با اعمال دامنه نوسان ۱ درصدی موفق شد تا حدودی از هیجان بازار بکاهد. اکنون نیز اتخاذ تصمیماتی از این جنس میتواند به تعدیل فضای هیجانی بازار کمک کند. اگرچه نقدشوندگی اهمیت دارد، اما کنترل هیجان در شرایط اضطراری، میتواند مانع از تخریب گسترده ارزشها در بازار شود.
با توجه به فشار فروش بسیار بالا در نخستین روز بازگشایی، به نظر میرسد طی روزهای آتی نیز بازار سرمایه بدون توجه به ارزندگی ذاتی شرکتها و تحلیلهای بنیادی، تحتتأثیر فضای روانی باقی بماند. ترس از نقد نشدن داراییها و ابهام در آینده سیاسی و اقتصادی کشور، سهامداران را به سمت فروشهای بدون تحلیل و محافظهکارانه سوق داده است.
سینا فرزین | کارشناس بازار سرمایه